Kryeministri i Gjeorgjisë

Zyra e Kryeministrit në Gjeorgji ka një histori të gjatë që nga shpallja e pavarësisë së vendit në 1918. Kjo pozitë u prezantua fillimisht në atë kohë, por u shfuqizua me ardhjen e sovjetikëve në 1921.Gjeorgjia e sapopavarësuar e rivendosi pozicionin e Kryeministrit në 1991, por ai u shfuqizua de facto pas grushtit të shtetit në 1992 dhe ligjërisht në Kushtetutën e 1995.Zyra e Kryeministrit u rifut përsëri në amendamentet kushtetuese të vitit 2004 dhe më pas u modifikua disa herë deri në 2018, duke forcuar rolin dhe kompetencat e tij.Kjo histori e gjatë dhe e ndërlikuar tregon se instituti i Kryeministrit është një element qendror i sistemit politik gjeorgjian, edhe pse pozicioni i tij ka pësuar ndryshime gjatë periudhave të tranzicionit dhe ndryshimeve kushtetuese në vend.

Në periudhën e Presidentit Saakashvili, Kryeministri ishte kryesisht një këshilltar i Presidentit, ndërsa Presidenti ushtronte shumicën e kompetencave ekzekutive.Megjithatë, amendamentet kushtetuese të viteve 2012 dhe 2018 transformuan Gjeorgjinë në një republikë parlamentare, duke eliminuar kompetencat ekzekutive të Presidentit dhe duke i transferuar ato tek Kryeministri.Ky ndryshim i rëndësishëm në strukturën e pushteteve, duke vendosur Kryeministrin si udhëheqësin kryesor të ekzekutivit, pasqyron një lëvizje drejt një sistemi më parlamentar të qeverisjes në Gjeorgji. Kjo mund të ketë ndikim të rëndësishëm në dinamikën e marrëdhënieve institucionale dhe proceset e vendimmarrjes në nivel qeveritar.

Ligji në Gjeorgji nuk lejon që një person që është njëkohësisht shtetas i një vendi tjetër përveç Gjeorgjisë të mbajë postin e Kryeministrit.Kjo dispozitë ligjore siguron që udhëheqësi ekzekutiv i vendit të jetë plotësisht i angazhuar ndaj Gjeorgjisë dhe interesave të saj kombëtare, pa asnjë konflikt potencial lojaliteti.Kjo kriter ekskluziviteti të shtetësisë gjeorgjiane për Kryeministrin është një standard i zakonshëm për pozicionet kyçe qeveritare në shumë vende, për të garantuar pavarësinë dhe integritetin e institucioneve të vendit.

Procesi fillon me propozimin e Kryeministrit nga partia politike që ka fituar zgjedhjet parlamentare. Ky kandidat dhe ekipi i tij ministror duhet pastaj të fitojnë votën e besimit të Parlamentit.Pas kësaj, Presidenti ka afat 2 ditësh për ta emëruar zyrtarisht Kryeministrin. Nëse Presidenti nuk e bën këtë brenda afatit, emërimi ndodh automatikisht.Në rast se votëbesimi parlamentar nuk kalon, Presidenti duhet të shpërndajë Kuvendin dhe të shpall zgjedhje të parakohshme brenda 2-3 javëve.Kjo procedurë e qartë dhe e përcaktuar mirë ligjërisht, që përfshin kontrollin e Parlamentit por edhe rolin e Presidentit, ilustron një sistem të balancuar të pushteteve në Gjeorgji.

Kryeministri është udhëheqësi i Qeverisë dhe është përgjegjës për funksionimin e saj dhe emërimin/shkarkimin e ministrave. Ai luan një rol kyç në udhëheqjen e aktiviteteve qeveritare.Gjithashtu, Kryeministri është i përgjegjshëm para Parlamentit, duke treguar lidhjen e ngushtë mes ekzekutivit dhe legjislativit në sistemin parlamentar të Gjeorgjisë.Një aspekt tjetër i rëndësishëm është se Kryeministri nënshkruan aktet ligjore të Qeverisë dhe kundërfirmos disa akte të Presidentit. Kjo tregon se ka një mekanizëm të balancimit të pushteteve, me Kryeministrin që mund të kontestojë vendimet e Presidentit.Në tërësi, ky pozicion i fuqishëm i Kryeministrit, me autoritet të gjerë ekzekutiv dhe lidhje të forta me Parlamentin, ilustron rolin qendror që luan ky zyrtar në qeverisjen e Gjeorgjisë si republikë parlamentare.

Kryeministri ka të drejtë të përdorë Forcat e Mbrojtjes pa miratimin e Parlamentit gjatë gjendjes së luftës. Kjo i jep atij autoritet të drejtpërdrejtë mbi forcat ushtarake në rrethana të jashtëzakonshme.Gjatë ligjit ushtarak, Kryeministri bëhet anëtar i Këshillit Kombëtar të Mbrojtjes, një organ këshillimor i kryesuar nga Presidenti. Kjo strukturë ofron bashkëpunim midis ekzekutivit dhe kreut të shtetit në çështjet e sigurisë.Përbashkësia është se edhe pse Presidenti është zyrtarisht komandanti suprem, menaxhimi praktik i ushtrisë ndodh nën udhëheqjen e Qeverisë dhe Kryeministrit.Kjo gjë tregon se, pavarësisht pozicionit kushtetues të Presidentit, Kryeministri ka autoritet dhe kontroll të drejtpërdrejtë mbi forcat e armatosura, që i jep atij rol qendror në çështjet e mbrojtjes kombëtare.

Kryeministri është edhe kreu i Këshillit të Sigurisë Kombëtare.

https://www.transparency.ge/sites/default/files/labor-remuneration.pdf ^{[bare URL PDF]}

Georgia (country)Ruling party congress elects outgoing PM as new Chair, nominates replacement

https://agenda.ge/en/news/2024/343