Fronti i Karadakut

Ngjarjet fillestare në rajonin e Karadakut të Maqedonisë filluan gjatë luftës në Kosovë. Një incident i dukshëm ndodhi në Bllacë më 7 prill 1999, ku përfshihej një konflikt i vogël mes shqiptarëve dhe ushtrisë maqedonase. Një ushtar maqedonas u vra nga një snajper shqiptar, ndërsa UÇK-ja nuk pësoi asnjë viktimë.^[8] Maqedonasit më vonë fajësuan forcat britanike SAS, sepse nuk donin të pranonin disfatën që pësuan nga UÇK-ja.^[8] Një tjetër përleshje ndodhi më 11 janar 2000, afër Haraçinës, ku shqiptarët dhe maqedonasit u angazhuan në luftime. Gjatë këtij përleshje, UÇK-ja arriti të mposht forcat maqedonase, duke rezultuar në vdekjen e tre ushtarëve maqedonas.^[9][10]

Më 26 shkurt 2001 rreth 200 luftëtarë të UÇK-së hynë në Karadakun e Maqedonisë. Përleshjet kishin filluar rreth Tanushës dhe Debelldehit, pasi Beogradi ia dorëzoi Tanushën Maqedonisë në një marrëveshje dypalëshe.^[11] Luftimet zgjatën 14 orë dhe përfunduan me pushtimin e Tanushës nga UÇK-ja. Kjo Betejë ishte incidenti i parë në të cilin ndodhën luftime të mëdha, po ashtu shënoi fillimin e luftës në Maqedoni.^[12][13][14] Më 4 Mars 2001, Ushtria maqedonase nisi një ofensivë për të rimarrë Tanushën. Një kolonë e madhe u dërgua në drejtim të fshatit, të cilit më pas iu zu pritë nga UÇK-ja.^{[15][16][17][18]} Luftëtarët e UÇK-së vendosën mina anti-tank në rrugën që shkon për në Tanushë, prita rezultoi në një betejë të rëndë dhe në vrasjen e 3 ushtarëve maqedonas, luftimet përfunduan me fitoren e UÇK-së dhe një tërheqje të plotë maqedonase nga rajoni.^{[15][16][17][18]} Një ditë pas incidentit, qeveria maqedonase do t'i lutej NATO-s dhe trupave të saj të KFOR-it të vendosura në Kosovë për ndihmë kundër UÇK-së.^[19]

Më 8 mars 2001, në emër të Maqedonisë, pasi që tashmë dy herë ishin shkatërruar nga UÇK-ja në Tanushë. KFOR-i hyri në luftë kundër UÇK-së dhe filloi një operacion ushtarak për të rimarrë kontrollin e fshatit Tanushë, i cili më parë ishte infiltruar nga luftëtarët e UÇK-së. Operacioni ishte i suksesshëm dhe forcat e KFOR-it të udhëhequra nga NATO vazhduan të pushtonin fshatin.^[19][20]Kundërofensiva e UÇK-së, filloj me 10 mars 2001 afër fshatit Brezë.^[21][22][23] Luftëtarët shqiptarë sulmuan një autokolonë maqedonase, pasi u detyruan të tërhiqen nga trupat e KFOR-it në fshatin Tanushë.^[21][22][23] Autokolonë e policisë maqedonase u dërgua për të vendosur praninë afër kufirit me Kosovën dhe për të parandaluar që lufta të pushtohej në zonë, por u gjend i bllokuar në një sulm të UÇK-së.^[24] Pas kësaj, shpërtheu një betejë një orëshe me artileri dhe mortaja të rënda, pas së cilës pjesa më e madhe e kolonës maqedonase u largua nga rajoni.^[23][24] Pas betejës UÇK vendosi kontrollin mbi Brezën dhe Malinën dhe Lufta u përhap në pjesë më të gjera të vendit.^[24]

Operacioni MH-1 ishte një operacion sulmues dhe ushtarak maqedonas i planifikuar strategjikisht për të larguar luftëtarët e UÇK-së nga rajoni i Karadakut përgjatë kufirit maqedonas. Forcat maqedonase të sigurisë filluan një sulm me dy drejtime pranë kufirit të Kosovës, duke përdorur tanke, APC dhe helikopterë.^[25][26]

Megjithatë, gjatë ofensivës, ushtria maqedonase u turpërua nga UÇK-ja. Njësitë e këmbësorisë maqedonase treguan ngurrim ekstrem për t'u përfshirë në luftime të hapura me rebelët. Pavarësisht se Ushtria Maqedonase zyrtarisht shpalli fitoren, UÇK-ja pretendoi se ata thjesht po rigrupoheshin rreth Graçanit, duke u përgatitur për një kundërofensivë të afërt.^[25][27][28]

Gjatë ofensivës, forcat maqedonase arritën të kapnin Graçanin, por përpjekja e tyre për të pushtuar Brezën rezultoi në një dështim të tmerrshëm. Vetëm një ditë më vonë, UÇK-ja ndërmori një kundërsulm kundër forcave maqedonase, duke rimarrë Graçanin dhe duke pushtuar Bllacën.^{[25][27][28][29]}

Në fillim të majit 2001, një grup të UÇK-së depërtuan në Maqedoni dhe ngritën bazat në disa fshatra në veri të Kumanovës.^[30][25] Ky grup i armatosur i luftëtarëve të UÇK-së, i njohur si Brigada 114 e UÇK-së, e cila udhëhiqej nga shqiptari i Kosovës Fadil Nimani dhe Brigada 113 e quajtur “Ismet Jashari” e udhëhequr nga Xhezair Shaqiri.^[31]

Më 3 maj, Brigada 114 e UÇK-së nisi një operacion kundër forcave maqedonase të sigurisë në Vaksincë, afër Kumanovës, dhe vrau dy ushtarë maqedonas dhe kapte një të tretë si rob lufte.^[32] Më pas, Luftëtarët Shqiptarë pushtuan zonën përreth Vaksincës dhe e shpallën atë si "zonën e tyre të çliruar".^[33]

Në të njëjtën ditë, këshilli maqedonas i sigurimit vendosi të nisë një ofensivë kundër UÇK-së për t'i dëbuar nga bastionet e tyre në fshatrat në veri të Kumanovës.^[34][35][36] Ofensiva filloi me granatimin e objektivave të përzgjedhur në Vaksincë nga helikopterët ushtarakë dhe artileria fushore dhe më pas vazhdoi me një forcë të madhe tokësore të mbështetur nga tanke T-55 dhe qindra Autoblinda.^[37] Edhe pse maqedonasit ishin shumë më të madh në numër, ata u detyruan të tërhiqen pasi UÇK-ja u dha një disfatë të tmerrshme, në të cilën ata rrëzuan edhe 1 helikopter sulmues Mi-24.^[38][7]

Në ditët në vijim, forcat maqedonase të sigurisë (nga frika se mos përfshihen në luftime) bombarduan pozicionet e UÇK-së në fshatrat Sllupçan, Orizarë dhe Hotla.^[39]

Më 8 maj, maqedonasit filluan një sulm të rëndë ndaj UÇK-së dhe kështu filluan betejën e parë të madhe në rajonin e Karadakut të Kumanovës gjatë Luftës në Maqedoni.^[40][41][42]

Forcat maqedonase filluan të çminojnë fushat në orën 8 të mëngjesit dhe më pas sulmuan fshatrat: Sllupçan, Lubodrag, Vaksincë, Lopate dhe Orizare. me një batalion të mekanizuar me mbështetje artilerie dhe ajrore.^[41][43] Rreth orës 14:00. Operacioni u ndërpre me urdhër të Boris Trajkovskit dhe ushtria maqedonase u detyrua të tërhiqej pasi pësoi disfata të rënda dhe nuk mundi të rimarrë asnjë fshat të vetëm.^[41][42][43] Rreth 16 luftëtarë të UÇK-së vdiqën gjatë luftimeve. Edhe pse viktimat maqedonase ende nuk dihen, spekulohet se kanë vdekur rreth 20-30 ushtarë dhe policë maqedonas ne ket Operacion.

Më 24 maj 2001, forcat maqedonase të sigurisë filluan një ofensivë kundër UÇK-së në Vaksincë.^[44] Luftimet u kthyen në luftë urbane, me policinë dhe këmbësorinë e ushtrisë që u angazhuan në luftime shtëpi më shtëpi në fshatrat Vaksincë dhe Lojanë, të cilat ishin bastione të UÇK-së.^[45] UÇK-ja rezistoi ashpër, por përfundimisht u tërhoq në kodrat përreth Vaksincës.^[45][46] Forcat maqedonase të sigurisë rimorën Vaksince pas tërheqjes së UÇK-së.^[47] Në mes të konfliktit, Fadil Nimani, komandanti kryesor i UÇK-së në Vaksincë, u vra dhe një ushtar maqedonas u plagos.^[48]

Megjithatë, UÇK-ja filloi një kundërofensivë dhe rifitoi kontrollin e Vaksincës brenda tre ditëve pas rimarrjes së saj nga ushtria maqedonase.^[49][50] Rimarrja e UÇK-së u konfirmua nga Hysamedin Halili, kryetari i Komunës së Likovës, më 7 qershor.^[51] Georgi Trendafilov, një zyrtar maqedonas, mohoi se ushtria ishte mundur dhe pretendoi se ata u tërhoqën vetëm sepse donin të riorganizimi në rajon. Megjithatë, më 6 qershor, ushtria maqedonase granatoi Vaksincën, duke i djegur një shtëpi, gjë që dëshmoi se ata nuk e kishin më territorin e pushtuar dhe se Vaksinca dhe Llojani ishin nën kontroll të plotë të UÇK-së.^[50][52]

Ndërmjet majit dhe korrikut 2001, pati përleshje të rëndësishme dhe operacione ushtarake në Sllupçan. Më 3 maj 2001 UÇK mundi ushtrinë maqedonase në një betejë të shkurtër dhe pushtoi Sllupçanin.^{[53][54][55][56]} Ushtria maqedonase filloi disa ofensiva për të shpërngulur pozicionet e UÇK-së, duke rezultuar në luftime dhe granatime intensive.^{[57][58][59][60]} Megjithatë, UÇK-ja arriti të mbajë kontrollin mbi Sllupçanin. Situata mbeti intensive, me sulme, prita dhe kapje nga të dyja palët. Përfundimisht, më 11 qershor, ushtria maqedonase mori urdhra për të ndalur të gjitha operacionet ushtarake në rajon pasi pësoi viktima të mëdha, duke çuar në një ndalim të përkohshëm të armiqësive.^[61] Megjithatë, konflikti vazhdoi, me luftëtarët e UÇK-së që mposhtën njësitë maqedonase pranë Sllupçanit duke nisur sulmet dhe duke kapur 2 ushtarë maqedonas në korrik.^[62][63] Luftimet çuan në viktima të mëdha nga të dyja palët.

Masakra e familjes Zymberi mori vëmendje të madhe në shtypin britanik, veçanërisht në një artikull të gazetarit Justin Huggler.^[64] U vu në pah vdekja tragjike e Valbona Zymberit dhe kushtet e tmerrshme që ajo kaloi në një bodrum të errët. Artikulli theksonte se fëmijët u copëtuan kur një raketë goditi bodrumin, duke rezultuar në vdekje të shumta brenda familjes së gjerë Zymberi.^[64] The Independent, në një koment editorial, i bëri thirrje Perëndimit që të mos injorojë dhunën në Maqedoni dhe theksoi rëndësinë e trajtimit të shqiptarëve si të barabartë, duke pasur parasysh praninë e tyre të konsiderueshme në vend.^[64] Artikulli përmendi gjithashtu dëshmi të shkeljeve të të drejtave të njeriut nga policia maqedonase, duke përfshirë rrahjet e burrave që largoheshin nga fshatrat. Këto zbulime hedhin dritë mbi përbërjen demografike të Maqedonisë dhe ngritën shqetësime për shkeljet e të drejtave të njeriut.^[64][65][66]

Nga data 8 maj 2001 deri më 11 qershor 2001 ka pasur konfrontime edhe në Orizare. Forcat maqedonase u përpoqën të merrnin kontrollin e fshatit si pjesë e operacionit MH-2, por përpjekjet e tyre përfunduan në dështim.^[41] Fshati duroi bombardimet e përsëritura deri më 9 qershor 2001.^[42] Luftimet më intensive shpërthyen më 10 qershor, duke rezultuar në një fitore të rëndësishme për UÇK-në pasi ato detyruan forcat maqedonase të tërhiqen nga fshati.^[67][61]

Më 24 maj 2001, si pasojë e luftimeve të ashpra midis luftëtarëve të UÇK-së dhe forcave maqedonase në fshatrat e afërta Vaksincë dhe Sllupçan, 144 luftëtarë të UÇK-së hynë në Mateç dhe sulmuan stacionin e policisë lokale.^[68] Më 26 maj, forcat maqedonase filluan një sulm të madh në pozicionet e UÇK-së. Maqedonasit arritën të rimarrin pjesën më të madhe të Mateçit dhe ta shtyjnë UÇK-në deri në periferi të fshatit.^[69][70] Të nesërmen pas përparimit të suksesshëm maqedonas, më 27 maj, UÇK-ja filloi një kundërsulm, duke i përfshirë forcat maqedonase me zjarr të rëndë mortajash dhe snajperësh, duke pushtuar përfundimisht një pjesë të fshatit dhe duke rrethuar stacionin e policisë lokale.^[71][72][73] Në të njëjtën ditë në fshat u dërgua një kolonë e ushtrisë maqedonase me rreth 20 APC, tre tanke T-55 dhe një autobus me policë.^[72] Later that day the Macedonian Army also used Mil Mi-24 helicopter gunships, artillery and tanks to target suspected NLA positions in Mateç.^[71] Luftimet rifilluan të nesërmen, ku UÇK-ja qëlloi pesë predha mortajash 120 milimetrash.^[74] Gjatë luftimeve më 30 maj, një kamion maqedonas përshkoi një minë të vendosur nga UÇK-ja, duke vrarë një ushtar dhe duke plagosur dy të tjerë.^[75] Nga 1 deri më 3 qershor, forcat maqedonase bombarduan përsëri Matejçen dhe përsëri u përpoqën të rifitonin kontrollin e zonës.^[76][77][78] Ushtria maqedonase përdori të gjithë arsenalin e saj luftarak, përfshirë helikopterët.^[79] Por më 5 qershor UÇK-ja pushtoi të gjithë fshatin dhe forcat maqedonase u detyruan të tërhiqen nga fshati.^{[80][73][81][25]} Më 6 qershor, UÇK-ja konfirmoi se kishte rifituar kontrollin e plotë mbi Matejçe dhe Vaksincë dhe deklaroi se kishte çliruar të gjithë Karadakun e Kumanovës.^[50][82]

Luftimet në Likovë filluan më 28 mars 2001, me shpërthime të forta që u dëgjuan nga fshati.^[83] Konflikti u rrotullua kryesisht rreth liqenit të rëndësishëm strategjik në zonë. Më 3 maj 2001, UÇK-ja depërtoi në Likovë dhe fshatra të tjera, duke shkaktuar një sulm maqedonas që më vonë u ndal për shkak të suksesit të kufizuar.^[84] Një tjetër operacion në shkallë të gjerë u zhvillua në 8 maj, duke synuar Likovën, por forcat maqedonase ndaluan përsëri ofensivën e tyre pasi pësuan viktima të konsiderueshme.^[41][43] Ndryshe nga fshatrat e tjera, Likova qëndroi relativisht e qetë nga 8 maji deri më 9 qershor 2001.^[85] Megjithatë, luftimet e ashpra u përshkallëzuan kur UÇK-ja sulmoi dhe mundi forcat maqedonase që mbronin digën e Likovës, duke rezultuar në marrjen e kontrollit të pikës strategjike nga UÇK-ja.^[86][87] Liqeni i Likovës në atë kohë furnizonte me ujë mbi 100.000 banorë të Kumanovës.^[86] Forcat maqedonase filluan një operacion për të rimarrë digën, por u detyruan të ndalonin operacionet pasi pësuan humbje të mëdha dhe disfata.^[88][25] Për më tepër, UÇK-ja pushtoi Haraçinën dhe kërcënoi se do të bombardonte kryeqytetin, duke çuar në braktisjen e planeve maqedonase në rajonin e Karadakut të Kumanovës.^[61]

Më 12 qershor 2001, pas një beteje të vogël me forcat maqedonase, Brigada 113 "Ismet Jashari" e përbërë nga 350 luftëtarë të UÇK-së mori kontrollin e Haraçinës, e vendosur vetëm tetë kilometra larg kryeqytetit Shkup.^[89] Komandanti i forcave të UÇK-së në Haraçinë, Xhezair Shaqiri, paralajmëroi se nëse ushtria nuk pushon sulmet ndaj pozicioneve të UÇK-së në veri të vendit, kryengritësit do të synojnë pozicionet strategjike në Shkup, duke përfshirë aeroportin, rafineritë e naftës, stacionet policore në qytete dhe instalime të tjera qeveritare.^[89][90]

Pas këtij incidenti, Jovan Andrevski, gjenerali më i lartë i Ushtrisë Maqedonase dha dorëheqje.^[91][92] Në një intervistë ai ka deklaruar se luftëtarët shqiptarë të UÇK-së i kanë shtypur forcat maqedonase dhe nuk mund të durojë më fatkeqësi ushtarake.^[91][92] Ai më tej raportoi se morali i trupave të tij ishte në një nivel të ulët historik pas humbjeve dhe viktimave të shumta të shkaktuara nga UÇK-ja.^[91][92]

Më 21 qershor 2001 forcat maqedonase filluan një operacion masiv kundër UÇK-së në Haraçinë duke shfrytëzuar fuqi të rëndë zjarri duke përfshirë 20,000 ushtarë, 54 tanke, 130 mortaja, mbështetje artilerie dhe 4 helikopterë Mi-24.^[93][94] Beteja zgjati tre ditë, me forcat maqedonase që nuk arritën të kapnin as pjesë të vogla të fshatit.^[95] Rezistenca e ashpër e UÇK-së rezultoi me viktima nga të dyja palët.^[96] Pavarësisht presionit ndërkombëtar për një armëpushim, forcat e sigurisë vazhduan me sulmin e tyre. Megjithatë, në ditën e katërt, Presidenti Trajkovski urdhëroi papritmas ndalimin e të gjitha operacioneve.^[94]

Pas tre ditë luftimesh intensive në Haraçinë, forcat maqedonase pësuan një disfatë të plotë nga njësitë e UÇK-së që vepronin në qytet.^[25] Megjithë pretendimet e tyre fillestare për sukses, përpjekja e tyre e nxituar për të rimarrë Haraçinën doli të ishte një fatkeqësi e plotë.^[25] Në përgjigje të situatës së rëndë, Boris Trajkovski, udhëheqësi maqedonas, iu lut NATO-s për një armëpushim dhe kërkoi ndihmë në përcjelljen e luftëtarëve të UÇK-së jashtë qytetit në fshatin e afërt të Nikushtakut.^[25][97] NATO ndërhyri dhe ndërmjetësoi një armëpushim midis Ali Ahmetit dhe Boris Trajkovskit. Kjo marrëveshje i hapi rrugë tërheqjes së UÇK-së nga Haraçina.^[25] Si kundërpërgjigje, forcat maqedonase ndërprenë menjëherë të gjitha operacionet në rrethinën e Haraçinës.^[25][98] Disa ditë më vonë, pasi UÇK-ja u tërhoq, trupat maqedonase hynë në Araçinvo nën mbikëqyrjen e OSBE-së.^[95]

Lefter Bicaj, i njohur si Komandant Teli, u vra me tradhti më datën 7 gusht në Gazibabë të Shkupit nga forcat speciale maqedonase ndërsa po fleinte në shtëpinë e Muzafer Halilit bashkë me 5 bashkëluftëtarët e tij.^[99] Rreth 300 forca maqedonase rrethuan shtëpinë ku po qëndronte Teli dhe rreth orës 4 të natës haptën zjarr pa asnjë paralajmërim.^[100] Maqedonasit vlerësuan vrasjen e Telit si suksesin më të madh të tyre.^{[101][102][103]}

Më datat 8 dhe 10 gusht 2001, Ushtria Çlirimtare Kombëtare (NLA) zhvilloi dy sulme të suksesshme kundër forcave maqedonase si hakmarrje për vrasjen e Lefter Bicajt dhe grupit të tij.^{[104][105][106]}

Operacioni i parë nga ana e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare (UÇK-së) per hakmarrjen e Komandant Telit ndodhi më 8 Gusht 2001 në fshatin Karpallak, Maqedoni, që rezultoi në vrasjen e 10 ushtarëve maqedonas të Ushtrisë Maqedonase.^[107][108] Ata u qëlluan kur kamioni i tyre mori flakë nga një breshëri plumbash dhe mortajash në autostradën kryesore midis Shkupit dhe Tetovës. Trupat, përfshirë dy oficerë, ishin duke shkuar për të përforcuar një bazë ushtarake në Tetovë.^[109] Ishte një nga operacionet më të suksesshme të kryera nga Ushtria Çlirimtare Kombëtare.^[109]

Operacioni i dytë e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare ndodhi më 10 gusht 2001 ne fshatin Luboten te Karadakut së Shkupit, ku trupat maqedonase u sulmuan nga UÇK-ja.^[110][111] Kamionët maqedonase kaluan mbi mina të vendosura nga UÇK-ja afër fshatit Ljuboten.^[111] menjëherë pas kësaj u shpërthyen luftime midis UÇK-së dhe ushtrisë maqedonase, duke rezultuar në vdekjen e tetë ushtarëve maqedonas dhe një luftëtar i UÇK-së.^[112][113] Luftëtaret e UÇK-së arritën një fitore, duke shkaktuar tërheqjen e ushtrisë maqedonase.^{[111][112][113]} Megjithatë, dy ditë më vonë, forcat maqedonase rrethuan Ljubotenin dhe kryen një masakër, duke çuar në vdekjen tragjike të dhjetë civilëve shqiptarë.^[114]

Dy ditë pas disfatës maqedonase, forcat maqedonase rrethuan Lubotenin dhe vranë dhjetë civilë shqiptarë.^[115] Ushtria maqedonase rrethoi Lubotenin dhe granatoi fshatin me helikopterë dhe artileri të rëndë, gjatë granatimeve mbetën të vrarë 2 civilë shqiptarë, një i moshuar dhe një vajzë 6-vjeçare.^[116] Pas granatimeve, rezervistët maqedonas hynë në fshat dhe filluan të vrasin gjashtë persona, duke i qëlluar në kokë ose në shpinë, duke përfshirë një djalë 6-vjeçar.^{[116][117][118]} Më vonë një burrë u godit me thikë për vdekje në prani të babait të tij të paralizuar.^[116] Eshtrat e një 35-vjeçari janë gjetur edhe pranë fshatit, nga të afërmit e tij, 6 ditë pas masakres.^[116] Pas një hetimi nga Human Rights Watch, u arrit në përfundimin se asnjë pjesëtar i UÇK-së nuk ishte i pranishëm në fshat gjatë incidentit.^[115][116]

Në qershor 2001, pas Ngjarjeve në Haraçinë, situata u përshkallëzua në Nikushtak kur UÇK-ja nisi sulmet ndaj pozicioneve të ushtrisë maqedonase në Umin Dol më 27 qershor 2001, duke përfituar nga mbulimi i krijuar nga një fushë që i kishin vënë flakën.^{[119][120][121][122][123]} Forcat maqedonase të sigurisë u përgjigjën duke përdorur të gjitha armët në dispozicion, përfshirë artilerinë dhe tanket, në përpjekjet e tyre për të luftuar UÇK-në në Nikushtak.^[123] Pavarësisht përpjekjeve të tyre, ofensiva maqedonase u ndal përfundimisht më 4 korrik 2001, pasi ata nuk arritën të rifitonin kontrollin mbi Nikushtak dhe humbën disa ushtarë.^[124]

Kriza në Karadak
Pjesë e Pasojës së Luftës e vitit 2001 në Maqedoni
Data 2001–tani Vendodhja Krahina e Karadakut, Maqedonia e Veriut
Palët pjesëmarrëse
Popullata Shqiptarë e Karadakut	Maqedonia e Veriut NATO
Njesitë e përfshira
AKSH Veteranët e UÇK-së Muxhahedin	Ushtria e Maqedonisë Policia e Maqedonisë KFOR

Në fshatrat Debelldeh dhe Mjakë në Karadakun e Kosovës, tensionet u ngritën nga banorët që u ngritën në armë, të cilët pretendonin se po mbrojnë 2500 hektarë toke, përgatiteshin për të përballuar trupat e KFOR-it që monitoronin kufirin Kosovë-Maqedoni.^[125] Trupat amerikane shpesh zbrisnin në këtë zonë për të mbajtur paqen mes dy vendeve fqinje.^[125]

Banorët në afërsi të kufirit Kosovë-Maqedoni, në veçanti në Mjaku dhe Debelldehu, ndanë një histori të gjatë e cila u ndot nga djegia e shtëpive gjatë luftës së vitit 1999, duke çuar në braktisjen e zonës.^[125] Nefail dhe Arif Metallari shfaqën flamurin kombëtar të Kosovës për të vërtetuar pretendimet e tyre mbi territorin, megjithë pakënaqësinë ndaj dhurimit të 2500 hektarëve nga Serbia të Maqedonia.^[125] Banorët shprehën rezistencë ndaj ndryshimeve të propozuara në territorin e Kosovës.^[125]

Fokusi i narrativës kaloi tek individët e armatosur, të cilët nuk përkisnin Armatës Kombëtare Shqiptare (AKSH).^[125] Ata theksuan që qëllimi i tyre ishte vetëm mbrojtja e tokës.^[125] Individët e maskuar, të armatosur dhe të vendosur, paralajmëruan se nëse komisioni i përbashkët vendoste të dhurojë tokën në Maqedoni, të dy qeveritë do të përballeshin me rezistencën e tyre.^[125] Ata mohuan çdo lidhje me grupet ekzistuese të armatosura shqiptare dhe pretenduan se operonin kudo që qeveria maqedonase shtrihej afër kufirit.^[125]

Situata e tensionuar u zhvillua në sfondin e mbështetjes së banorëve për grupin e armatosur dhe sfidës që KFOR-i përballej në frenimin apo izolimin e tyre.^[125] Individët e armatosur shprehen se ishin të vendosur të mobilizonin jo vetëm banorët e Debelldeh dhe Mjakë, por edhe të gjitha tokat shqiptare nëse qeveritë do të merrnin armët kundër tyre^[125] Narrativa mbyllet me një thirrje të ashpër për qeveritë e Kosovës dhe Maqedonisë që të mos i shtyjnë ata në pikën e konfliktit të armatosur, duke paralajmëruar se një skenar i tillë ishte i pashmangshëm nëse kërkesat e tyre nuk plotësoheshin.^[125]

Pas luftës së vitit 2001, në vend u shpalosën një sërë manipulimesh dhe atentatesh që synonin ish-luftëtarët e UÇK-së.^[126] Incidenti i parë kishte të bënte me vrasjen e Haxhi Babës, i ekzekutuar në qendër të Shkupit thjesht se ishte pjesëtar i UÇK-së.^[126] Ky model vazhdoi me bombardimin e gjykatës në Strugë, të orkestruar nga qeveria me ndihmën e agjentëve shqiptarë të paguar, duke akuzuar rrejshëm dy të rinj të pafajshëm.^[126] Pavarësisht njoftimit të monitoruesve ndërkombëtarë, Bashkimi Evropian nuk mori masa.^[126] Tmerri vazhdoi me ekzekutimin publik të Nexhmedin Demirit, ish-pjesëtar i UÇK-së, pa përgjigje nga bashkësia ndërkombëtare. Është injoruar edhe dhunimi i një gruaje shtatzënë shqiptare në fshatin Sopot. Përgjegjës për këto akte ishin shërbimet sekrete serbe dhe sllavomaqedonase, së bashku me Ali Ahmetin.^[126] Kjo çoi në përfundimin se maqedonasit e kuptojnë vetëm gjuhën e forcës, kështu që AKSH-ja sulmoi Maqedoninë në vitin 2003 duke filluar një tjetër konflikt.^[126]

Më 4 mars 2003, një shpërthim afër fshatit Sopot rezultoi në vdekjen të dy ushtarëve të NATO-së me kombësi polake dhe një civil, me tre civilë të tjerë të plagosur.^[127] Më pas, ky incident u portretizua si një ngjarje e manipuluar e orkestruar nga autoritetet maqedonase, duke inkriminuar rrejshëm 12 civilë shqiptarë nga Sopoti, duke pretenduar lidhjen e tyre me AKSH-në.^[127] Padrejtësia dhe keqtrajtimi i perceptuar i civilëve shqiptarë në Sopot nga sllavo-maqedonasit kontribuoi ndjeshëm në tensionet themelore që luajtën një rol në sulmet e mëvonshme të AKSH-së.^[127]

Konflikti në Karadak nisi më 22 qershor 2003, kur AKSH-ja shpërtheu disa vende ushtarake në Shkup, duke plagosur një ushtar maqedonas.^[128] Para shpërthimit, Avdil Jakupi, i njohur si "Çakalla", dhe Hamdi Bajrami, i njohur si "Breza", formuan një grup me rreth 25 ushtarë.^[129][130] Më 26 gusht 2003, Jakupi dhe Bajrami nisen nga fshati Llukarë për të sulmuar bazen ushtarake në Goshincë, gjatë sulmit ata arritën të vrisnin disa policë maqedonas dhe të kapnin 2 të tjerë.^{[131][132][133][134][135]}

Nga 28 deri më 30 gusht 2003, trupat e Jakupit bombarduan më shumë ndërtesa qeveritare dhe një linjë hekurudhare në Shkup.^{[130][134][136]} Më 2 shtator, Avdil Jakupi, së bashku me 20 ushtarë, merrën nën kontroll Vaksincën dhe Llojanin dhe kapën një polic.^{[137][138][139][140][141][142]} Pas sulmit, forcat maqedonase dërguan qindra ushtarë dhe policë afër fshatrat e Vaksincë dhe Llojan. Pas pushtimit dhe eskalimit të shpejtë të konfliktit, më shumë se 1,000 banorë ikën nga fshati.^[139]

Më 5 shtator, Avdil Jakupi dha një ultimatum ushtarëve te Maqedonisë të vendosur afer fshatrave te Vaksincës dhe Llojanit: të tërhiqeshin ose të përballeshin me veprim ushtarak. Forcat maqedonase tërhiqën, ndërsa Jakupi gjithashtu la fshatin dhe shkoi në fshatin Brezë.^[143] Dy ditë më pas, më 7 shtator 2003, një ushtri maqedonase e madhe, e përbërë nga qindra ushtarë, policë, 50 tanke dhe 30 Autoblinda, kaloi nëpër Haraqinë dhe fshatrat te Karadakut së Kumanovës për të sulmuar Brezën dhe për të kapur ose vrarë Avdil Jakupin dhe ushtarët e tij.^{[126][144][145]} Operacioni zgjati disa orë dhe rezultoi në një dështim të rëndë.^[126][145] Forcat maqedonase, edhe pse shumë të përparuara në numra, nuk arritën të hyjnë në Brezë pas një beteje të ashper.^[126][145]

Burimet zyrtare maqedonase pretenduan zyrtarisht se kishin vrarë dy luftëtarë shqiptarë dhe se ishin ata të cilët ishin sulmuar nga AKSH-ja.^[130] Avdil Jakupi mohoi pretendimet për vrasjen e dy ushtarëve të tij dhe siguroi prova se supozuarit luftëtarë shqiptarë ishin në fakt gra të vdekur të sjella në fshat nga trupat maqedonase vetë për të skenarizuar një fitore të pretenduar mbi Avdil Jakupin.^[126]

Më 14 shtator, policia maqedonase urdhëroi dorëzimin e Avdil Jakupit dhe Hamdi Bajramit.^[146] Pas kësaj, Hamdi Bajrami njoftoi se do të sulmonte vende ushtarake të tjera nëse qeveria nuk lëshonte një dekret amnistie për të brenda 10 ditësh.^[146] Më 17 shtator, Avdil Jakupi dhe Hamdi Bajrami njoftuan krijimin e "njësive të vdekjes" që do të sulmonin objekte maqedonase.^[126] Ndiqën disa veprime të tjera të AKSH-se deri në vitin e ardhshëm, kur më 2 shkurt 2004, nën presionin ndërkombëtar, Avdil Jakupi dhe një mik i tij, Xhemail Iseni, dorëzuan veten te ushtarët e KFOR-it në Kosovë, shënuar kështu përfundimin e konfliktit.^[147]