Vodonik selenid
Vodonik selenid je neorgansko jedinjenje sa formulom H2Se. On je najjednostavniji i virtualno jedini hidrid selena. H2Se je bezbojan, zapaljiv gas pod standardnim uslovima. On je najtoksičnije jedinjenje selena sa limitom ekspoziture od: 0.05 ppm u toku perioda od 8 časova. Ovo jedinjenje ima iritirajući miris.
| Vodonik selenid | |||
|---|---|---|---|
 |  | ||
| IUPAC ime |
| ||
| Drugi nazivi | Selenovodonična kiselina selan selen hidrid | ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 7783-07-5  | ||
| PubChem[1][2] | 533 | ||
| ChemSpider[3] | 518 | ||
| UN broj | 2202 | ||
| KEGG[4] | |||
| ChEBI | 16503 | ||
| RTECS registarski broj toksičnosti | X1050000 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | H2Se | ||
| Molarna masa | 80.98 g/mol | ||
| Agregatno stanje | Bezbojni gas | ||
| Gustina | 3.553 g/cm3 | ||
| Tačka topljenja | -65.73 °C (207.42 K) | ||
| Tačka ključanja | -41.25 °C (231.9 K) | ||
| Rastvorljivost u vodi | 0.70 g/100 mL | ||
| Rastvorljivost | rastvoran u CS2, fozgenu | ||
| pKa | 3.89 | ||
| Struktura | |||
| Oblik molekula (orbitale i hibridizacija) | Povijen | ||
| Opasnost | |||
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | ICSC 0284 | ||
| EU-klasifikacija | Visoko zapaljiv (F+) Toksičan (T) Opasan za životnu sredinu (N) | ||
| EU-indeks | 034-002-00-8 | ||
| NFPA 704 |  4 4 0 | ||
| R-oznake | R23/25, R33, R50/53 | ||
| S-oznake | (S1/2), S20/21, S28, S45, S60, S61 | ||
| Tačka paljenja | zapaljiv gas | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Drugi anjoni | H2O H2S H2Te H2Po | ||
| Drugi katjoni | Na2Se Ag2Se | ||
| Srodna jedinjenja | Arsin | ||
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Struktura i osobine
H2Se ima povijenu strukturu sa H-Se-H uglom veze od 91°. Konzistentno sa tom strukturom, postoje tri IR vibraciona banda: 2358, 2345, i 1034 cm−1.
H2S i H2Se imaju slične osobine, mada je selenid kiseliji sa pKa = 3.89, i drugim pKa = 11.0 na 25 °C. Direktna posledica H2Se kiselosti je njegova rastvorljivost u vodi.
Priprema
Vodonik selenid se industrijski priprema tretiranjem elementarnog selena na T > 300 °C sa vodonikom.[5] Više načina dobijanja H2Se je objavljeno. Oni su podesni za pripremu na velikoj i maloj skali. U laboratoriji, H2Se se obično priprema dejstvom vode na Al2Se3, uporedo sa formiranjem alumine. Srodna reakcija je kiselinska hidroliza FeSe.[6]
- Al2Se3 + 6 H2O ⇌ 2 Al(OH)3 + 3 H2Se
H2Se se može dobiti putem različitih metoda za in situ generisanje u vodenim rastvorima koristeći bor hidrid, Maršov test i Devardovu leguru.[7]