Natrijum sulfat
Natrijum sulfat je so natrijuma i sumporne kiseline. U anhidratnoj formi, je beli kristalni prah sa hemijskom formulom Na2SO4, dok je kao dekahidrat poznat kao Glauberova so ili lat. sal mirabilis (čudesna so) sa formulom Na2SO4 ·10H2O. Sa godišnjom proizvodnjom od 6 miliona tona je jedna od najvažnijih trgovačkih hemikalija.
| Natrijum sulfat | |||
|---|---|---|---|
 |  | ||
| Drugi nazivi | Tenardit (mineral) Glauberova so (dekahidrat) lat. sal mirabilis (dekahidrat) Mirabilit (dekahidrat) | ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 7757-82-6  , 7727-73-3 (decahydrate) | ||
| PubChem[1][2] | 24436 | ||
| ChemSpider[3] | 22844 | ||
| UNII | 36KCS0R750 | ||
| ChEBI | 32149 | ||
| ChEMBL[4] | CHEMBL233406 | ||
| RTECS registarski broj toksičnosti | WE1650000 | ||
| ATC code | A06,A12CA02 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | Na2SO4 | ||
| Molarna masa | 142.04 g/mol (anhidratni) 322.20 g/mol (dekahidrat) | ||
| Agregatno stanje | bela kristalna materija higroskopna | ||
| Gustina | 2.664 g/cm3 (anhidrat) 1.464 g/cm3 (dekahidrat) | ||
| Tačka topljenja | 884 °C (anhidrat) | ||
| Tačka ključanja | 1429 °C (anhidrat) | ||
| Rastvorljivost u vodi | 4.76 g/100 ml (0 °C) 42.7 g/100 ml (100 °C) | ||
| Rastvorljivost | nerastvoran u etanolu | ||
| Indeks prelamanja (nD) | 1.468 (anhidrat) 1.394 (dekahidrat) | ||
| Struktura | |||
| Kristalna rešetka/struktura | ortorombična ili heksagonalna (anhidrat) monoklinski (dekahidrat) | ||
| Opasnost | |||
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | ICSC 0952 | ||
| EU-indeks | Nije na listi | ||
| Opasnost u toku rada | Iritantna | ||
| NFPA 704 |  0 1 0 | ||
| Tačka paljenja | ne-zapaljiva so | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Drugi anjoni | Natrijum selenat Natrijum telurat | ||
| Drugi katjoni | Litium sulfat Kalijum sulfat Rubidijum sulfat Cezijum sulfat | ||
| Srodna jedinjenja | Natrijum bisulfat Natrijum sulfit Natrijum persulfat | ||
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Natrijum sulfat se najviše koristi u proizvodnji deterdženata, u Kraftovom procesu proizvodnje papira. Oko dve trećine svetske proizvodnje se dobija iz mirabilita, prirodnog minerala u formi dekahidrata, te ostataka iz proizvodnje nekih hemijskih sirovina poput hlorovodonične kiseline.
Istorija
Hidrat natrijum sulfata je poznat i kao Glauberova so, koja je dobila ime po njemačko-holandskom farmakologu Johann Rudolf Glauberu (1604–1670), koji ju se otkrio u izvorima u Mađarskoj. On lično ju je nazvao lat. sal mirabilis čudesna so, zbog njenih medicinskih svojstava. Kristali se generalno koriste kao laksativ, dok nije otkrivena njena današnja primjena početkom 20. veka.[5]
U 18. veku Glauberova so se počela upotrebljavati kao sirovina u industrijskoj proizvodnji sode (natrijum karbonat), putem reakcije sa kalijum karbonatom. Pošto su se povećale potrebe za sodom, povećana je i potražnja za natrijum sulfatom.[6] Do tada, Leblancov proces, kojim se natrijum sulfat dobijao kao intermedijarni proizvod je bio glavni metod u proizvodnji sode.