Napoléon (film, 1927)
Napoléon (ili Napoléon vu par Abel Gance, doslovno "Napoleon viđen od Abela Gancea") je francuski crno-bijeli nijemi historijski film snimljen 1927. godine u režiji Abela Gancea. Radnja prikazuje rane godine francuskog vojskovođe i državnika Napoleona Bonapartea (čiji lik tumači Albert Dieudonné), odnosno opisuje njegovo školovanje u predrevolucionarnoj plemićkoj vojnoj školi Brienne-le-Château, učešće u burnim revolucionarnim zbivanjima, prve uspjehe u ratu Prve koalicije a završava s početkom trijumfalnog pohoda na Italiju 1796. godine. Gance je originalno planirao da ovaj film bude samo prvi u ciklusu od šest filmova koji su trebali opisati cjelokupni Napoleonov život i vladavinu; od te je namjere odustao nakon spoznaje da bi zahtjevala financijske resurse iznad njegove mogućnosti. Međutim, čak i u tako okljaštrenom obliku, Ganceov Napoleon je, prije svega zahvaljujući inovativnom korištenju pokretne kamere i drugim tehnikama stvaranja spektakularnih filmskih prizora stekao reputaciju jednog od najvažnijih ostvarenja svog vremena. Posebno se u tome ističe završna scena tzv. triptiha (kasnije nazvana Polyvision) u kojoj su tri projektora stvarala sliku u formatu 4:1 (umjesto dotada standardnih 1,33:1). Zbog svoje izuzetne dužine (od pet i pol sati), kao i zbog toga da su nedugo nakon premijere u kina došli publici daleko atraktivniji prvi zvučni filmovi, Napoleon nije doživio željeni komercijalni uspjeh, te je relativno brzo pao u zaborav. Tek 1950-ih je doživio renesansu kao inspiraciju sineastima francuskog Novog vala, a od 1968. traju nastojanja da se prikaže u svom originalnom obliku. U tome su se najviše istakli britanski filmski historičar Kevin Brownlow i američki sineast Francis Ford Coppola.
| Napoléon | |
|---|---|
 Albert Dieudonné kao Napoleon | |
| Režija | Abel Gance |
| Producent | Abel Gance |
| Scenario | Abel Gance |
| Uloge | Albert Dieudonné Gina Manès Antonin Artaud Edmond Van Daële |
| Muzika | Arthur Honegger (francuska verzija 1927) Werner Heymann (njemačka verzija 1927) Carl Davis (britanska verzija 1980) Carmine Coppola (američka verzija 1981) |
| Fotografija | Jules Kruger |
| Montaža | Marguerite Beaugé (1927) brojni drugi u kasnijim verzijama |
| Distribucija | Gaumont (Evropa) |
| Datum(i) premijere | 7. 4. 1927 |
| Trajanje | 330 min. (najčešća verzija; postoje brojne druge) |
| Zemlja |  Francuska |
| Jezik | nijemi film sa međutitlovima |
Vizualni stil
Bruno Kragić je za Filmski leksikon analizirao kako je "kamera sasvim oslobođena statičnosti (zahvaljujući izumu laganih, nosivih kamera), pa film obiluje nizom subjektivnih dinamičnih kadrova, vožnji i panorama. Gance je tako kameru vezao na leđa galopirajućega konja odakle je snimala krajolik da bi dočarala subjektivne kadrove jahača, političku raspravu u francuskoj skupštini snimio je postavivši kameru na vrh njihala odakle je ona, njišući se, izmjenično prikazivala predstavnike desnice i ljevice (žirondinaca i jakobinaca), dok je topovska bitka pri opsadi Toulona dočarana i kadrovima koji su simulirali perspektivu topovske kugle (kamere su bile pričvršćene uz lopte bacane u zrak). Završni su prizori filma snimljeni u tehnici tzv. polivizije, koja se sastojala u istodobnoj projekciji standardnih slika (od 35 mm) na tri ekrana. Taj je postupak Gance rabio na dva načina: kadrove na srednjem ekranu (npr. krupni plan Napoleona ili orla) simbolički je kontrapunktirao s totalima vojske koja maršira u svrhu efekta montaže unutar kadra, odnosno na sva je tri ekrana projicirao totale koji su tvorili jednu masovnu scenu." [1]
Glavne uloge
- Albert Dieudonné ... Napoléon[2]
- Vladimir Roudenko ... Napoléon Bonaparte (dijete)
- Edmond Van Daële ... Maximilien Robespierre
- Alexandre Koubitzky ... Georges Danton
- Antonin Artaud ... Jean-Paul Marat
- Abel Gance ... Louis de Saint-Just
- Gina Manès ... Joséphine de Beauharnais
- Marguerite Gance ... Charlotte Corday
- Yvette Dieudonné ... Élisa Bonaparte
- Philippe Hériat ... Antoine Saliceti
- Annabella ... Violine Fleuri
- Nicolas Koline ... Tristan Fleuri
Različite verzije
| Datum | Naslov | Dužina | Montažer | Muzika | Mjesto premijere | Triptih | Format |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| april 1927. | Napoléon | 5400 m (4:10) | Marguerite Beaugé | Arthur Honegger | Pariška opera | u boji | 35 mm |
| maj 1927. | Napoléon (version définitive) | 12800 m (9:22) | Abel Gance | Arthur Honegger | Apollo Theatre, Pariz | nema | 35 mm |
| oktobar 1927. | Napoléon (UFA) | ispod 3:00 | Universum Film AG | Werner Heymann | Njemačka i Centralna Evropa | u boji | 35 mm |
| novembar 1927. | Napoléon | ukupno 4:10, dvije projekcije, neke scene ponovljene | Abel Gance | Arthur Honegger | Marivaux Theatre, Pariz | u boji | 35 mm |
| zima 1927–28 | Napoléon | različite | francuske provincije | 35 mm | |||
| o. 1928 | Napoleon (version définitive poslana u SAD sa 29 rola) | 29,000 feet (8,800 m) (6:43) | Abel Gance | nema | nema | 35 mm | |
| mart-april 1928. | Napoléon (Gaumont) | prikazan u dva dijela ukupnog trajanja 3:00 | Gaumont Film Company | Arthur Honegger | Gaumont-Palace | nema | 35 mm |
| jun 1928. | Napoleon (britanska verzija 1928) | 11400 m (7:20) | Abel Gance | Arthur Honegger | UK | u boji | 35 mm |
| januar 1929. | Napoleon (USA 1929) | 8,000 feet (2,400 m) (1:51) | Metro-Goldwyn-Mayer | SAD | nema | 35 mm | |
| ca. 1928 | Napoléon (Pathé-Rural) | 17 rola | francuska sela | nema | 17,5 mm | ||
| 1928 | Napoléon (Pathé-Baby) | 9 rola | za kućne projektore | nema | 9,5 mm | ||
| 1929 | Napoléon (Pathescope) | 6 rola | britanski kućni projektori | nema | 9,5 mm | ||
| 1935 | Napoléon Bonaparte vu et entendu par Abel Gance | 13,000 feet (4,000 m), later 10,000 feet (3,000 m) | Abel Gance | Henri Verdun | nema | 35 mm | |
| 1935 | Napoléon Bonaparte (verzija Film-Office) | 5,000 feet (1,500 m) | Abel Gance | Henri Verdun | nema | 16 mm 9,5 mm 8 mm | |
| 1935 | Napoléon Bonaparte (verzija Studio 28) | crno-bijeli | 35 mm | ||||
| 1965 | Napoléon | Henri Langlois | Cinematheque Francaise | nema | 35 mm | ||
| 1970 | Bonaparte et la Révolution | 4:45 na brzini 20 fps (4:00 na 24 fps) | Abel Gance | nema | 35 mm | ||
| 1980 | Napoléon (Brownlow 1980) | 4:50 na 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | National Film Theatre, London | crno-bijeli | 35 mm |
| 1980 | Napoleon (Coppola) | 4:00 na 24 fps | Francis Ford Coppola | Carmine Coppola | SAD | crno-bijeli | 35 mm 70 mm |
| 1983 | Napoléon (Brownlow 1983) | 5:13 na 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | Cinematheque Francaise | crno-bijeli | 35 mm |
| 1983 | Napoléon (Brownlow 1983, TV-verzija) | 4:50 at 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | Channel 4 (britanski TV-kanal) | nema | 35 mm |
| 1989 | Napoleon (Brownlow 1980) | 4:50 na 20 fps | Kevin Brownlow | Marius Constant | Cité de la Musique, Pariz | nema | 35 mm |
| 1989 | Napoléon (Brownlow 1989, TV-verzija) | 4:50 at 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | Channel 4 (britanski TV-kanal) | u boji, letterboxed u formatu 4:3 | 35 mm |
| 2000 | Napoléon (Brownlow 2000) | 5:30 na 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | Royal Festival Hall | u boji | 35 mm |
| 2004 | Napoléon (Brownlow 2004) | 5:32 na 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | Royal Festival Hall | u boji | 35 mm |
| 2012 | Napoléon (Brownlow 2004) | 5:32 na 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | Paramount Theatre (Oakland, California) | u boji | 35 mm |
| 2013 | Napoléon (Brownlow 2004) | 5:32 na 20 fps | Kevin Brownlow | Carl Davis | Royal Festival Hall | u boji | 35 mm |
Izvori
Vanjske veze
- Napoléon na sajtu IMDb
- Napoléon na AllMovie-u (en)
- Napoléon, SilentEra.com
- The 2000 restoration, SilentEra.com
- Site Napo Ciné Pédia[mrtav link] site based upon Napoleon on screen
- 1980 London screening
- 1980 London screenings, announcement
- 2004 London screening, symphony review
- 2004 London review[mrtav link]
- Brownlow's 2004 version
- Kevin Brownlow interview with Mark Lyndon - Part 1 Arhivirano 2013-07-17 na Wayback Machine-u
- Projecting “Napoleon” – une pièce de resistance. Details of 2004 projection.
- Various Napoléon movie posters, Adrian Curry in Notebook
- Crítica de la película en NapoleonBonaparte.es Arhivirano 2011-12-06 na Wayback Machine-u (es)