Floralije
Floralije (lat. Floralia ili ludi Florales = "Cvetne igre") bio je drevni rimski festival koji se u proleće održavao u čast Flore, jedne od boginja plodnosti.[2] Ta je svetkovina prvi put održana 241. pne., a zatim ponovo 238. pne., kad su edili Lucije i Marko Publicije, po nalogu Sibilinskih knjiga, uz već postojeći Florin hram na Kvirinalu,[2] toj boginji posvetili nov hram kod Velikog cirka (Cicus maximus).[3] Prema Pliniju Starijem, to je trebalo da osigura pomoć ove boginje za to "da sve lepo procveta" (ut omnia bene deflorescerent).[4] Za konzulovanja Lucija Postumija Albina i Marka Popilija Lenata,[5] dakle 173. pne., Floralije su ustanovljene kao redovna godišnja svetkovina,[6] što je po naređenju senata u delo sproveo edil Gaj Servilije, i to navodno zato što su te godine zasadi dosta postradali od vetrova, pljuskova i grȁda (tuče).[3] Od tada su Floralije održavane svake godine tokom šest dana, od 28. aprila do 3. maja.[2]
Za razliku od festivala zasnovanih na drevnoj patricijskoj religiji, Floralije su imale plebejski karakter, što svakako stoji u vezi sa veselom i razuzdanom atmosferom koja je vladala tokom te svetkovine.[7]
Flora
Flora je smatrana jednom od drevnih boginja u rimskoj religiji i jednim od petnaest božanstava koji su imali vlastitog sveštenika, koji je bio poznat pod nazivom flamen Floralis.[2] Kao boginji cveća, vegetacije i plodnosti prinošene su joj žrtve u svetoj spilji Arvalske braće, jedne od najstarijih svešteničkih skupina u Rimu.[7][8] Njen žrtvenik u Rimu navodno je podigao sabinski kralj Tit Tacije tokom polulegendarnog perioda rimskog kraljevstva.[8] Jedan mesec u sabinskom kalendaru nosio je naziv Flusalis (što je lingvistički ekvivalentno obliku Floralis), a Varon je Floru ubrajao među sabinska božanstva.[7]
Florini hramovi
Drevni Florin hram stajao je na Kvirinalu[2] i bio je posebno posvećen "seoskoj Flori" (Flora rustica), pa se tu možda radilo o onom drevnom žrtveniku koji je navodno nekada dao podići Tit Tacije.[8] Zatim je u periodu između 241–238. pne., po nalogu Sibilinskih knjiga, izgrađen nov hram, koji se nalazio u blizini Velikog cirka u podnožju Aventina, brežuljka koji se u istoriji starog Rima i inače povezivao s plebejcima. Hram je posvećen 28. aprila 238. pne. i tom su prilikom održane igre (ludi), koje su se ponavaljale neredovno, sve dok 173. pne. nisu ustanovljene kao stalna godišnja svetkovina.[8]
Ludi
U istorijsko doba za organizaciju Floralija bili su zaduženi plebejski edili,[9] a troškovi su pokrivani iz kazni koje su naplaćivane za zloupotrebu (državnog zemljišta).[8]
Te igre karakterisala je atmosfera uživanja, opijanja i raskalašnosti.[10] Među zabavnim događajima središnje su mesto imale pozorišne predstave, prvenstveno s komedijama i mimovima ― koji su bili nalik kasnijim vodviljskim skečevima, po svoj prilici vrlo veselog i opscenog karaktera[11][5] ― pa je bilo uobičajeno da prilikom izvođenja mimova gledaoci zahtevaju od glumica da se na pozornici pojave bez odeće i da ih opscenom gestikulacijom i raskalašnim plesom zabavljaju.[12] Poslednjeg dana festivala priređivana je u cirku jurnjava za životinjama (kozama i zečevima[13]), ali, za razliku od mnogih drugih rimskih svetkovina, nije bilo utrka.[12] Godine 30. nove ere car Galba navodno je na Floralijama prikazao slona kako hoda po žici.[14]
Prostitutke su učestvovale kako na Floralijama, tako i na Vinalijama (Vinalia), festivalu vina koji se održavao nekoliko dana ranije, 23. aprila. Prema satiričaru Juvenalu, žene su plesale nage i rvale se u insceniranim gladijatorskim borbama.[15] Mnoge prostitutke u Rimu bile su robinje, ali i slobodne žene koje su se bavile prostitucijom gubile su svoj slobodni zakonski i društveni položaj; ipak, njihovo učešće u religijskim festivalima pokazuje da one nisu bile sasvim izopštene iz društva.[16]
Ovidije kaže da se poslednjeg dana festivala priređivala riutualna trka za zečevima i kozama,[17] životinjama povezanim s polodnošću i pohotnošću. Satiričar Persije kaže da bi gomila bila zasuta graškom, grahom i drugim bobicama, takođe kao simbolima plodnosti.[18]
Za razliku od Cerijalija, kad je nošena svetla odeća, na Floralijama su bili uobičajeni višebojni odevni predmeti.[19] Moguće je da je bilo i posebnih noćnih događaja tokom festivala, s obzirom na to da neki izvori spominju mere za osvetljivanje ulica nakon predstava u pozorištu.
Florifertum
Sekst Pompej Fest spominje jedan obred koji se zvao Florifertum (= "prinošenje cveća") i kaže da se "tog dana klasje nosilo u svetilište" (eo die spicae feruntur ad sacrarium).[20] Nije jasno je li ta žrtva prinošena Flori[21] ili Cereri[22] niti, pak, ako se radilo o Flori, da li je to bilo 27. aprila ili 3. maja.[23] Ovidije opisuje jedno "prinošenje cveća" (florifertum) u čast boginje Junone Lucine 1. marta,[24] a taj je datum slavljen i kao "rođendan" (dies natalis) boga Marsa,[25] u čijem je začeću Flora svojim savetima Junoni odigrala određenu ulogu.