ساکا جمهوريا
ساکا (Sakha)، سرڪاري طور تي یاقوتیا (Yakutia) یا ساکا جي جمھوریا (Republic of Sakha) روس جی سڀ کان وڏي جمهوريا آھي، جيڪو روسي ڏور اوڀر ۾، آرڪٽڪ سمنڊ جي ڪناري تي واقع آھي، جنھن جي آبادي 10 لک آھي.[1] ساکا ان جي گورننگ ڏور اوڀر واري وفاقي ضلعي جي اڌ حصي تي مشتمل آهي ۽ دنيا جو سڀ کان وڏو ملڪ سب ڊويزن آهي، جيڪو 30,83,523 چورس ڪلوميٽر (11,90,555 چورس میل) تي پکڙيل آهي.[2] یاکوتسڪ، جيڪو دنيا جو سب کان ٿڌو شهر آهي،[3] ان جي گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شهر آهي.
جمھوریا هڪ انتهائي سخت آبهوا لاءِ شهرت رکي ٿي، جنهن ۾ اتر اڌ گول ۾ ٻيون گھٽ درجه حرارت ویرکویانسڪ (Verkhoyansk) ۽ اومیاڪون (Oymyakon) ۾ رڪارڊ ڪيو پيو وڃي (ٻيون نمبر تي سمٽ ڪيمپ، گرين لينڊ) ۽ سياري جي سراسري اوسط عام طور تي یاکوتس ۾ °35- سنتی گریڈ (°31- فارنھائیت) کان هيٺ ٿي رهي آهي. هائپر براعظمي رجحانات جي نتيجي ۾ پڻ جمهوريا ۾ تمام گهڻي گرم اونهاريون آهن.
ساکا شڪار گڏ ڪرڻ ۽ هرڻ جي رڍن کي پاليندڙ ٽنگوسڪ ۽ پيلوسائيبرين ماڻهن جهڙوڪ ايونڪس ۽ يوڪغير جو پهريون گهر هو. بيڪال ڍنڍ جي آس پاس واري علائقي مان لڏپلاڻ ڪري، ترڪ ساخا ماڻهو پهريون ڀيرو 9هين ۽ 16ھین صدي جي وچ ۾ وچين لينا نديءَ جي ڪناري تي آباد ٿيا، ممڪن آهي ته ڪيترن ئي موجن ۾، وچ ايشيا جي چراھگاھن واری معاشي نظام کي پاڻ سان گڏ کڻي آيا.
روسي 17ھین صدي جي شروعات ۾ ياکوتسڪ اوبلاست جي علائقي کي نوآبادياتي طور تي روس جي زارڊم ۾ شامل ڪيو ء علائقي جي مقامي ماڻهن کي خراج پيش ڪرڻ جو پابند ڪيو. جڏهن ته روسي فتح کان پوءِ شروعاتي دور ۾ ساخا جي آبادي 70 سيڪڙو گهٽجي وئي، شاهي دور ۾ به ڏٺو ويو ته اصلي ياقوتن جي وسعت وچين لينا ندی کان وِليوئي نديءَ سان گڏ اتر ۽ اوڀر طرف ٻين مقامي گروهن کي بي گهر ڪندي. یاکوتیا روسي گهرو ويڙهه جي ڪجهه آخري جنگين کي ڏٺو، ۽ بالشويڪ اختيارين سال 1922ع ۾ ياکوٽسڪ اوبلاست کي خودمختيار ياقوت ASSR ۾ ٻيهر منظم ڪيو. سوويت دور علائقي ۾ ڪيترن ئي سلاف نسلن جي لڏپلاڻ کي ڏٺو، خاص طور تي روسي ۽ يوڪرينين.
27 سيپٽمبر 1990ع تي، علائقو یاکوتسڪایا۔ساکا سوويت سوشلسٽ جمھوریا بڻجي ويو، ۽ 27 ڊسمبر 1991ع تي، اھو ساخا جی جمھوریا (Yakutia) بڻجي ويو.