حجاز

علائقي جو نالو عربي جڙ (ح-ج-ز) مان نڪتل آهي، جنهن جي معنيٰ آهي ”جدا ڪرڻ“، ۽ ان کي ان ڪري سڏيو وڃي ٿو جيئن اوڀر ۾ نجد جي زمين کي اولهه ۾ تھامه جي سرزمين کان جدا ڪري ٿو.

حجاز ۾ هڪ يا ممڪن طور ٻه ميگلٿڪ ڊولمن مليا آهن. ^[11] حجاز ۾ ٻئي مهد ذهاب ("سون گهوارو/گانو") (23°30′13″ اتر 40°51′35″ اوڀر/ 23.50361°N 40.85972°E) ۽ پاڻي جو هڪ ذريعو شامل آهي، جيڪو هاڻي سڪي ويو آهي، جيڪو 600 ميل (970 ڪلوميٽر) اتر اوڀر طرف وادي الرماح ۽ وادي الباطن سسٽم ذريعي فارس نار ڏانهن وهندو هو. بوسٽن ۽ قسيم يونيورسٽي جي آرڪيالاجيڪل تحقيق مان معلوم ٿئي ٿو ته درياهه جو سرشتو 2500 ق.م کان 3000 قبل مسيح تائين سرگرم هو.^[12]

المسعودي موجب^[13] حجاز جو اتر وارو حصو قديم اسرائيل جو دارومدار هو ۽ بطرس البستاني جي مطابق حجاز ۾ يهودين هڪ خودمختيار رياست قائم ڪئي.^[14] جرمن مستشرق فرڊيننڊ وسٽنفيلڊ جو خيال هو ته يهودين اتر حجاز ۾ هڪ رياست قائم ڪئي.^[15] بائيبل جا مديني حجاز ۾ رهندا هئا.^[16] حجاز جو اتر وارو حصو رومي صوبي عربستان پيٽريا جو حصو هو.^[17]

عرب ۽ اسلامي ذريعن موجب مڪي جي تهذيب جي شروعات حضرت ابراهيم عليه السلام پنهنجي پٽ اسماعيل (اسماعيل) ۽ زال هاجره (هاجره) کي هتي آڻڻ کان پوءِ شروع ڪئي، جڏهن ته ٻنهي جي رهڻ لاءِ. عدناني اسماعيلي عربن جو هڪ قبائلي اتحاد هو، جيڪو پنهنجو نسب واپس اسلامي پيغمبر جي پٽ اسماعيل ۽ بزرگ ابراهيم ۽ سندس زال هاجره عدنان جي ذريعي ڳولي ٿو، جيڪو حجاز مان نڪرندو هو. يمني قبيلي جا ڪجهه ماڻهو انهن سان گڏ آباد ٿيا، ۽ اسماعيل ٻڌايو ته ٻن عورتن سان شادي ڪئي، هڪ کي طلاق ڏيڻ کان پوء، انهن مان گهٽ ۾ گهٽ هڪ هن قبيلي جي، ۽ پنهنجي پيء کي ڪعبي جي تعمير يا ٻيهر تعمير ڪرڻ ۾ مدد ڪئي، ^[18][19][20] جنهن جا سماجي، مذهبي، سياسي ۽ تاريخي اثر سائيٽ ۽ علائقي لاءِ هوندا.^[21][22] مثال طور، عرب يا اسلامي عقيدي ۾، قريش جو قبيلو اسماعيل بن ابراهيم جو نسل هوندو، جيڪو ڪعبي جي ڀرسان هوندو،^[23] ۽ محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف شامل هو. جاهليت جي دور کان وٺي محمد ﷺ جي دور تائين، اڪثر جنگ ڪندڙ عرب قبيلا حج جي دور ۾ پنهنجي دشمني ختم ڪري، مڪي ڏانهن حج تي ويندا هئا، جيئن ابراهيم کان متاثر ٿيو.^[24] اهڙي موقعي تي حضرت محمد ﷺ جن ڪجهه مديني وارن سان ملاقات ڪئي، جن کيس مديني ڏانهن هجرت ڪرڻ جي اجازت ڏني، ته جيئن مڪي ۾ سندس مخالفن جي ظلم کان بچي سگهجي.^{[25][26][27][28][29][30]}

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو الحجر (مداين صالح)

سعودي عرب ۽ حجاز جي پهرين عالمي ورثي واري ماڳ جنهن کي گڏيل قومن جي تعليمي، سائنسي ۽ ثقافتي اداري طرفان تسليم ڪيو ويو آهي، اهو الحجر آهي. نالو الحجر ( پٿر جي زمين يا پٿر جي جڳھ) قرآن ۾ اچي ٿو،^[31] ۽ ماڳ پٿرن ۾ ٺهيل اڏاوتن, جهڙوڪ پيٽرا, لاء مشهور آهي.^{[32] [33]} عمارتن جي اڏاوت جو ڪريڊٽ قوم ثمود کي ڏنو وڃي ٿو. ان مقام کي مداين صالح (صالح جا شهر) پڻ سڏيو ويندو آهي،,^{[34][35][36][37][38][39]} ڇاڪاڻ ته اهو اهو شهر آهي جنهن ۾ ثمود جي قوم ڏانهن اسلامي نبي صالح موڪليو ويو هو. مداين صالح مان ثمود جي غائب ٿيڻ کان پوءِ، اهو ٻين ماڻهن جي اثر هيٺ آيو، جهڙوڪ نبطي، جن جي گاديءَ جو هنڌ پيٽرا هو. بعد ۾، اهو مسلمان حاجين طرفان مڪي ڏانهن وڃڻ لاء استعمال ڪيو ويندو هو.^{[40][41][42][43]}

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو محمد

جيئن ته مڪي ۽ مديني جي سرزمين، حجاز اهو هو جتي نبي ڪريم محمد ﷺ جي پيدائش ٿي، ۽ جتي هن پيروڪارن جي هڪ توحيدي امت قائم ڪئي، پنهنجي دشمنن سان صبر ڪيو يا انهن جي خلاف جدوجهد ڪئي، هڪ هنڌ کان ٻئي ڏانهن هجرت ڪئي، پنهنجي عقيدن جي تبليغ يا عمل ڪيو ۽ وصال ڪيو. ان ڪري ته هن جا هتي پيروڪار ۽ دشمن ٻئي هئا، ان ڪري هن علائقي ۾ الاحزاب (خندق جي جنگ)، بدر ۽ حنين جهڙيون ڪيتريون ئي جنگيون يا لڙائيون ٿيون. انهن ۾ مڪي ۽ مديني ٻئين جا صحابي، جهڙوڪ حمزه بن عبدالمطلب، عبيده بن الحارث، سعد بن عبيده شامل هئا. حجاز نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جي اثر هيٺ اچي ويو جيئن هو پنهنجي مخالفن تي فتح حاصل ڪري ۽ اهڙي طرح سندس سلطنت جو حصو بڻجي ويو.

As the land of Mecca^[44] and Medina,^[45][46][47] the Hejaz was where Muhammad was born, and where he founded a Monotheistic Ummah of followers, bore patience with his foes or struggled against them, migrated from one place to another, preached or implemented his beliefs, lived and died. Given that he had both followers and enemies here, a number of battles or expeditions were carried out in this area, like those of Al-Aḥzāb ("The Confederates"), Badr^[48] and Ḥunayn. They involved both Makkan companions, such as Hamza ibn Abd al-Muttalib, Ubayda ibn al-Harith and Sa'd ibn Abi Waqqas, and Madani companions.^{[45][29][30][49][50]} The Hejaz fell under Muhammad's influence as he emerged victorious over his opponents, and was thus a part of his empire.^{[21][25][27][28][51][52][53]}

حجاز ۾ ٻن مقدس شهرن جي موجودگيءَ سبب هن علائقي تي ڪيترين ئي سلطنتن جي حڪومت هئي. حجاز راشدين خلافت جي مرڪز ۾ هو، خاص طور تي جڏهن ته ان جي گاديءَ جو هنڌ مديني ۾ 632ع کان 656ع تائين هو. اهو علائقو, ان جي تمام گهڻي تاريخ ۾ ان وقت جي علائقائي طاقتن جي قبضي هيٺ هو، جهڙوڪ مصر ۽ عثماني سلطنت. عثمانين جي قبضي کان پوءِ، حجاز هڪ آزاد رياست بڻجي ويو.

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو حجاز جي سلطنت

1916ع ۾ عثماني حڪومت جي خاتمي کان پوءِ، حسين بن علي حجاز جي آزاد رياست جو اڳواڻ ٿيو. ^[54] 1924ع ۾ علي بن حسين حجاز جو بادشاهه ٿيو. پوءِ ابن سعود حسين جي جاءِ تي حجاز ۽ نجد جو بادشاهه ٿيو. ابن سعود 1926ع کان 1932ع تائين ٻن الڳ الڳ يونٽن تي حڪومت ڪئي، جن کي سلطنت حجاز ۽ نجد جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو.

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو سعودي عرب جا علائقا

23 سيپٽمبر 1932ع تي حجاز ۽ نجد جون ٻه سلطنتون سعودي عرب جي بادشاهت جي نالي سان متحد ٿي ويون.^[55]هن ڏينهن کي سعودي جي قومي ڏينهن طور ملهايو ويندو آهي.^[56]

حجاز جو خطو احمر سمنڊ جي ويجهو واقع آهي. هي خطو گهري رنگ جي واري جي ڪري مشہور آهي. پوئين تعريف تي مدار رکندي، حجاز ۾ سيرت جي جابلو سلسلن جا ڪجهه جبل شامل آهن، جيڪي جاگرافيائي طور تي نجد کي تهاما کان جدا ڪن ٿا. حجاز ۾ بيڊيليم ٻوٽا به تمام گهڻا آهن. سعودي عرب، خاص ڪري حجاز، 2000 کان وڌيڪ غير فعال آتش فشانن جو گھر آهي. حجاز ۾ لاوا جا ميدان، جيڪي مقامي طور تي سندن عربي نالي "حَرَّات" سان سڃاتا وڃن ٿا، ڌرتيءَ جي سڀ کان وڏي الڪلي بيسالٽ علائقن مان هڪ آهي، جيڪو 180,000 چورس ڪلوميٽر (69,000 چورس ميل) آمريڪي رياست مسوري کان وڏو علائقو, تي پکڙيل آهي.

حجاز سعودي عرب جو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو علائقو آهي، جنهن ۾ سعودي عرب جي 35 سيڪڙو آبادي آهي. حجاز جا اڪثر ماڻهو سني آهن جن ۾ مديني، مڪي ۽ جده جي شهرن ۾ شيعه اقليت آهي. ڪيترائي پاڻ کي وڌيڪ عالمگير سمجهن ٿا ڇاڪاڻ ته حجاز صدين تائين اسلام جي عظيم سلطنتن جو هڪ حصو هو اموي خلافت کان وٺي عثماني سلطنت تائين. حجاز جا ماڻهو، جيڪي خاص طور تي مڪي ۽ مديني جي مقدس جڳهن سان جڙيل محسوس ڪن ٿا، شايد سعودي عرب ۾ ڪنهن به علائقائي گروهه جي سڀ کان وڌيڪ مضبوط سڃاڻپ آهي.

• جدہ
• مڪہ مڪرمہ
• مدينہ منورہ
• طائف
• ينبوع البحر
• الباحہ شھر
• تبوڪ
• بدر
• رابغ
• سبت الالايا

حجاز جي ثقافتي جوڙجڪ اسلام کان تمام گهڻو متاثر آهي، خاص طور تي جيئن ته ان جي 2 مقدس ترين شهرن، مڪي ۽ مديني تي مشتمل آهي. ان کان علاوه، قرآن کي سعودي عرب جو آئين سمجهيو ويندو آهي ۽ شريعت مکيه قانوني ذريعو آهي. سعودي عرب ۾، اسلام نه رڳو حڪومت طرفان سياسي طور تي عمل ڪيو ويو آهي پڻ انھن جو ماڻهن جي ثقافت ۽ روزمره جي زندگي تي وڏو اثر آهي. سماج عام طور تي تمام گهڻي مذهبي، قدامت پسند، روايتي ۽ خاندان تي مبني آهي. ڪيتريون ئي رويا ۽ روايتون صديون پراڻيون آهن، جيڪي عرب تهذيب ۽ اسلامي ورثي مان نڪتل آهن.

حجازي کاڌن ۾ باقي سعودي عرب وانگر گهڻو ڪري عربي ڀاڄيون آهن، ڪجهه کاڌا حجاز جا آهن، جهڙوڪ سيلغ. ٻيا کاڌا ٻين ثقافتن مان مختلف اصلن جي سعودين جي ذريعي درآمد ڪيا ويا، جهڙوڪ منتو، يغمش (يَغْمُش) ۽ بخاري چانور (رُز بُخاري) وچ ايشيا مان، بوريڪ (بُريڪ) ۽ سوريڪ (شُريڪ) ۽ ڪباب الميرو (ڪباب الميرو) ترڪي ۽ بلقان مان، مندي (مَنْدي) ۽ مُطَبَّق (مُطَبَّق) يمن مان، برياني ۽ ڪابلي چانورن جا کاڌا ڏکڻ ايشيا مان. حجاز ۾ گريل گوشت جا ڀاڄيون جهڙوڪ شوارما ۽ ڪباب مشهور آهن. حجازي ڀاڄيون پنهنجي مصالحن جي ڪري مشهور آهن.

سعودي ويزن 2030 جي جزو جي طور تي، 28,000 چورس ڪلوميٽر (11,000 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي مشتمل هڪ سياحتي مقام، املوج (25°3′0″N 37°15′54.36″E / 25.05000°N 37.2651000°E / 25.05000; 37.2651000) ۽ الوجہ (26°14′11.76″N 36°28′8.04″E / 26.2366000°N 36.4689000°E / 26.2366000; 36.4689000) جي شهرن جي وچ ۾، بحر احمر جي ساحل تي، ترقي هيٺ آهي. ^[57] منصوبي ۾ شامل ٿيندو "22 مان 90+ ٻيٽن جي ترقي"^[58] جيڪي ساحل سان گڏ "مڪمل طور تي ضم ٿيل لگزري مخلوط استعمال واري منزل"^[59] ٺاهڻ لاءِ ۽ "بين الاقوامي معيارن سان برابري تي قانونن جي ذريعي سنڀاليو ويندو".^[60]

• 
  خلافت راشده جو جهنڊو
  (632–661)
• 
  اموي خلافت جو جهنڊو
  (661–750)
• 
  خلافت عباسيه جو جهنڊو
  (750–1258)
• 
  سلطنت فاطميه جو جهنڊو
  (967–1094)
• 
  ايوبي سلطنت جو جهنڊو
  (1094–1254)
• 
  سلطنت مملوڪ جو جهنڊو
  (1254–1517)
• 
  سلطنت عثمانيه جو جهنڊو v(1517–1916)
• 
  مملڪت حجاز جو جهنڊو
  (1916–1925)
• 
  مملڪ العربيه السعوديه جو جهنڊو
  (1925–تا حال)

• 
  طائف جا جبل
• 
  مڪي جي ٻاهرئين پاسي مني جو ڪيمپ، جتي مسلمان حاجي حج (عظيم زيارت) لاءِ گڏ ٿين ٿا. مسجد الخيف ساڄي پاسي نظر اچي ٿي.
• 
  ميدان عرفات ۾ حاجين جو گڏ ٿيڻ.
• 
  احد جبل، مديني جي ويجهو.
• 
  ڪنگ عبدالله يونيورسٽي آف سائنس اينڊ ٽيڪنالاجي ڪيمپس رات جو.
• 
  الباحا شهر، سمنڊ جي سطح کان 2,155 ميٽر (7،070 فوٽ) تي واقع آهي.

مڪو

• هاشم ابن عبد مناف، محمد ﷺ جو پرڏاڏو، قريش جي قبيلي ۾ بنو هاشم جو بانی.

• عبدالمطلب بن هاشم، محمد ﷺ جو ڏاڏو.

• محمد ﷺ بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم.

• ابوبڪر (رضي الله عنه)، عبدالله بن عثمان ابو قحافه بن عامر بن عمرو بن ڪعب بن سعد بن تيم بن مرح بن ڪعب، محمدﷺ جو سسر ۽ پھریون خليفو راشد.

• عمر بن الخطاب بن نفيل بن عبدالعزي، عدي بن ڪعب بن لوئي جو اولاد، محمد ﷺ جو سسر ۽ بیون خليفو راشد.

• عثمان بن عفان بن ابو العاص بن اميه بن عبد شمس بن عبد مناف ولد محمد ﷺ جو داماد ۽ خليفو.

• علي بن ابي طالب، محمد ﷺ جو داماد ۽ خليفو.

• حمزه ابن عبدالمطلب، محمد ﷺ جو چاچو.

• ابو طالب ابن عبدالمطلب، بنو هاشم جو سردار، محمد ﷺ جو چاچو ۽ علي جو پيءُ.

• خديجه بنت خويلد بن اسد بن عبدالعزي بن قصي، محمد ﷺ جن جی زال.

• عائشه بنت ابوبڪر، محمد ﷺ جن جی زال.

• فاطمه الزھرا (رضي الله عنها)، دختر محمد.

• سميه بنت خياط، عمار بن ياسر جي ماءُ ۽ ياسر بن عامر بن مالڪ العنسي جي زال، جيڪا محمد ﷺ جي پيروڪارن مان پهرين شهيد مڃي ٿي.

• آمنه بنت وھب بن عبد مناف بن زهره بن ڪلاب بن مره، زال عبدالله ۽ محمد ﷺ جي ماءُ.

• خالد بن ولید، مسلم سالار.

مدینو

• سلمه بنت عمرو، هاشم جي زال ۽ محمد ﷺ جي پرڏاڏي.

• عباده بن سعد (قبائلي سردار انصار).

• سیدنا حسن ء حسين (رضي الله عنهم)، علي جا پٽ ۽ محمد ﷺ جا نواسا، مديني ۾ پيدا ٿيا.

• خليفو عمر بن عبدالعزيز بن مروان بن الحکم بن ابي العاص بن اميه بن عبد شمس بن عبد مناف بن قصي، عمر بن الخطاب جو پوٽو.

• حضرت حسن بصري رحمت الله عليه.

• محمد الباقر بن علي زين العابدين، پوٽو حسن ۽ حسين جو پوٽو محمد ﷺ جو.

• زيد بن علي زين العابدين بن حسين بن فاطمه بنت محمد، محمد باقر جو اڌ ڀاءُ.

• سیدنا جعفر الصادق بن محمد الباقر رحمت الله عليه.

• امام مالڪ (مالڪ بن انس بن مالڪ بن ابي امير الاصبحي)

• علي الرضا بن موسيٰ ڪاظم بن جعفر الصادق.

• فاطمه بنت موسيٰ بن جعفر، علي الرضا جي ڀيڻ.

• ابو علي محمد الجواد بن علي الرضا.

طائف

• عروه بن مسعود، بنو ثقيف جو سردار.

• نافع بن حارث، طبيب.

• محمد بن قاسم، مسلم سالار.

	باب سعودي عرب
	باب تاريخ
	باب اسلام

• عربستان

• ڳاڙهو سمنڊ

• اسلام

• حضرت ابراهيم علیہ السلام

• حضرت اسماعيل علیہ السلام

• نبي ڪريم محمد ﷺ

• راشدين خلافت

• فاران جو ريگستان

• مڪہ المڪرمہ

• مدينہ المنورہ

• مسجد الحرام

• مسجد نبوي

• نجد

• تھامہ

• قريش جو قبيلو

• حجاز، شام ۽ يمن جو لاڳاپو