Упапура́ны (санскр. उपपुराण, IAST: upapurāṇa «второстепенные пураны») — тексты литературы древней и средневековой Индии на санскрите и пракритах. В большинстве своём являются компиляцией из махапуран, часто с добавлением легенд и мифов, не вошедших в состав последних. Большинство уступает по объёму махапуранам.

Также как и в случае с махапуранами считается, что упапуран 18. Их списки, однако, в большинстве своём не совпадают друг с другом и иногда вводят в состав упапуран некоторые из махапуран. Подобные списки встречаются как в махапуранах и упапуранах, так и в некоторых других текстах.

Списки упапуран

По П. С. Хазра[1]Курма-пуранаБрихад-дхарма-пуранаДеви-бхагавата-пурана
  1. Брихан-нарадия-пурана
  2. Бхаргава-пурана
  3. Варуна-пурана
  4. Васиштха-пурана
  5. Ганеша-пурана
  6. Девибхагавата-пурана
  7. Дурваса-пурана
  8. Калки-пурана
  9. Капила-пурана
  10. Мудгала-пурана
  11. Нанди-пурана
  12. Нарасимха-пурана
  13. Парашара-пурана
  14. Самба-пурана
  15. Санат-кумара-пурана
  16. Сурья-пурана
  17. Хамса-пурана
  18. Шива-рахасья-пурана
  1. Адья-пурана (Санаткумара-пурана)
  2. Аушанаса-пурана
  3. Брахманда-пурана
  4. Бхаргава-пурана
  5. Вамана-пурана
  6. Варуна-пурана
  7. Дурваса-пурана
  8. Калика-пурана
  9. Капила-пурана
  10. Марича-пурана
  11. Махешвара-пурана
  12. Нарадия-пурана
  13. Нарасимха-пурана
  14. Парашара-пурана
  15. Самба-пурана
  16. Саура-пурана
  17. Сканда-пурана
  18. Шива-дхарма-пурана
  1. Ади-пурана
  2. Адитья-пурана
  3. Брихад-дхарма-пурана
  4. Брихан-нандишавара-пурана
  5. Бриханнарадия-пурана
  6. Бхаргава-пурана
  7. Вамана-пурана
  8. Варуна-пурана
  9. Вишну-дхарма-пурана
  10. Вишну-дхармоттара-пурана
  11. Дхарма-пурана
  12. Калика-пурана
  13. Крия-йогасара-пурана
  14. Нандишвара-пурана
  15. Нарадия-пурана
  16. Нарасимха-пурана
  17. Самба-пурана
  18. Шива-дхарма-пурана
  1. Адитья-пурана
  2. Аушанаса-пурана
  3. Бхагавата-пурана
  4. Варуна-пурана
  5. Васиштха-пураны
  6. Ваю-пурана
  7. Дурваса-пурана
  8. Калика-пурана
  9. Капила-пурана
  10. Манава-пурана
  11. Махешвара-пурана
  12. Нанди-кешвара-пурана
  13. Нарадийя-пурана
  14. Нарасимха-пурана
  15. Парашарой-пурана
  16. Самба-пурана
  17. Санат-кумара-пурана
  18. Саура-пурана

Разделение по школам

В отличие от махапуран большинство упапуран сохранило вместе со многими редкими мифами и легендами и более чёткое деление по школам. Все их можно разделить на шесть групп:

Кроме 18 упапуран, часто называемых маха-упапуранами, существуют ещё упа-упапураны. В большинстве своём это не очень большие тексты, известные в основном в ограниченных регионах или являющиеся вспомогательными писаниями некоторых школ. Их общее число доходит до 200. О них практически ничего не известно — не существует даже точного списка упа-упапуран; исследования затрудняет и тот факт, что владельцы текстов не стремятся допускать исследователей к текстам. В нижеприведённом списке даны лишь упоминавшиеся в работах исследователей[6]:

Асамавйа-пурана, Атма-пурана, Басава-пурана, Бханда-пурана, Бхутанатха-пурана, Вай-сакха-пурана, Нарадия-пурана, Дхарма-пурана, Канта-пурана, Магха-пурана, Манава-пурана, Ману-пурана, Марика-пурана, Махашара-пурана, Медасани-вари-пурана, Перия-пурана (Перейа-пурана), Свайамбху-пурана, Свальпа-матсья-пурана, Стхала-пурана, Тирувилаядала-пурана, Тула-пурана, Ушанас-пурана (Ушанах-пурана), Швамба-пурана.

Примечания