پنجابی تمبا تے کرتا

پنجابی کرتہ تے تمبا پنجاب دے مرداں دے روايتی لباس نيں۔ تمبا نو‏‏ں تمبی ، چادر، دھوندی، تہبند وغیرہ وی کہیا جاندا اے ۔

تمبا، جسنو‏ں تہمت وی کہیا جاندا اے ^[۱][۲] لنگی دا پنجابی ورژن اے جس دے سامنے تہہ ہُندا اے تے ایہ پنجابی مرداں دا روايتی لباس ا‏‏ے۔ تمبا بھنگڑا رقاص پہندے نيں۔ بھانويں حالیہ برساں وچ مشرقی پنجاب وچ پنجابی تہمت دے استعمال وچ کمی آئی اے، لیکن اس د‏ی جگہ پاجاما نے لے لی اے، مرداں نو‏‏ں تہمت پہنے دیکھیا جا سکدا اے تے اس دا استعمال مکمل طور اُتے بند نئيں ہويا ا‏‏ے۔ ^[۳] تمبا یا لنگی مغربی پنجاب وچ پنجابی مرداں اُتے وی دیکھی جا سکدی اے ^[۴][۵] تے اس تو‏ں ملحقہ ہزارہ، پاکستان ( خیبر پختونخوا وچ ) دے پنجابی مرداں اُتے ۔ ^[۶] تہمت اک رنگ د‏‏ی ہُندی اے تے اس د‏ی کوئی سرحد نئيں ہُندی۔ تہمت یا لاچا ایڑیاں تک لمبا ہو سکدا ا‏‏ے۔ ایہ گھٹناں دے بالکل تھلے تک وی چھوٹا ہو سکدا ا‏‏ے۔ ^[۷]

لاچا تہمت تو‏ں اس لحاظ تو‏ں مختلف اے کہ اس د‏ی سرحد ہُندی اے تے اس د‏ی رنگت اس لئی ہُندی اے کہ اس دے اک تو‏ں زیادہ رنگ ہُندے نيں۔ ^[۸] لاچا مغربی پنجاب وچ مقبول ا‏‏ے۔ ^[۹] لاچا نو‏‏ں تہمت د‏‏ی طرح پہنا جاندا اے سوائے اس دے کہ اس وچ زیادہ تہاں ہون۔ پنجاب دے کچھ حصےآں وچ سوانیاں تہمت تے لاچہ پہندی نيں، خاص طور اُتے گجرات، گوجرانوالہ، شاہ پور تے مظفر گڑھ دے ضلعے وچ ۔ ^[۱۰]

پنجابی کُردا ^[۱۱] دو مستطیل ٹکڑےآں تو‏ں بنا ہُندا اے جس وچ سائیڈ سلِٹ ہُندے نيں، تے گردن دے تھلے سامنے دا حصہ ^[۱۲] ہُندا ا‏‏ے۔ ماضی وچ ، مرداں دے لئی بٹناں دے گرد بُنی ہوئی سونے یا چاندی د‏‏ی زنجیر (زنجری) پہننا روايتی سی۔ ^[۱۳]

کرتہ د‏‏ی ایہ شکل دھیرے دھیرے پنجاب دے علاقے وچ پہنے جانے والے پرانے انگارکھے د‏‏ی جگہ لینے لگی جو گھٹناں تک گر جاندی سی، ^[۱۴] کھبے یا سجے طرف کھل جاندی سی، تے بعض اوقات اسنو‏ں انگا دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا سی، جو اس د‏ی پرانی شکل ا‏‏ے۔ angarkha تے اک گاؤن د‏‏ی طرح اے ^[۱۵][۱۶] یا اک ڈھیلا کوٹ تے کپاس دے نال wadded.^[۱۷] 1960 د‏‏ی دہائی تک پنجابی کُردے نے تقریباً انگرکھیا د‏‏ی جگہ لے لی سی لیکن ایہ ہن وی موجودہ ہریانہ وچ مقبول سی۔ ^[۱۸]

کرتہ د‏‏ی پنجابی شکل پورے برصغیر وچ مقبول ا‏‏ے۔ ایہی وجہ اے کہ بنگال تے بنگلہ دیش وچ ۔ ^[۱۹] کرتہ نو‏‏ں 'پنجابی' دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے کیونجے اس دا تعلق پنجاب تو‏ں اے ^[۲۰] تے اسنو‏ں پنجابی لباس دا اک مضمون سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ ^[۲۱] پنجابی کُردا آسام وچ منی پور دے بادشاہ غریب نواج نے اپنے دورِ حکومت وچ 1709 AD تے 1749 ^[۲۲] AD دے درمیان متعارف کرایا سی جتھے اسنو‏ں پنجابی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ^[۲۳] ایہ اتر پردیش وچ وی پہنا جاندا اے ^[۲۴] تے ۱۹۶۰ د‏‏ی دہائی تو‏ں مدھیہ پردیش وچ پہنی جانے والی روايتی سالوکا (شارٹ شرٹ) د‏‏ی جگہ لے رہیا ا‏‏ے۔ ^[۲۵]

• 
  پنجابی سٹریٹ کٹ کرتہ فیروز پور ۱۸۴۵
• 
  شادی دے لئی کردا پاجامہ
• 
  کرتہ جینز
• 
  ہندوستانی فوج دی ۱۵واں سکھ رجمنٹ، کرتہ پہنے، پہلی جنگ عظیم دے دوران جرمناں تو‏ں لڑنے دے لئی فرانس دے شہر مارسیل پہنچی۔
• 
  ملتان دے لوک گلوکار

کرتہ د‏‏ی اصطلاح اک عام اصطلاح اے جو مرداں دے پہننے والے مختلف قسم دے اوپری لباسنو‏ں ڈھانپتی ا‏‏ے۔ کُردا تو‏ں مراد جنوبی ایشیا وچ پہنے جانے والے اوپری لباس نيں جو وسطی ایشیائی ترکاں دے پہننے والے کپڑےآں تو‏ں متاثر نيں جنہاں نے اپنے استعمال نو‏‏ں اپنے علاقے تو‏ں باہر پھیلاندے ہوئے برصغیر پاک و ہند تک پہنچایا۔ ^[۲۶]

ہندوستان وچ مرداں دے لئی روايتی مردانہ لباس دھوندی تے اوپری جسم نو‏‏ں ڈھانپنے دے لئی موڈھیاں دے گرد لپٹے ہوئے بغیر سلے ہوئے ^[۲۷] کپڑ‏ے اُتے مشتمل سی۔ ^{[۲۸][۲۹][۳۰]}

پر، شمالی ہندوستان خصوصاً راجستھان تے پنجاب دے علاقے وچ مرد ^[۳۱] راجپوت قسم دا جامہ پہندے سن، چولا (چغہ) ^[۳۲] (جو کہ پنجاب دے علاقے وچ کچھ حصےآں وچ حالیہ ۱۹۸۰ د‏‏ی دہائی تک مقبول رہیا)، ^[۳۳] مغل جاما تے انگارکھیا اوپری لباس دے طور پر، جس دے نتیجے وچ کرتہ دے مختلف ورژن تیار کيتے گئے، جداں کہ پنجابی انگرکھیا ، پنجابی کرتہ، گجرا‏تی انگرکھیا تے راجستھانی انگرکھیا، نو‏‏ں وی ' کردا ' کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ^[۳۴] اک غیر علاقائی مخصوص انگرکھیا وی مختلف علاقےآں وچ پہنا جاندا اے جداں ہماچل پردیش ، اتراکھنڈ تے اتر پردیش وچ ۔

پنجابی کُردا وی مغل کُردے تو‏ں متاثر ہُندا اے، ^[۳۵][۳۶] جو خطے وچ عام استعمال وچ سی۔ ^[۳۷] پر، مغل کُردا پنجابی کُردے تو‏ں بہت زیادہ ڈھیلا سی، اس وچ کوئی سائیڈ سلِٹ نئيں سی تے مغل کُردے دا اوپری حصہ وی بہت ڈھیلا سی۔

پنجابی کُردے دے لئی دوسرا الہام پنجابی انگرکھیا اے جسنو‏ں ۲۰واں صدی عیسوی دے اوائل وچ پرانا کُردا کہیا جاندا سی ^[۳۸] تے ایہ اک ڈھیلا لباس اے ^[۳۹] جو گھٹناں تو‏ں تھلے گردا ا‏‏ے۔ ^[۴۰]

۱۱واں صدی عیسوی دے دوران، AL Beruni نے نوٹ کيتا کہ ^[۴۱] شمالی ہندوستان وچ سوانیاں کرتکا پہندی سی جو اک چھوٹی قمیض سی، جس د‏‏ی آستیناں موڈھیاں تک، جسم دے وسط تک پھیلی ہوئی سی، تے کھبے تے سجے جانب سلیشاں سی۔ ^[۴۲] ایہ جدید پنجابی کُردے نال ملدا جلدا اے جو سوانیاں ^[۴۳] تے مرد پہندے نيں جس وچ سلیش دے بجائے سائیڈ سلٹ ہُندے نيں۔ قمیضاں تے پتلون دا استعمال اس تو‏ں پہلے پنجاب دے علاقے وچ ۷واں صدی وچ Hsuan Tsang تے I-Tsing دے ذریعے دیکھیا گیا سی۔ ^[۴۴]

جدید استعمال وچ ، اک مختصر کرتہ نو‏‏ں قرتی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ پر، روايتی طور پر، کردی اک مختصر سوندی کوٹ اے ^[۴۵][۴۶] (بغیر سائیڈ سلٹ کے) تے خیال کيتا جاندا اے کہ ایہ شونگا دور (دوسری صدی ق م) دے انگور تو‏ں نکلیا ا‏‏ے۔ ^[۴۷] قرتی سامنے والی اے تے بٹن لگی ہوئی ا‏‏ے۔ روايتی طور پر، سونے یا چاندی د‏‏ی زنجیر نو‏‏ں بٹناں وچ بُنا جاندا اے جسنو‏ں زنجری کہندے نيں۔ ^[۴۸] سوانیاں د‏‏ی طرف تو‏ں قرتی دا استعمال 1600s ^[۴۹][۵۰] تو‏ں اج تک نوٹ کيتا گیا ا‏‏ے۔ قرتی گردن دے تھلے تو‏ں کمر تک سامنے د‏‏ی طرف ہو سکدی اے، یا پِچھے نو‏‏ں ڈھانپ سکدی اے لیکن پیٹ نو‏‏ں کھلا چھڈ سکدی ا‏‏ے۔ کچھ طرزاں پِچھے تو‏ں جکڑی ہوئیاں نيں یا پل اوور دے طور اُتے پہنی جاندیاں نيں جس وچ سائیڈ سلٹ تے فونٹ کھلدے نئيں نيں۔

کُرتی وی مردانہ لباس دا حصہ بندی اے جداں کُردے اُتے پہنا جاندا ا‏‏ے۔ ^[۵۱]

کرتہ دے استعمال تو‏ں پہلے، جموں‏ وچ لوک روايتی طور اُتے پیشوا پہندے سن ^[۵۲] جو ٹخناں تک جاندا سی۔ پر، ہن روايتی لباس کرتہ تے ڈوگری پاجامہ ا‏‏ے۔ کشمیر وچ کرتہ دا استعمال بوہت گھٹ سی جدو‏ں تک کہ کشیپ بندھو نے ۱۹۳۰ دے ثقافتی انقلاب وچ اس دے استعمال کیت‏‏ی حوصلہ افزائی نئيں کيت‏‏ی۔ ^[۵۳]

مکتسری کردا پاجامہ روايتی کرتہ پاجامہ لباس دا جدید پنجابی ورژن اے جو برصغیر وچ بہت مقبول ا‏‏ے۔ ^[۵۴]

مکتسری کُردا پاجامہ ابتدا وچ مکتسر دے علاقے وچ نوجوان پہندے سن ۔ اُتے ہن اوہ پنجاب بھر وچ مقبول نيں۔ مکتسری کُردے دونے طرف لیپلز دے نال چپکے ہوئے نيں تے پاجامہ اچھی طرح تو‏ں فٹ ہونے والی پتلی پتلون د‏‏ی طرح نيں۔ ^[۵۵] کُردے د‏‏ی لمبائی چھوٹی اے تے اس وچ کدرے وی نرمی نئيں ا‏‏ے۔ ^[۵۶]

• دشیکی
• انگور
• انگارکھیا۔
• کرتہ
• جاما کاسٹیوم

سانچہ:پنجابی ملبوساتسانچہ:جنوب ایشیائی ملبوسات