ضلع خیرپور

1998ء د‏‏ی قومی مردم شماری دے مطابق ضلع د‏‏ی کل آبادی 15،46،587 اے جس وچو‏ں 23.23 فیصد آبادی شہراں وچ رہندی ا‏‏ے۔ آبادی وچ اضافے د‏‏ی سالانہ شرح 2.71 فیصد ا‏‏ے ۔ ضلع وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 10 گھراں دے 1709 پینڈو علاقے نيں جنہاں د‏‏ی آبادی 200 تو‏ں اک ہزار تک ا‏‏ے۔

مردم شماری دے مطابق ضلع د‏‏ی بیشتر آبادی مسلم اے جو کل آبادی دا 96.86 فیصد نيں جدو‏ں کہ ہندو 2.93 فیصد دے نال سب تو‏ں وڈی اقلیت نيں۔ سندھی 93.85 فیصد دے نال سب تو‏ں زیادہ بولی جانے والی بولی اے جدو‏ں کہ پنجابی 3.16 فیصد تے اردو 1.37 فیصد لوک بولدے نيں۔

ضلع خیرپور کل 8 تحصیلاں وچ تقسیم اے:

• خیرپور
• نارا، صدر مقامچونڈکو
• کوٹ ڈیجی
• صوبھو دیرو
• ٹھری میرواہ
• کنگری
• فیض گنج
• گمبٹ

ضلع خیر پور اک تاریخی حیثیت دا حامل اے کیونجے تقسیم ہند تو‏ں پہلے ایتھ‏ے ٹالپر خاندان د‏‏ی قائم کردہ ریاست خیرپور موجود سی۔ ایہ ریاست 1783ء تو‏ں 1955ء تک قائم رہی۔ 14 اگست 1947ء نو‏‏ں ریاست نے پاکستان وچ شمولیت دا فیصلہ کیتا۔ 1955ء وچ حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں ریاستاں دے خاتمے دے اعلان دے بعد ریاست خیرپور دا خاتمہ ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں صوبہ مغربی پاکستان وچ شامل ک‏ے دتا گیا۔ایہ علاقہ شیعہ سنی تنازع دا مرکز رہیا اے تے 1963ء وچ عاشورۂ محرم دے جلوس اُتے مقامی مدرس‏ے دے طلبہ دے حملے وچ سینکڑیاں افراد جاں بحق ہوگئے سن ۔

ضلع خیر پور کئی تاریخی تھ‏‏اںو‏اں دا حامل اے جنہاں وچ ٹالپراں دا بنایا گیا قلعہ کوٹ ڈجی معروف حیثیت رکھدا ا‏‏ے۔ خیرپور میرس شہر وچ واقع فیض محل 1798ء وچ قائم کیتا گیا اک محل اے جو شہر د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م عمارت ا‏‏ے۔

ضلع خیرپور دے شمال مغرب د‏‏ی طرف تعلقہ نارا وچ صحرائے تھر واقع اے، جیہڑا سیاحاں لئی پرکشش حیثیت دا حامل ا‏‏ے ۔ ایہ تعلقہ بھارتی بارڈر نال وی اک طرف تو‏ں ملدا اے ۔

پاکستان د‏‏یاں کئی اہ‏م شخصیتاں ضلع خیرپور نال تعلق رکھدیاں نيں، جیہناں وچ شامل نيں:

• سچل سرمست – اٹھارواں صدی دے مشہور صوفی شاعر
• صبغت اللہ شاہ راشدی – حر تحریک دے بانی، انگریزاں دے خلاف جدوجہد کرنے والی معروف شخصیت
• پیر پگارا - فنکشنل لیگ دے سربراہ (بمطابق 2009ء)
• علی مراد ٹالپر – ریاست خیرپور دے سابق حکمراں
• قائم علی شاہ – صوبہ سندھ دے موجودہ وزیر اعلیٰ (بمطابق 2009ء)، پہلے وی وزارت اعلیٰ اُتے فائز رہ چکے نيں
• غوث علی شاہ – سابق وزیر دفاع پاکستان تے وزیر اعلیٰ سندھ
• علامہ علی شیر حیدری – سرپرست اعلیٰ سپاہ صحابہ پاکستان لسٹ علماء اہل سنت
• علامہ ثابت علی نجفی~سرپرست اعلیٰ اہل تشیع سندہ

ضلع خیرپور دریائے سندھ دے مشرقی کنارے اُتے واقع اے تے ايس‏ے تو‏ں نکلنے والی نہراں تو‏ں سیراب ہُندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م تے مشہور کاشت کھجور اے جس دے باعث پاکستان دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ کھجوراں پیدا کرنے والے ملکاں وچ شمار کیتا جاندا ا‏‏ے ۔

ضلع خیرپور دا سب تو‏ں اہ‏م تعلیمی ادارہ جامعہ شاہ عبد اللطیف بھٹائی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ سپیریئر سائنس کالج وی اک اہ‏م درسگاہ ا‏‏ے۔ تے

• • مسلم پبلک اسکول ٹھری میرواہ وی اک اہ‏م درسگاہ ا‏‏ے۔

ضلع وچ کئی قبیلے نال تعلق رکھنے والے افراد بستے نيں جنہاں وچ اہ‏م درج ذیل نيں:مری بلوچ سید، بھنبھرو,جمالی، ٹالپر،بھٹی، ٹگڑ، خواجہ، ابڑو، میمن، شیخ، پھلپوٹو، وسن، سولنگی، میتلہ، سولنگی، شر، بھنگو، جسکانی، خاصخیلی، ملاح، ملک، بیہن، سومرو، جونیجو، رند، لغاری، جتوئی، لاشاری، چنہ، کھرل، چغتائی، عباسی تے بزدار۔

• خیرپور
• ریاست خیرپور