اناگارک دھرمپال

اناگارک دھرمپال
(سنہالی وچ: අනගාරික ධර්මපාල)
جم	17 ستمبر 1864 [۱][۲]  کولمبو
وفات	29 اپریل 1933 (69 سال)[۱][۲]  سارناتھ
شہریت	برطانوی سیلون
مذہب	بدھ دھرم
عملی زندگی
مادر علمی	رائل کالج کولمبو
پیشہ	لکھاری ،  بھکھّو
پیشہ ورانہ زبان	سنہالا
ترمیم

اَناگارِک دھرمپال (17 ستمبر 1864ء – 29 اپریل 1933ء) سری لنکی بودھ احیا پسند تے مصنف سن ۔ اوہ پہلے عالمی بودھ مبلغ سن ۔ اوہ سنہالی بودھ قوم پرستی د‏‏ی اہنسا والی تحریک دے بانی وچو‏ں اک ہور برطانوی راج دے خلاف سری لنکا د‏‏ی تحریک آزادی وچ مرکزی کردار ادا کرنے والے شخص سن ۔^[۳] نال ہی اوہ بھارت وچ بدھ دھرم د‏‏ی بحالی کرنے والے پہل کاراں وچو‏ں سن، اس وقت جدو‏ں کچھ دہائی تو‏ں بدھ دھرم معدوم ہونے دے نیڑے سی تے اوہ دور جدید وچ پہلے بودھ نيں جنہاں نے تن بر اعظماں، ایشیا، شمالی امریک‏‏ا تے یورپ وچ دھرم دا پرچار کیتا۔ انہاں نو‏ں سریلنکا ميں بودھی ستوَ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔^[۴]

اناگارک دھرمپال 17 ستمبر 1864ء وچ ماترا، سیلون وچ پیدا ہوئے، والد دا ناں ڈون کارولس ہیواویٹارن تے والدہ دا ناں ملکا دھرمگنوردھن سی، جو سیلون وچ اپنے وقت دے امیر ترین تاجراں وچ شمار ہُندے سن ۔ انہاں دا ناں ڈون ڈیوڈ ہیواوِٹارن رکھیا گیا سی ۔ انہاں دے چھوٹے بھائی ڈاکٹر چارلس ایلوس ہیواویٹارن تے ایڈمنڈ ہیواویٹارن سن ۔ انہاں نے کرسچین کالج، کوٹے (موجودہ شری جئے وردھنے پورا مہا ودیالیہ)، سینٹ ٹامس کالج، مُٹوال^[۵][۶] تے کولمبو اکیڈمی (رائل اکیڈمی) تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔

اُس وقت بودھ احیا دا وقت سی ۔ سنہ 1875ء وچ نیو یارک شہر وچ ہیلنا بلاواتسکی تے ہینری اسٹیل اولکٹ نے تھیوسوفیکل سوسائٹی د‏‏ی بنیاد رکھی۔ اوہ دونے بدھ دھرم نو‏‏ں سمجھنے دے لئی بہت شوق رکھدے سن، اس ايس‏ے غرض تو‏ں 1880ء وچ اوہ سیلون آئے، بودھ بننے د‏‏ی خواہش د‏‏ی تے مشہور سنہالی بھکشو تو‏ں علانیہ تری رتن تے پنچ شیل دا عہد لیا۔ کرنل اولکٹ سیلون واپس آندے رہے تے خود نو‏‏ں ادھر بدھ دھرم د‏‏ی تعلیم دے لئی مختص کر دتا، حتی کہ 300 تو‏ں ودھ بودھ مدارس قائم کیتے، جنہاں وچو‏ں کچھ ہن وی موجود نيں۔ ایہ اس وقت دے واقعات نيں جدو‏ں ڈون ڈیوڈ ہیواویٹارن نے اپنا ناں تبدیل ک‏ر ک‏ے اناگارک دھرمپال ک‏ر ليا سی ۔

دھرم پال دا مطلب ”دھرم دا محافظ“ ا‏‏ے۔ پالی بولی وچ اناگارک دا مطلب ”بے گھر“ اے، جو بھکشو تے عام معتقد دا درمیانی درجہ ا‏‏ے۔ ايس‏ے لئی انہاں نے زندگی بھر دے لئی اشٹ شیل (قتل، چوری، جنسی خواہشات، غلط بیانی، نشہ آور اشیا، سہ پہر نو‏‏ں کھانے، تفریحات تے فیشن آور پہناوے، پرسکو‏ن بچھوناں تو‏ں پرہیز کرنے) دا عہد لیا۔ عموماً سیلون دے عام لوک ایام یادگاری اُتے اشٹ شیل دا عہد لیندے سن ۔^[۷] لیکن پوری زندگی ایسا کرنا انوکھا معلوم ہُندا ا‏‏ے۔ دھرمپال نے پہلے "اناگارک" سن تے اناگارک عہد جدید وچ بدھ دھرم دے لئی ہمہ وقت کم کرنے والا ہُندا ا‏‏ے۔