Zamek w Białej (rejon czortkowski)

Dziś jest to jedyny wciąż dobrze zachowany zabytek fortyfikacyjny z XIV w. na zachodnim Podolu, który jest ważnym źródłem badań archeologicznych^[1][3][4][5].

Obiekt znajduje się na obrzeżach wioski na wysokim wzgórzu-cyplu około 60 m nad poziomem rzeki Seret. Przylądek ten ma kształt wydłużonego trójkąta, wokół którego rzeka płynąca wzdłuż wschodniej części, tworzy zakręt^[1][3][4][5].

Zamek ma do 100 m długości i 20 m szerokości w części południowej oraz 70 m szerokości w części północnej. Południowa, trójkątna część zamku przecięta jest rowem o głębokości 5 m, szerokości około 15 m i długości 20 m. Przeciwległa, północna strona zamku przecięta jest łukowatym rowem o długości 70 m, szerokości 15 m i głębokości 4-4,5 m. Zachodnia część obwodu ma łagodny stok, natomiast północna część posiada wzniesienie, na którym znajduje się wał. W zachodnim narożniku znajduje się studnia, zachowana jako zaokrąglony dół o średnicy 5 m i głębokości 1 m. W południowym narożniku znajduje się trójkątna platforma, pogłębiona o 1,5 m od głównej części dziedzińca, i podobna w zachodnim narożniku^[1][3][4][5].

Podczas badań archeologicznych odkryto znaleziska, które znajdowały się w południowo-zachodniej części iglicy zamkowej. Znaleziono tam fragmenty XIV-w. ceramiki i wyrobów żelaznych^[1][3][4][5].

Struktury i linie obronne zostały zaprojektowane z wykorzystaniem naturalnego ukształtowania terenu. Wschodnia i północna część wzgórza ma strome, niedostępne zbocza, które zapewniały niezawodną obronę podczas starć zbrojnych. Od strony południowej i frontowej wzgórze przecięte jest głębokim rowem. Rów ten w północnej części jest dodatkowo pokryty wałem^[1][3][4][5].

Druga linia obrony składała się z trójkątnych platform w części południowej i zachodniej, które były pierwowzorem kurtyn. A kiedy wrogowi udało się zdobyć te obszary, obrona przenosiła się od dziedzińca^[1][3][4][5].