Zamek Lubomirskich w Równem
Zamek Lubomirskich w Równem – zbudowany w XV w. przez księżnę Marię Nieświecką[1]. W XVIII wieku przebudowany na pałac przez ród Lubomirskich.
Pałac przed 1945 rokiem | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku | zamek |
Inwestor | Maria Nieświecka |
Ukończenie budowy | |
Zniszczono | 1507 |
Pierwszy właściciel | Maria Nieświecka |
Kolejni właściciele | Ostrogscy, Jerzy Aleksander Lubomirski, Stanisława Lubomirski, Józef Lubomirski |
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego | |
Położenie na mapie Ukrainy | |
50°37′N 26°15′E/50,616667 26,250000 |
Historia
Księżna Maria Nieświecka, żona ks. Semena Wasilewicza Nieświeckiego, rozpoczęła w Równem budowę zamku. Po 1507 r. zamek się spalił i ks. Maria postanowiła postawić nowy. W lustracji zamków wołyńskich z 1545 r. Równe występuje jako własność królewska, którą dzierżawili ks. Kurcewicz i ks. Bułycha. Na początku XVIII w. po pożarach i najazdach Szwedów i Rosjan tylko zamek, dawnej fundacji ks. Nieświeckiej, utrzymywany przez ks. Ostrogskich był w dobrym stanie[1].
Pałac
Jerzy Aleksander Lubomirski, hrabia na Wiśniczu i Jarosławiu przebudował dawny zamek w Równem, spalony w 1694 r., na pałac. Budowla wykończona została dopiero przez syna wojewody, ks. Stanisława, który dzieląc się majątkiem po ojcu z bratem Józefem, otrzymał w 1738 r. m.in. Równe. Ks. Józef Lubomirski (1749–1817), syn Stanisława, przerobił i ozdobił dawny zamek ostatecznie przekształcony na pałac i urządził wspaniałe ogrody. Pałac wznosił się na wyspie i flankowały go dwie boczne drewniane oficyny. Na wyspę prowadziły dwa mosty (w tym zwodzony). W przylegającym parku wznosiła się tzw. Świątynia Wspomnień, Świątynia Gotycka, Grota, Wzgórze Wezuwiusza, Strażnica Angielska, a także m.in. oranżeria, stajnie, maneż[2]. Pod koniec 1792 r. przez parę dni w pałacu gościł Tadeusz Kościuszko. Za czasów Fryderyka Lubomirskiego – syna Józefa pałac podupadł, ponieważ książę w 1817 roku przeprowadził się do nieodległego pałacyku "Na Górce" i otoczył go ogrodem[1].
Po 1835 roku na terenie dawnego ogrodu pałacowego wzniesiono budynek Gimnazjum Łuckiego, które przeniesiono do Równego z Klewania z inicjatywy Fryderyka Lubomirskiego. W 1844 roku Kazimierz Lubomirski przekazał pałac na potrzeby szkolnictwa[3]. Wykonany w 1845 opis pałacu wskazywał, że obiekt był w złym stanie, np. nie było szyb w oknach i odpadał tynk ze ścian. Władze oświatowe nie mając pieniędzy na remont, w 1859 roku przekazały gmach z powrotem Kazimierzowi Lubomirskiemu. W latach 80. XIX wieku pałac był opisywany jako nadal zrujnowany[3].
Pałac spłonął w roku 1927. Opisał go Roman Aftanazy w swoich Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, w tomie V oraz XI.
- Pałac na rysunku Napoleona Ordy
- Pałac na początku XX wieku
- Pałac pomiędzy 1900 a 1919 rokiem
- Zdjęcie pałacu z boku w 1927 roku
- Makieta pałacu
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Równe, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 818 .
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona