Zamarła Turnia

Zamarła Turnia (niem. Ödkarturm, słow. Zmrzlá veža, węg. Zamarła-torony)[1] – dwuwierzchołkowy szczyt w długiej wschodniej grani Świnicy w polskich Tatrach Wysokich. Wierzchołki – wschodni (2179 m) i zachodni (2178 m) – znajdują się w odległości kilkunastu metrów od siebie i rozdzielone są płytko wciętą szczerbiną[2]. Górną częścią północnej ściany Zamarłej Turni, omijając wierzchołki, przechodzi szlak Orlej Perci[3].

Zamarła Turnia
Ilustracja
Południowa ściana Zamarłej Turni
Państwo

 Polska

Pasmo

Tatry, Karpaty

Wysokość

2179 m n.p.m.

Wybitność

53 m

Pierwsze wejście

9 sierpnia 1904
Józef Bajer, Ignacy Król, Ludwik Pręgowski

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Zamarła Turnia”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Zamarła Turnia”
Ziemia49°13′09,9″N 20°01′28,1″E/49,219417 20,024472

Zamarła Turnia położona jest pomiędzy Zmarzłymi Czubami we wschodniej grani Małego Koziego Wierchu (rozdziela je Zmarzła Przełęcz) oraz Kozimi Czubami (rozdziela je Kozia Przełęcz)[4].

Na północną stronę Zamarła Turnia opada do Dolinki Koziej. Słynna południowa ściana Zamarłej Turni opada w kierunku Dolinki Pustej (w Dolinie Pięciu Stawów Polskich) gładkimi ścianami – krzesanicami (różnica poziomów wynosi ok. 140 m), uchodzącymi długo za niemożliwe do przejścia[4].

Historia zdobycia

Pierwsze odnotowane wejścia:

  • ścianą północną:
  • ścianą południową:
  • ścianą zachodnią:

Pierwsze przejście południowej ściany było ważnym punktem w historii taternictwa, a przez długi czas droga ta uchodziła za najtrudniejszą w Tatrach. Przy próbach powtórzenia drogi na ścianie południowej zginęło wielu taterników, m.in. Stanisław Bronikowski w 1917, plastyk Mieczysław Szczuka w 1927, siostry Marzena i Lida Skotnicówny 6 października 1929 (podczas próby pierwszego kobiecego przejścia drogi)[8]. 17 września 1932 r. Stanisław Motyka i Jan Sawicki pokonali ścianę trawersem od Zmarzłej do Koziej Przełęczy[5]. Obecnie na ścianie wytyczonych jest około 20 dróg i kilkadziesiąt wariantów o różnej skali trudności, do najciekawszych należą Kant Pietscha, Aligator, Bombay, Lewa Pilchówka, Prawa Pilchówka, Kant Heinricha, Komarniccy, Lewi Wrześniacy, Prawi Wrześniacy. Wciąż popularna jest również droga klasyczna[9].

Słynne są dwa przejścia południowej ściany bez asekuracji, których dokonał Jerzy Leporowski[8]. W Tatry przyjechał latem 1927 nie mając żadnego doświadczenia wspinaczkowego i nie znając środowiska taterników. Pewnego dnia dosiadł się do taterników w schronisku w Dolinie Pięciu Stawów i oświadczył, że trzy dni wcześniej pokonał bez asekuracji południową ścianę Zamarłej Turni – co wzbudziło niedowierzanie. Po chwili w obecności taterników pokonał ścianę po raz drugi, co było wielką sensacją[10][11].

Nazwa Zamarłej Turni została wymyślona w 1902 r. przez poetę Franciszka Henryka Nowickiego, choć do 1903 r. odnoszono ją do Małego Koziego Wierchu. Wypadkom na jej ścianach swoje wiersze poświęcili Julian Przyboś i Jalu Kurek. O wspinaczkach na tej ścianie nakręcono też dwa filmy: Adama Krzeptowskiego (brata Andrzeja) w 1933 oraz Sergiusza Sprudina w 1962 (Zamarła Turnia według scenariusza Jana Długosza z udziałem znanych polskich taterników)[12].

Szlaki turystyczne

– północną ścianą Zamarłej Turni przebiega znakowana czerwono Orla Perć z przełęczy Zawrat na Krzyżne (na odcinku Zawrat – Kozi Wierch od lipca 2007 r. ruch odbywa się wyłącznie w kierunku wschodnim z Zawratu w kierunku Koziego Wierchu). Czas przejścia z Zawratu na Kozi Wierch: 2:50 h[13].

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne