Wyspa rzeczna
Wyspa rzeczna – rodzaj wyspy śródlądowej, powstałej na rzece w efekcie procesów fluwialnych lub wskutek działalności człowieka. Często właśnie ze względu na te procesy ma długi i wąski kształt oraz zbudowana jest głównie z piasku – może więc podlegać powtarzającym się zmianom powierzchni i kształtu i jednocześnie łatwo powstawać i znikać wskutek wysokich stanów wody[1], powodzi czy silnych opadów deszczu.
Nazewnictwo
Według słownika z 1925 roku wyspy rzeczne nagie zwą się ławicami, zadrzewione – ostrowami, zarosłe wikliną – kępami[2]. Ławicą nazywa się też usypane nurtem rzeki wzniesienie z piasku bądź żwiru, podlegający przesunięciom. Wyróżnia się ławice rzeczne: odsypu meandrowego, odsypu przybrzeżnego, odsypu roztokowego[3].
Wyspy rzeczne mogą mieć swoje własne lokalne nazwy: w środkowych Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza na rzece Missisipi nazywa się je towhead – szczególnie w odniesieniu do wysepek i mielizn porośniętych drzewami. Termin spopularyzował Mark Twain w książce Przygody Hucka. W Anglii, zwłaszcza na Tamizie używa się staroangielskiej nazwy ait albo eyot[4], co można niedokładnie przetłumaczyć jako żuławy lub ich specyficzna forma[a].
W Hiszpanii, przede wszystkim w dorzeczu Ebro, wyspy rzeczne noszą najczęściej nazwę mejana (np. Mejana de Tudela w Tudeli[5])[6]. Pojawiają się również formy mejaneta w gminie Alborge, mejanica w gminach Cabanillas i Quinto, mechana w gminie Escatrón, mechaneta i meján w gminie Quinto, meyana w gminie Cinco Olivas, meanilla w gminie Andosilla i mechán w gminie Velilla de Ebro[6].
Największe wyspy rzeczne świata
| Lp. | Nazwa wyspy | Powierzchnia (km²) | Państwo | Rzeka | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Marajó | 49 602 km²[7] |  Brazylia | Amazonka/Rio Pará | Jest otoczona z jednej strony przez Atlantyk, dlatego czasem nie jest uznawana za wyspę rzeczną. |
| 2 | Wyspa Bananowa | 19 162 km² | Brazylia | Araguaia/Rio Javaés[8] | |
| 3 | Tupinambarana | 11 850 km² | Brazylia | Amazonka | Największa grupa wysp rzecznych na świecie. |
| 4 | Delta Nilu | 8964 km² |  Egipt | Rosetta/Damietta | |
| 5 | Holandia/Utrecht | 7361 km² |  Holandia | Ren/IJssel | |
| 6 | Caviana | 4968 km²[9] | Brazylia | Amazonka | |
| 7 | Grande de Gurupá | 4864 km² | Brazylia | Amazonka | |
| 8 | Isla Margarita | 2100 do 2832 km²[10] |  Kolumbia | Magdalena[11] | Istnienie również wariant nazewniczy Wyspa Mompox[11]. |
| 9 | Uarini | 2339 km² | Brazylia | Uarini/Amazonka | |
| 10 | Boven-Digoel | 2171 km² |  Indonezja | Digul/Kawaga |
Wyspą rzeczną z największą liczbą ludności jest chińska Zhongshan Dao na Rzece Perłowej z ponad 2,3 mln mieszkańców (szacunek na rok 2002)[12] i zaledwie 59 km² powierzchni. Na jej terenie położone jest m.in. Makau.