Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2008 roku
Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2008 roku odbyły się we wtorek 4 listopada 2008[1]. Oficjalne dane ze 100% lokali wyborczych, ogłoszone 22 stycznia 2009, potwierdziły, że przeprowadzone głosowanie przyznało kandydatom na elektorów popierających Baracka Obamę i Josepha Bidena 365 mandatów w 538-mandatowym Kolegium Elektorskim wobec 173 mandatów dla elektorów Johna McCaina i Sary Palin. Pozostali kandydaci nie uzyskali głosów elektorskich. Podział ten odzwierciedla ordynację większościową z jednym zwycięzcą we wszystkich stanach USA z wyjątkiem stanów Maine i Nebraska[2].
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Rodzaj | wybory prezydenckie | ||
| Data przeprowadzenia | 4 listopada 2008 | ||
| Głosowanie | |||
| |||
| |||
| |||
| 2004 ← 4 XI 2008 → 2012 | ||
|---|---|---|
| 
| 
|
Sytuacja
Urzędujący prezydent, republikanin George W. Bush, zgodnie z konstytucją nie mógł ubiegać się o trzecią kadencję, zatem w łonie obu partii odbyła się otwarta walka o nominację, zwłaszcza iż urzędujący wiceprezydent Dick Cheney oznajmił, że nie będzie kandydować. Były to pierwsze od 1952 w pełni otwarte wybory, w których udziału nie wzięli urzędujący prezydent lub jego zastępca (ani też nie ubiegali się o nominację swych partii).
Główni kandydaci[4]
| Lp. | Kandydat na prezydenta | Kandydat na wiceprezydenta | Logo kampanii | Partia | Hasło wyborcze |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | |  |  | Partia Republikańska | Kraj jest najważniejszy (Country First) |
| 2. |  |  |  | Partia Demokratyczna | Zmiana, w którą możemy wierzyć (Change we can believe in) |
Kandydaci w prawyborach
Zwycięzca prawyborów w Partii Demokratycznej
Barack Obama, młodszy senator z Illinois
Pozostali uczestnicy prawyborów w Partii Demokratycznej
Hillary Clinton, młodszy senator z Nowego Jorku
John Edwards, były senator z Karoliny Północnej i kandydat na wiceprezydenta w 2004
Bill Richardson, gubernator Nowego Meksyku
Dennis Kucinich, kongresmen z Ohio
Mike Gravel, były senator z Alaski
Christopher Dodd, starszy senator z Connecticut
Zwycięzca prawyborów w Partii Republikańskiej
John McCain, starszy senator z Arizony
Pozostali uczestnicy prawyborów w Partii Republikańskiej
Mitt Romney, były gubernator Massachusetts
Mike Huckabee, były gubernator Arkansas
Rudy Giuliani, były burmistrz Nowego Jorku
Fred Thompson, były senator z Tennessee
Duncan L. Hunter, kongresmen z Kalifornii
Kandydaci mniejszych partii
| Lp. | Kandydat na prezydenta | Kandydat na wiceprezydenta | Partia | Liczba stanów | Wyniki[5] |
|---|---|---|---|---|---|
| 3. |  radca prawny ze stanu Connecticut |  | Peace and Freedom | 45+DC | 738 475, tj. 0,56% |
| 4. |  były kongresmen ze stanu Georgia | Wayne A. Root | Partia Libertariańska | 45 | 523 686, tj. 0,40% |
| 5. |  były pastor z Florydy | Darrell Castle | Partia Konstytucyjna | 37 | 199 314, tj. 0,15% |
| 6. |  była kongresmenka ze stanu Georgia | Rosa Clemente | Partia Zielonych | 31+DC | 161 603, tj. 0,12% |
| 7. |  | Wiley Drake, Senior | American Independent | 3 | 47 694, tj. 0,04% |
| 8. |  kongresmen z Teksasu | Barry Goldwater, Junior | Louisiana Taxpayers | 2 | 42 426, tj. 0,03% |
| 9-24. | 16 pozostałych kandydatów łącznie | 33 598, tj. 0,03% | |||
| dopisani przez wyborców łącznie | 112 554, tj. 0,09% | ||||
| głosy skreślające wszystkich kandydatów | 6 267, tj. 0,00% | ||||
| wszystkie głosy ważne łącznie | 131 257 328, tj. 100% |
Pozostali kandydaci:
- Jonathan E. Allen (HeartQuake ‘08 Party)
- Gene C. Amondson (Prohibition Party)
- Jeffrey Boss (Vote Here Party)
- Roger Calero (Socialist Workers Party)
- Richard Duncan (niezależny)
- James Harris (Florida Socialist Workers Party)
- Charles Jay (Boston Tea Party)
- Gloria La Riva (Party for Socialism and Liberation)
- Bradford Lyttle (U.S. Pacificist Party)
- Frank E. McEnulty (niezależny)
- Brian Moore (Socialist Party USA)
- George Phillies (Libertarian Party of New Hampshire)
- John J. Polachek (New Party)
- Thomas R. Stevens (Objectivist Party)
- Jeffrey J. Wamboldt (niezależny)
- Ted Weill (Reform Party)
Rozstrzygnięcie wyborów
Około 21.05 czasu lokalnego w Phoenix, w stanie Arizona, John McCain w towarzystwie Sary Palin i ich obojga rodzin wygłosił tradycyjne przemówienie przegranego kandydata, składając gratulacje Barackowi Obamie. Tylko 5 minut wcześniej zakończono głosowanie w Kalifornii, największym stanie wygranym przez Obamę. Barack Obama wygrał wcześniej m.in. w kluczowych miejscach, tj. w dwóch dużych (Floryda, Ohio), trzech średnich (Karolina Północna, Wirginia, Indiana) i trzech małych stanach (Kolorado, Iowa, New Hampshire), co przeważyło szalę całych wyborów.
Stany Zjednoczone zaprosiły przedstawicieli Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE do obserwacji przebiegu wyborów. W misji wzięło udział ok. 100 obserwatorów[6].
Formalny wybór prezydenta i wiceprezydenta został dokonany w poniedziałek 15 grudnia 2008 głosami wybranych 4 listopada 2008 elektorów. Wówczas każdy z 538 elektorów w każdym ze stanów zagłosował pisemnie na dwie osoby (prezydenta i wiceprezydenta). Głosy te przekazane zostały do Senatu, po czym w czwartek 8 stycznia 2009 przewodniczący Senatu (tj. urzędujący wiceprezydent) w obecności Senatu i Izby Reprezentantów zarządził ich przeliczenie i ogłosił wynik wyborów na urzędy prezydenta i wiceprezydenta kolejnej kadencji. Warunkiem koniecznym było uzyskanie bezwzględniej większości, tj. przynajmniej 270 głosów. W innym przypadku to posłowie z Izby Reprezentantów głosując pisemnie dokonaliby wyboru prezydenta (zaś Senat wiceprezydenta).
Głosowanie elektorów jest swego rodzaju ceremonią. Elektorzy tylko w wyjątkowych sytuacjach głosowali dotychczas niezgodnie z głosami obywateli, którzy ich wybierają i nigdy nie zmieniło to wyniku wyborów. System elektorski w odróżnieniu od głosowania bezpośredniego wywodzi się z historii i podziału politycznego Stanów Zjednoczonych. Odzwierciedla on zaprojektowanie systemu demokracji w republice w taki sposób, aby ani małe stany ani duże stany nie przeważały nad sobą nawzajem.
Prezydent i wiceprezydent zostali zaprzysiężeni w południe 20 stycznia 2009 w Waszyngtonie.