Wielki Nefud

Wielki Nefud to pustynia piaszczysta w północnej części Półwyspu Arabskiego, położona na północ od gór Dżabal Szammar^[1][2]. Jej powierzchnia szacowana jest na ok. 70 tys. km²^[1][a]. Pustynia swoim kształtem na mapie przypomina dłoń z długimi palcami w kierunku wschodnim^[3].

Występują tu głównie wydmy podłużne o wysokości do 90 m, a w zachodniej części barchany i wydmy paraboliczne o wysokości do ponad 100 m^[1][2]. Podłoże tworzą intensywnie wietrzejące, kredowe piaskowce i wapienie^[1]. Występują tu również góry wyspowe osiągające wysokość do 1000 m^[1]. Wydmy stałe stanowią ok. 95% wszystkich wydm Wielkiego Nafudu i zbudowane są ze średnio-ziarnistego piasku o dużej zawartości węglanu wapnia i zabarwieniu czerwonym i czerwono-żółtym z uwagi na dużą zawartość tlenku żelaza^[4]. Wydmy ruchome natomiast niosą sypki piasek kwarcowy o zabarwieniu żółtym^[4].

Stałe wydmy w zachodniej części pustyni uformowały się najprawdopodobniej w okresach 164–129 tys., 113–99 tys., 64–31 tys. i 22–18 tys. BP^[5]. Wydmy w części południowo-wschodniej powstały najprawdopodobniej w okresach 70–38 tys. i 22–10 tys. BP pod wpływem wiatrów zachodnich^[5]. Wydmy o jaśniejszym kolorze piasku powstawały na bazie wydm stałych przez ostatnie 5,2 tys. lat^[5].

Roślinność występuje skąpo z uwagi na brak wody – roczna średnia suma opadów wynosi poniżej 100 mm^[1]. W części wschodniej opady roczne wynoszą 89–104 mm a w południowo-zachodniej jedynie 45–68 mm^[5]. W oazach znajdują się obszary nadające się dla rolnictwa i pasterstwa^[6]. Ponadto poziom wód gruntowych, pomimo opadnięcia w ciągu ostatnich 120 lat, nadal pozwala na nawadnianie części pustyni^[5].

Przez pustynię przebiega historyczny szlak karawanowy z północnego zachodu na południowy wschód, łączący oazy Al-Dżauf z oazami Ha’il^[6].