Warszawski Ruch Homoseksualny
Warszawski Ruch Homoseksualny (WRH) – niezależna grupa lesbijek i gejów, której władze PRL odmówiły legalizacji jako stowarzyszenia”[1][2][3], działająca na terenie Warszawy od stycznia 1987 do lata 1988.
 Symbol WRH | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia | 1987 |
| Zakończenie działalności | 1988 |
| Profil działalności | organizacja LGBT |
| Zasięg | Warszawa |
| Przewodniczący | |
| Członkowie | Sławomir Starosta, Krzysztof Garwatowski |
| Data rejestracji | odmówiono rejestracji |
| Powiązania | ETAP Wrocław, FILO Gdańsk, HOSI-Wien, ILGA |
Założycielami byli: Waldemar Zboralski (pielęgniarz z praskiego Szpitala Kolejowego), Sławomir Starosta (student Uniwersytetu Warszawskiego) i Krzysztof Garwatowski (student Politechniki Warszawskiej). Wspierała ich grupa studentów i pracowników kilku warszawskich uczelni oraz młodzi dziennikarze prasy warszawskiej.
Na spotkaniu w dniu 24 stycznia 1987, w prywatnym mieszkaniu przy Placu Gabriela Narutowicza w Warszawie zapadła decyzja o utworzeniu oficjalnej organizacji gejów i lesbijek, a 20 marca 1988 w Milanówku pod Warszawą odbyło się zebranie założycielskie WRH z przyjęciem jego oficjalnej nazwy, statutu oraz wyborem jego władz (konieczne dla legalizacji stowarzyszenia). Na przewodniczącego grupy wybrano Waldemara Zboralskiego, a na logo[4] stowarzyszenia wybrano zmodyfikowany herb Warszawy: męski Syrenek z tarczą z napisem WRH[5]. Warszawski Ruch Homoseksualny, pod nazwą „Warsaw Homosexual Movement”. został dwukrotnie umieszczony w raportach Radia Wolna Europa o niepodległych organizacjach działających w PRL, sporządzonych przez jej analityka politycznego ds. Europy Środkowej, Jiříego Pehe w roku 1988[6] oraz 1989[7].
Poparcie
Do chwili złożenia dokumentów rejestracyjnych WRH prowadziło szerokozakrojoną kampanię informacyjną w całej Polsce, do której udało się włączyć znanych dziennikarzy ówczesnej prasy, m.in. „Polityki”[8], „Przeglądu Tygodniowego”[5], „Wprost”[1], „Na Przełaj”. „Radaru”[9], „Expressu Wieczornego”. „Pana”[10], „Sztandaru Młodych”. „Kuriera Polskiego”[11]. W latach 1987–1988 udało się zaprezentować cele i założenia programowe WRH w kilku audycjach radiowych oraz w cyklu audycji telewizyjnych („Rozmowy Intymne” pod red. Halszki Wasilewskiej)[1][12].
Działalnością WRH udało się zainteresować ówczesne Ministerstwo Zdrowia, które poparło działalność stowarzyszenia. Było to wynikiem deklaracji członków WRH, że włączą się czynnie w profilaktykę AIDS.
Ruch otrzymał również poparcie psychologa, prof. Mikołaja Kozakiewicza, ówczesnego prezesa Towarzystwa Rozwoju Rodziny, i grona zaprzyjaźnionych z nim intelektualistów, którzy podjęli próbę przekonania ówczesnych komunistycznych władz PRL o pożytku wynikającym z istnienia organizacji homoseksualistów. Poparcie przybrało m.in. formę listu do ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, gen. Czesława Kiszczaka. List datowany był na 5 marca 1988[13] – podpisali go: prof. Tadeusz Kielanowski, Bolesław Popielski, Kazimierz Imieliński, Zbigniew Sternadel, prof. Bogdan Suchodolski, Stanisław Ehrlich, prof. Jan Szczepański, Artur Sandauer, Jerzy Kawalerowicz, Szymon Kobyliński, Daniel Passent[13][12][14].
Grupa otrzymała od władz warszawskiej dzielnicy Mokotów lokal przy ulicy Piaseczyńskiej na biuro, w którym odbywały się regularne spotkania i który był oficjalną siedzibą WRH[15][14].
Współpraca z innymi organizacjami LGBT
WRH był od samego początku wspierany przez międzynarodowy ruch lesbijsko-gejowski, zrzeszony w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Lesbijek i Gejów (ILGA). Bezpośrednią opiekę nad WRH roztoczył austriacki oddział ILGA, stowarzyszenie HOSI-Wien, którego ówczesny przedstawiciel Andrzej Selerowicz nawiązał kontakty z założycielami WRH już w 1985. HOSI-Wien wniosło za WRH opłaty członkowskie w ILGA i grupa została jej członkiem w kwietniu 1988[12][16][17]. W swej działalności WRH ściśle współpracował z innymi grupami lesbijsko-gejowskimi w Polsce – z Grupą ETAP z Wrocławia oraz FILO z Gdańska[17].
W maju 1987 członkowie WRH uczestniczyli w międzynarodowych konferencjach ILGA organizowanych w Kolonii[12][16][17] i Londynie[16][17] Warszawski Ruch Homoseksualny został formalnie zrzeszony z ILGA w 1987[18], jeszcze przed nieudaną legalizacją stowarzyszenia w Polsce. 16 kwietnia 1988 udało się zorganizować międzynarodową konferencję ILGA z udziałem delegatów organizacji gejowskich m.in. z RFN, ówczesnej NRD, Węgier, Danii, USA, Kanady, Austrii[12][16]. Było to najważniejsze wydarzenie organizacyjne do czasu ustania działalności ruchu.
Próba rejestracji
Po wyłonieniu grupy 15 osób, sygnatariuszy-założycieli gotowych podać swoje dane osobowe do wniosku rejestracyjnego stowarzyszenia (niektóre z nich były ofiarami milicyjnej Akcji Hiacynt z lat 1985–1987), 24 marca 1988 w Wydziale Społeczno-Administracyjnym Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy złożono dokumenty założycielskie, w tym statut WRH[12][14]. Na skutek decyzji politycznych ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, gen. Czesława Kiszczaka, odmówiono rejestracji stowarzyszenia o nazwie „Warszawski Ruch Homoseksualny”. Uzasadniano to obawami, że takie stowarzyszenie naruszałoby zasady moralności publicznej, względnie uzasadniając to obawami przed reakcją kościoła rzymskokatolickiego[2][3][17].
Zakończenie działalności
Część sygnatariuszy-założycieli WRH, wspólnie z członkami nieformalnych grup lesbijsko-gejowskich działającymi w innych miastach Polski, ponownie podjęło w 1989 roku próbę zalegalizowania wspólnej organizacji. Próba powiodła się i 23 lutego 1990 zarejestrowano ogólnopolską organizację gejów i lesbijek o nazwie Stowarzyszenie Grup Lambda[17].
Publikacje o WRH
- 2009 HomoWarszawa, Przewodnik kulturalno-historyczny, praca zbiorowa, Wydawnictwo Abiekt.pl, Warszawa, str. 156-159, ISBN 978-83-926968-1-0
- 2012 Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u, Krzysztof Tomasik, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, ISBN 978-83-62467-54-9
- 2012 Kłopoty z seksem w PRL (rozdział autorstwa Agaty Fiedotow: Początki ruchu gejowskiego w Polsce 1981–1990), praca zbiorowa pod red. Marcina Kuli, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego i Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa, ISBN 978-83-235-0964-6
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Ulotka WRH z 1987
- Jak warszawskiego Ruchu Homoseksualnego nie zarejestrowano 03.08.2018, Queer.pl
- Kalendarium dziejów ruchu LGBT w Polsce od 1841 do 2005 Anna Górska, Porozumienia Lesbijek (LBT)
