Ulica Staromłyńska w Szczecinie
Narzędzia
Ogólne
Drukuj lub eksportuj
W innych projektach
Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Widok z ulicy Grodzkiej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość | 314 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Powierzchnia | 5998 m² | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednie nazwy | Luisenstraße, | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
53°25′35,7″N 14°33′16,8″E/53,426570 14,554660 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ulica Staromłyńska w Szczecinie – ulica położona na obszarze szczecińskiego osiedla Stare Miasto, w dzielnicy Śródmieście. Ulica ma długość 314 m i przebiega z północy na południe, łącząc plac Żołnierza Polskiego z ulicą Grodzką. Na odcinku od ulicy Łaziebnej do ulicy Grodzkiej zabudowa ulicy stanowi zachodnią pierzeję placu Orła Białego. Staromłyńska to ulica brukowana, częściowo zamknięta dla ruchu samochodowego, zabudowana kamienicami i pałacami ujętymi w rejestrze zabytków oraz w gminnej ewidencji zabytków[1].
Z 1268 r. pochodzi informacja o Bramie Młyńskiej. Pierwsza wzmianka o „ulicy Młyńskiej” wiodącej od tej bramy (platea molarum) pojawia się w 1305 r. Według Hugo Lemcke nazwa ulicy nawiązywała do młynów wodnych stojących nad Osówką, do których prowadziła droga spod Bramy Młyńskiej. Z kolei inny historyk, Hermann Hering, wywodzi nazwę ulicy od zlokalizowanego na posesji nr 9 młyna kieratowego[2].
W latach 1726–1727 na narożniku z Königsplatz[a] wzniesiono Pałac Sejmu Stanów Pomorskich zgodnie z projektem Gerharda Corneliusa van Wallrawe[3]. Nieco później, w latach 1778–1779 szczeciński kupiec Georg Velthusen zbudował pałac na rogu z Kleine Wollweberstraße[b][4]. Tuż obok w 1784 r. otwarto hotel Preußenhof[c][5]. W 1806 r.[2] (lub w 1820 r.[6]) ulicy nadano nazwę Luisenstraße na cześć pruskiej królowej Luizy.
6 maja 1879 r. przed pałacem Jońskim, o godzinie 12.00, Johannes Büsing – inżynier, koncesjobiorca tramwaju konnego w Szczecinie, Hermann Haken – nadburmistrz miasta i hrabia Robert Hue de Grais – prezydent policji, uroczyście rozpoczęli proces budowy pierwszej linii tramwaju konnego. Na tę okoliczność, uderzając młotem w śrubę mocującą szynę, nadburmistrz Haken wygłosił słowa[7]:
Den Hammer drauf! Zur guten Reise, auf festem Geleise, Glück auf!
Niech młot uderzy! Na dobrą jazdę po mocnych torach, na szczęście!
W czasie bombardowań alianckich Szczecina w nocy z 5 na 6 stycznia 1944 r. zabudowa ulicy uległa częściowemu zniszczeniu[8]. Kolejny nalot na ulicę miał miejsce w nocy z 20 na 21 kwietnia tego samego roku: spłonęły wówczas m.in. kamienice nr 8 i 9, hotel Preußenhof i pałac Velthusena[9]. Większych zniszczeń uniknęła zachodnia pierzeja ulicy między Kleine Wollweberstraße[b] a Mönchenstraße[d], przypisana numeracją do Roßmarkt.
W latach 50. XX wieku wyburzono część ocalałych ze zniszczeń kamienic[10]. Gmach hotelu Preußenhof odbudowano w uproszczonej formie z przeznaczeniem na siedzibę Miastoprojektu[5]. Remont niemal całkowicie zniszczonego pałacu Velthusena rozpoczęto w 1959 r., a zakończono w 1962 r.[4] W jego wnętrzach umieszczono szkołę muzyczną, noszącą współcześnie nazwę Zespół Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego[11]. Po przeciwnej stronie ulicy, tuż za Pałacem Sejmu Stanów Pomorskich, wzniesiono parterowy budynek przychodni lekarskiej. Po 1987 r. na wolnej parceli położonej na narożniku z ulicą Koński Kierat wybudowano kamienicę według projektu Piotra Zaniewskiego[6][12]. W 2023 r. planowane jest wyburzenie starego budynku przychodni. Na jego miejscu stanąć ma nowa kamienica, a sama przychodnia ma zostać przeniesiona na tyły posesji do nowego budynku[13].
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi:
Powiązanie | Droga | Fotografia |
---|---|---|
skrzyżowanie, początek ulicy | plac Żołnierza Polskiego | |
skrzyżowanie | ulica Łaziebna | |
skrzyżowanie | ulica Koński Kierat | |
skrzyżowanie, koniec ulicy | ulica Grodzka |
Ulica położona jest na działce ewidencyjnej o powierzchni 5998 m², a łączna długość drogi przypisanej do ulicy wynosi 1172 m[15].
Droga | Długość[15] | Działka[15] | Powierzchnia[15] | Fotografia |
---|---|---|---|---|
droga gminna od pl. Żołnierza Polskiego do ul. Grodzkiej[15] | 314 m | 32/5 | 5998 m² |
Od 22 sierpnia 1879 r. do 1897 r. ulicą jednokierunkowo kursowały tramwaje konne linii Frauendorf – Bellevue i Elysium – Cap Cherie[16]. Począwszy od 26 października 1897 r. linie były obsługiwane tramwajami elektrycznymi. W 1905 r. liniom nadano numery odpowiednio 7 i 4. W 1912 r. linię nr 7 przekierowano na inną trasę, pozostawiając obsługę Luisenstraße wyłącznie linii nr 4. Kres komunikacji tramwajowej na Luisenstraße nastąpił w nocy z 20 na 21 kwietnia 1943 r., kiedy bombardowania alianckie zniszczyły Stare Miasto wraz z infrastrukturą tramwajową. Po zakończeniu II wojny światowej torowiska na dzisiejszej ulicy Staromłyńskiej już nie odbudowano[6]. Według stanu z października 2022 r. najbliżej położonymi przystankami komunikacji miejskiej są „Plac Żołnierza Polskiego” i „Grodzka”[17][18].
Północny odcinek ulicy, od placu Żołnierza Polskiego do skrzyżowań z ulicami Łaziebną i Koński Kierat, zabudowany jest obiektami pochodzącymi z różnych okresów historycznych. W pierzei zachodniej znajdują się zachowane budynki przedwojenne, uzupełnione po 1945 r. kilkupiętrowym blokiem i dodatkowo w początkach XXI w. postmodernistycznymi kamienicami. Z dawnej pierzei wschodniej do czasów współczesnych przetrwał tylko pałac Sejmu Stanów Pomorskich. Tuż za nim w czasach PRL wzniesiono parterowy budynek przychodni lekarskiej i kamienicę sięgającą narożnika z ulicą Koński Kierat[6].
Południowy odcinek ulicy przylega do placu Orła Białego. Pierzeję zachodnią wypełnia sześć budynków, w tym pięć przedwojennych (trzy kamienice, pałac Joński, pałac Pod Globusem) i jeden z lat 90. XX wieku (plomba)[19][20]; te budynki przypisane są numeracją do placu. Pierzeja wschodnia nie została odbudowana po zniszczeniach II wojny światowej – jej teren włączono w całości do obszaru placu Orła Białego[20].
Przy ulicy znajdują się następujące zabytki:
Obiekt, położenie | Opis, forma ochrony | Fotografia |
---|---|---|
strona zachodnia | ||
Pałac pod Głowami ulica Staromłyńska 1 | rejestr zabytków nr rej. 810 z 18 czerwca 1954 r.[21] | |
Wojewódzki Sąd Administracyjny (dawny hotel Preußenhof) ulica Staromłyńska 10-12 | gminna ewidencja zabytków[22] | |
Pałac Klasycystyczny ulica Staromłyńska 13 | rejestr zabytków nr rej. 800 z 14 czerwca 1954 r.[21] | |
Pałac „Pod Globusem” ulica Staromłyńska plac Orła Białego 2 | rejestr zabytków nr rej. 820 z 17 kwietnia 1976 r.[21] | |
Pałac Joński ulica Staromłyńska plac Orła Białego 3 | rejestr zabytków nr rej. 802 z 30 lipca 1955 r.[21] | |
kamienica ulica Staromłyńska plac Orła Białego 5 | rejestr zabytków nr rej. 802 z 30 lipca 1955 r.[21] | |
kamienica ulica Staromłyńska ulica Grodzka 9 | rejestr zabytków nr rej. 802 z 30 lipca 1955 r.[21] | |
strona wschodnia | ||
Pałac Sejmu Stanów Pomorskich ulica Staromłyńska 27 | rejestr zabytków nr rej. 799 z 14 czerwca 1954 r.[21] |
Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)[23]: