Tiarella
Tiarella (Tiarella L.) – rodzaj roślin z rodziny skalnicowatych. Należy do niego jeden gatunek (Tiarella polyphylla) występujący w Azji (Himalaje i Japonia) oraz w zależności od ujęcia – 2[4] lub 4[5] gatunki północnoamerykańskie (z obszaru od Alaski i Nowej Szkocji na północy po Kalifornię i Georgię na południu). Rośliny te rosną w wilgotnych lasach i na cienistych stokach gór[5]. Są blisko spokrewnione z żurawkami i roślinami z rodzaju utajma, z którymi tworzą mieszańce. W uprawie rozpowszechnionych jest wiele odmian mieszańcowych, ozdobnych z powodu większych i zaróżowionych kwiatów oraz plamistych liści[6][5].
Tiarella 'Sea Foam' | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | tiarella |
Nazwa systematyczna | |
Tiarella L. Sp. Pl. 405. 1 Mai 1753 | |
Typ nomenklatoryczny | |
Tiarellia cordifolia L.[3] |
Morfologia
- Pokrój
- Kępiasto rosnące byliny kłączowe osiągające do 60 cm wysokości[5][4].
- Liście
- Zwykle zimozielone, owłosione, ząbkowane, z kilkoma klapami lub z trójlistkowe. Zebrane w większości w rozetę przyziemną, na pędach kwiatowych czasem też z kilkoma liśćmi[5].
- Kwiaty
- Drobne, zebrane w delikatne grona na nagich pędach. Kwiaty białe, czasami bladoróżowe. Kielich z 5 działek zrośniętych u nasady, w dole kubeczkowaty. Płatków też jest 5, są drobne i niepodzielone. Pręcików jest 10, długich i cienkich. Zalążnia jest niemal górna, powstaje z dwóch owocolistków, każdy z odrębną szyjka słupka[5].
- Owoce
- Wielonasienne torebki pękające dwiema nierównymi klapami. Nasiona drobne[5].
Systematyka
- Pozycja według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)
Rodzaj Tiarella należy do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae), które tworzą grupę siostrzaną dla rodziny agrestowate (Grossulariaceae), wraz z którą wchodzą w skład rzędu skalnicowców[2].
- Pozycja rodzaju według systemu Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Saxifraganae Reveal, rząd skalnicowce (Saxifragales Dumort.), podrząd Saxifragineae Engl., rodzina skalnicowate (Saxifragineae Engl.), rodzaj Tiarella L.)[7].
- Wykaz gatunków[8]
- Tiarella cordifolia L. – tiarella sercolistna
- Tiarella polyphylla D. Don
- Tiarella trifoliata L.
Zastosowanie i uprawa
Tiarelle uprawiane są jako rośliny ozdobne, przy czym zwykle w uprawie znajdują się liczne kultywary. Rośliny te nadają się na rabaty, do alpinarium, często są uprawiane jako rośliny okrywowe. Są odporne na mróz. Wymagają stanowiska zacienionego lub półcienistego, żyznej i przepuszczalnej oraz stale wilgotnej gleby. Rozmnaża się je przez podział (wczesną wiosną) lub przez nasiona.