Tapir
Tapir[19] (Tapirus) – rodzaj ssaków z rodziny tapirowatych (Tapiridae).
Tapirus | |||||
Brisson, 1762[1] | |||||
Przedstawiciel rodzaju – tapir amerykański (Tapirus terrestris) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Gromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Rodzina | |||||
Rodzaj | tapir | ||||
Typ nomenklatoryczny | |||||
| |||||
Podrodzaje i gatunki | |||||
|
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na terenach Ameryki Środkowej, Południowej i południowo-wschodniej Azji[20][21][22].
Morfologia
Długość ciała 180–300 cm, ogona około 10 cm; wysokość w kłębie 80–130 cm; masa ciała 150–400 kg (samice są zazwyczaj większe i cięższe od samców)[21][23].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1762 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w publikacji własnego autorstwa poświęconemu systematyce zwierząt[i][1]. Brisson w oryginalnym opisie nie wymienił żadnego gatunku; w ramach późniejszego oznaczenia w 1998 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej na typ nomenklatoryczny wyznaczyła tapira amerykańskiego (T. terrestris)[24].
Etymologia
- Tapirus (Tapir, Tapyra): tupijska nazwa tapyra na określenie tapira, być może od tapy ‘gruba skóra’[25].
- Hydrochoerus: gr. ὑδρο- hudro- ‘wodny-’, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos ‘woda’; χοιρος khoiros ‘świnia’[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hydrochoerus sumatrensis J.E. Gray, 1821 (= Tapirus indicus Desmarest, 1819).
- Tapirussa: zlatynizowana forma od Tapir[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hippopotamus terrestris Linnaeus, 1758.
- Syspotamus: gr. σύς sus ‘świnia’; ποταμος potamos ‘rzeka’[28].
- Rhinochoerus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; χοιρος khoiros ‘wieprz’[29].
- Elasmognathus: gr. ελασμος elasmos ‘płyta’; γναθος gnathos ‘żuchwa’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Elasmognathus bairdii Gill, 1865.
- Cinchacus (Chinchecus, Pinchacus): prawdopodobnie błąd drukarski nazwy Pinchacus (fr. pinchaque), rodzimej nazwy oznaczającej fantom, ducha lub jakiegokolwiek nadprzyrodzonego albo budzącego strach i podziw widma[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Tapirus leucogenys J.E. Gray, 1872 (= Tapir pinchaque Roulin, 1829).
- Tapirella: rodzaj Tapirus Brisson, 1762 (tapir); łac. przyrostek zdrabniający -ella[32].
- Acrocodia: gr. ακρος akros ‘najwyższy’, od ακη akē ‘punkt’; κωδεια kōdeia ‘głowa’[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Tapirus indicus Desmarest, 1819.
- Megatapirus: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’[34]; rodzaj Tapirus Brisson, 1762 (tapir). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Tapirus (Megatapirus) augustus Matthew & Granger, 1923.
- Tapiralum: rodzaj Tapirus Brisson, 1762; łac. przyrostek zdrabniający -ellum[35]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Tapirus (Tapiralum) greslebini Rusconi, 1934.
- Meyeriscus: Christian Erich Hermann von Meyer (1801–1869), niemiecki geolog i paleontolog; łac. przyrostek zdrabniający -iscus[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Tapirus hungaricus H. Meyer, 1867.
- Helicotapirus: gr. ἑλιξ helix, ἑλικος helikos ‘spirala, muszla ślimaka’; rodzaj Tapirus Brisson, 1762 (tapir)[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Tapirus veroensis Sellards, 1918.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące żyjące współcześnie gatunki zgrupowane w trzech podrodzajch (niektóre ujęcia systematyczne traktują podrodzaje jako odrębne rodzaje[21][20])[36][23]:
Podrodzaj | Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[19] | Podgatunki[21][20][23] | Rozmieszczenie geograficzne[21][20][23] | Podstawowe wymiary[21][23][j] | Status IUCN[37] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Acrocodia | Tapirus indicus | Desmarest, 1819 | tapir czaprakowy | gatunek monotypowy | tropikalne wilgotne lasy nizinne w kontynentalnej południowo-wschodniej Azji (południowa Mjanma, południowa Tajlandia i Półwysep Malajski) oraz środkowa i południowa Sumatra (Indonezja) | DC: 250–300 cm DO: do 10 cm MC: 280–400 kg | EN | |
Tapirella | Tapirus bairdii | (Gill, 1865) | tapir panamski | gatunek monotypowy | południowo-wschodni Meksyk do północno-zachodniej Kolumbii; dawniej zachodni Ekwador (na południe do Zatoki Guayaquil), ale jego status jest niepewny | DC: 200–230 cm DO: do 10 cm MC: 250–350 kg | EN | |
Tapirus | Tapirus terrestris | (Linnaeus, 1758) | tapir amerykański | 4 podgatunki | niziny Ameryki Południowej od Kolumbii, Wenezueli i regionu Gujana przez Nizinę Amazonki po Boliwię, Paragwaj, północną Argentynę i południowo-wschodnią Brazylię | DC: 191–242 cm DO: do 10 cm MC: 180–300 kg | VU | |
Tapirus | Tapirus pinchaque | (Roulin, 1829) | tapir górski | gatunek monotypowy | andyjskie obszary w Kolumbii, Ekwadorze i Peru; historycznie w zachodniej Wenezueli, ale obecnie został wytępiony | DC: 180–200 cm DO: do 10 cm MC: 150–200 kg | EN |
Kategorie IUCN: VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony.
Opisano również gatunki wymarłe:
- Tapirus antiquus Kaup, 1833[38] (Europa; miocen)
- Tapirus arvernensis (Croizert & Jobert, 1828)[39] (Europa; pliocen–plejstocen).
- Tapirus augustus Matthew & Granger, 1923[14] (Azja; plejstocen).
- Tapirus balkanicus Spassov & Ginsburg, 1999[40] (Europa; miocen).
- Tapirus californicus Merriam, 1913[41] (Ameryka Północna; plejstocen).
- Tapirus cristatellus Winge, 1906[42] (Ameryka Południowa; plejstocen).
- Tapirus excelsus Simpson, 1945[43] (Ameryka Północna; plejstocen).
- Tapirus greslebini Rusconi, 1934[15] (Ameryka Południowa; pliocen–plejstocen).
- Tapirus haysii Leidy, 1860[44] (Ameryka Północna; plejstocen).
- Tapirus hezhengensis Deng Tao, He Wen & Chen Shanqin, 2008[45] (Azja; miocen)
- Tapirus hungaricus H. Meyer, 1867[46] (Europa).
- Tapirus jeanpiveteaui Boeuf, 1991[47] (Europa; pliocen)
- Tapirus johnsoni Schultz, Martin & Corner, 1975[48] (Ameryka Północna; miocen–neogen).
- Tapirus lundeliusi Hulbert, 2010[49] (Ameryka Północna; plejstocen).
- Tapirus merriami Frick, 1921[50] (Ameryka Północna; plejstocen).
- Tapirus mesopotamicus Ferrero & Noriega, 2007[51] (Ameryka Południowa; plejstocen).
- Tapirus oliverasi Ubilla, 1983[52] (Ameryka Południowa; plejstocen).
- Tapirella polkensis (Olsen, 1960)[53] (Ameryka Północna; miocen–pliocen)
- Tapirus rioplatensis Cattoi, 1957[54] (Ameryka Południowa; plejstocen).
- Tapirus rondoniensis Holanda, Ferigolo & A.M. Ribeiro, 2011[55] (Ameryka Południowa; plejstocen).
- Tapirus simpsoni Schultz, Martin & Corner, 1975[56] (Ameryka Południowa; pliocen).
- Tapirus sinensis R. Owen, 1870[57] (Azja; plejstocen).
- Tapirus sanyuanensis Huang Wanpo, 1991[58] (Azja; plejstocen).
- Tapirus tarijensis Ameghino, 1902[59] (Ameryka Południowa; plejstocen).
- Tapirus veroensis Sellards, 1918[60] (Ameryka Północna; plejstocen).
- Tapirus webbi Hulbert, 2005[61] (Ameryka Północna; miocen).
- Tapirus yunnanensis Shi Mozhuang, Guan Jian, Pan Runquan & Tang Yingjun, 1981[62] (Azja; pliocen).
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- E.A. Goldman. A new generic name for the Asiatic tapir. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 65–66, 1913. (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- C.B. Schultz, L.D. Martin & R.G. Corner. Middle and late Cenozoic tapirs from Nebraska. „Bulletin of the University of Nebraska State Museum”. 10 (1), s. 1–21, 1975. (ang.).
- N. Spassov & L. Ginsburg. Tapirus balkanicus nov. sp., nouveau tapir (Perissodactyla, Mammalia) du Turolien de Bulgarie. „Annales de Paléontologie”. 85 (4), s. 265–276, 1999. DOI: 10.1016/S0753-3969(00)87932-X. (ang.).
- R.C. Hulbert Jr.. A new Early Pleistocene tapir (Mammalia: Perissodactyla) from Florida, with a review of Blancan tapirs from the state. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. 49 (3), s. 67–126, 2010. (ang.).