Skowrończyk mały

W starszych ujęciach systematycznych gatunek ten był bardzo szeroko definiowany. Autorzy Handbook of the Birds of the World wyróżnili 16 podgatunków A. rufescens występujących od Półwyspu Iberyjskiego i północnej Afryki po wschodnie wybrzeże Chin, część autorów wydzielała jednak podgatunki ze wschodu zasięgu jako A. cheleensis (skowrończyk mongolski)^[1]. W oparciu o badania Alström et al. 2021^[9] podgatunki z mniej więcej środkowej części zasięgu wydzielono do osobnego gatunku o nazwie A. heinei (skowrończyk kaspijski)^[4][10]. Obecnie (2023) wyróżnia się już tylko trzy podgatunki A. rufescens^{[10][11][12][13]}:

• A. rufescens rufescens (Vieillot, 1819) – Wyspy Kanaryjskie; obejmuje takson polatzeki uznany za synonim.
• A. rufescens apetzii (A.E. Brehm, 1857) – wschodni i południowy Półwysep Iberyjski.
• A. rufescens minor (Cabanis, 1851) – Maroko do północnego Egiptu, południowa Turcja do zachodniej Arabii Saudyjskiej i zachodniego Iraku; obejmuje takson nicolli uznany za synonim.

Dawniej także pozostałe gatunki z rodzaju Alaudala – A. somalica (skowrończyk rdzawy) i A. raytal (skowrończyk malutki) – bywały uznawane za podgatunki A. rufescens, jednak wyraźnie różnią się od niego morfologią, wokalizacją i doborem siedlisk^[1].

Skowrończyk mały jest podobny do skowrończyka krótkopalcowego, ale jest nieco ciemniejszy i ma brązowawy nalot na piersi.

Długość ciała 13–14 cm; masa ciała około 20–27 g^[1][11].

W sezonie lęgowym często wyprowadza dwa lęgi, a niekiedy nawet trzy. Budową gniazda zajmuje się samica; stanowi je mały wydrapany dołek w ziemi, w środku wyścielony roślinnością, umieszczony w pobliżu niewielkiego krzewu lub kępy roślin. W zniesieniu 2–6 jaj, zazwyczaj 3–4. Wysiadywaniem zajmuje się samica przez 13–14 dni, czasem pomaga jej w tym samiec. Opieką nad pisklętami zajmują się oboje rodzice. Młode opuszczają gniazdo po 9 dniach, czasem później (do 12 dni), ale w pełni opierzone stają się dopiero po około 15 dniach od wyklucia^[11].

IUCN uznaje skowrończyka małego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); w nowym, wąskim ujęciu systematycznym po raz pierwszy sklasyfikowała go w 2022 roku. Liczebność światowej populacji wstępnie szacowana jest na 500 000 – 999 999 dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za prawdopodobnie spadkowy^[3].

Na terenie Polski skowrończyk mały jest objęty ścisłą ochroną gatunkową jako gatunek występujący naturalnie na terytorium państw Unii Europejskiej^[14].

• ptaki Polski

• Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow, Ptaki Europy: przewodnik, Warszawa 2007.

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).