Różana (obwód brzeski)
Różana (biał. Pужаны) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie prużańskim.
Ruiny pałacu Sapiehów | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Obwód | |||
Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||
Nr kierunkowy | +375 1632 | ||
Kod pocztowy | 225154 | ||
Położenie na mapie obwodu brzeskiego ![]() | |||
Położenie na mapie Białorusi ![]() | |||
![]() |
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie różańskim w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[2].
Do 1945[3] miasto w Polsce, w województwie poleskim, w powiecie iwacewickim, siedziba gminy Różana[4].
Gniazdo rodowe linii różańskiej rodu Sapiehów.
Historia
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Ru%C5%BEany%2C_Sapieha._%D0%A0%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8B%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D0%B0_%28N._Orda%2C_1875%29.jpg/220px-Ru%C5%BEany%2C_Sapieha._%D0%A0%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8B%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D0%B0_%28N._Orda%2C_1875%29.jpg)
Kupiona w 1598 przez Lwa Sapiehę od Bartosza Brzuchańskiego za 30 000 kop groszy stała się jedną z głównych siedzib różańskiej linii rodu Sapiehów. W 1637 Różana otrzymała prawa miejskie i herb od króla Polski Władysława IV Wazy. W 1644 Sapiehowie przyjmują w Różanie króla Władysława IV.
Pierwotna rezydencja zbudowana w początkach XVIII w. została niemal całkowicie zniszczona podczas Wojny Północnej. Kolejna rezydencja zbudowana jako pałac w latach 1784–1786[potrzebny przypis] była jedną z największych w Rzeczypospolitej, zawierała własną galerię obrazów, teatr i bibliotekę.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Ru%C5%BEany%2C_Vilenskaja%2C_Bazylanski%2C_Kaplica._%D0%A0%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8B%2C_%D0%92%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%281919-39%29.jpg/220px-Ru%C5%BEany%2C_Vilenskaja%2C_Bazylanski%2C_Kaplica._%D0%A0%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8B%2C_%D0%92%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%281919-39%29.jpg)
Po powstaniu listopadowym w którym udział wziął Eustachy Kajetan Sapieha Różana została skonfiskowana przez władze carskie. Wspaniałe obrazy, bogata biblioteka i obszerne archiwum z pałaców z m.in. Różanej i Dereczna zostały wywiezione przez Rosjan do Petersburga, skąd już, jak większość zrabowanego Polsce dziedzictwa kultury, nigdy nie powróciły do Ojczyzny.
W styczniu 1919 roku Różanę zajęli bolszewicy. 29 stycznia 1919 roku, po zwycięskiej potyczce, miejscowość została zdobyta przez Wileński Oddział Wojska Polskiego pod dowództwem rtm. Władysława Dąbrowskiego[5].
Różana do rąk rodu Sapiehów powróciła na krótko w roku 1933. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Różana. W okresie tym kolejny raz podejmowano próby odrestaurowania pałacu, jednak uniemożliwił to wybuch II wojny światowej. Obecnie pałac pozostaje w ruinie.
Podczas okupacji hitlerowskiej, 1 października 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3500 osób. 2 listopada 1942 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto. Żydów wywieziono do obozu w Wołkowysku[6].
Zabytki
- Pałac Sapiehów z XVIII w. (w ruinie)
- Kościół Św. Trójcy z XVII w., parafialny
- Synagoga z XVII w.
- Cmentarz, zał. w XVIII w., z kaplicą św. Kazimierza z XVIII w.
- Klasztor bazylianów z XVIII w.
- Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła z XVIII w. (pierwotnie unicka, ob. prawosławna), parafialna
- Ruiny pałacu Sapiehów
- Kościół św. Trójcy
- Grób polskich żołnierzy przy kościele św. Trójcy
- Synagoga
- Klasztor bazylianów
- Cerkiew Świętych Piotra i Pawła
- Kaplica św. Kazimierza
Urodzeni
- Krzysztof Michał Sapieha – pisarz wielki litewski
- Magnus (Jakob Meir Osipowicz) Kryński – publicysta, wydawca i pedagog, twórca żydowskiego gimnazjum w Warszawie
- Icchak Szamir – izraelski polityk, premier Izraela w latach 1983–1984 i 1986–1992.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Różana na Radzima.org
- Różana
- Aleś Astrauch (oprac.): Różana - przewodnik. [w:] Shtetl Routes [on-line]. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. [dostęp 2020-08-26].
- Różana, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 852 .