Pracownik ochrony
Pracownik ochrony (ochroniarz, strażnik, agent ochrony) – zawód wykonywany przez osobę zatrudnioną w agencji ochrony lub wewnętrznej służbie ochrony i zajmującą się zapewnieniem bezpieczeństwa i ochroną. Pracownik ochrony wykonuje zadania ochrony w formie stałej, doraźnej, konwojowaniu mienia oraz przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych, a także dozorze sygnałów alarmowych.
Pracownicy ochrony w Polsce
W polskim porządku prawnym podstawę prawną działania firm i pracowników ochrony określa ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. z 2021 r. poz. 1995). 1 stycznia 2014 roku weszła w życie ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz.U. z 2013 r. poz. 829) znosząca licencję pracowników ochrony i zastępująca je wpisem na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub zabezpieczenia technicznego.
Pracownikiem ochrony jest osoba wpisana na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego, i wykonującą zadania ochrony w ramach wewnętrznej służby ochrony albo na rzecz przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, lub osobę wykonującą zadania ochrony, w zakresie niewymagającym wpisu na te listy, na rzecz przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia[1].
Uprawnienia pracownika ochrony
Każdy pracownik ochrony przy wykonywaniu zadań w granicach chronionych obiektów i obszarów ma prawo stosować środki porządkowe[2]:
- ustalić uprawnienia do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych
- legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości,
- wezwać osoby nieuprawnione lub zakłócające porządek do opuszczenia chronionego obszaru bądź obiektu,
- ująć osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla chronionego mienia w celu niezwłocznego oddania ich policji.
W przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony, a także w przypadku gwałtownego bezprawnego zamachu na konwojowane wartości (pieniądze, przedmioty wartościowe lub niebezpieczne) bądź osoby je ochraniające kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej może stosować środki przymusu bezpośredniego[3]:
- siłę fizyczną w postaci technik obrony, obezwładniających i transportowych,
- kajdanki,
- pałki,
- psy służbowe,
- przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej (np. paralizator, taser),
- chemiczne środki obezwładniające w postaci: ręcznych miotaczy substancji obezwładniających
- w szczególnych przypadkach[4] również broń palna w postaci[5][6]:
- pistoletów sygnałowych,
- pistoletów lub rewolwerów centralnego zapłonu o kalibrach od 6 do 12 mm,
- pistoletów maszynowych o kalibrze od 6 do 12 mm,
- strzelb powtarzalnych o kalibrze wagomiarowym 12,
- karabinków samoczynnych o kalibrze od 5,45 do 7,62 mm.
- należy przy tym zaznaczyć, że z mocy ustawy[7] od dnia 01.10.2005[8] użyte powyżej określenia zostały zmienione:
- pistolet maszynowy – obecnie pistolet automatyczny a jeśli posiada lufę dłuższą niż 30 cm to karabin automatyczny;
- karabinek samoczynny – obecnie karabin automatyczny.
Liczba pracowników ochrony
Szacunkowo ocenia się, że w branży ochrony osób i mienia zatrudnionych jest w Polsce ok. 200 000 osób[9][10][11].
Do 30 listopada 2000 komendanci wojewódzcy Policji wydali ogółem 42 086 licencji pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia, 11 766 drugiego stopnia, 1191 licencji zabezpieczenia technicznego pierwszego stopnia i 5 licencji drugiego stopnia, natomiast łączna liczba pracowników zatrudnionych do wykonywania usług ochrony osób i mienia (także nielicencjonowanych) osiągnie liczbę około 150 000 (według MSWiA)[12].
Według szacunków MSWiA od 1989 do marca 2009 w Polsce wydano 148 466 licencji pracownika ochrony fizycznej i 20 899 pracownika zabezpieczenia technicznego. Osób posiadających licencje jest mniej, lecz ministerstwo nie posiada informacji o liczbie cofniętych licencji[13].
Przepisy prawne
- Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. z 2021 r. poz. 1995).
- Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 616).
- Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z 2024 r. poz. 383)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony (Dz.U. z 2013 r. poz. 1681)
- Rozp. Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad współpracy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi) (Dz.U. z 1998 r. nr 161, poz. 1108).
