Potrzos

Część systematyków zalicza potrzosa do rodzaju Emberiza^[2][6]. Wyróżniono kilkanaście podgatunków S. schoeniclus^[6]:

• S. schoeniclus lusitanica – północno-zachodnia Hiszpania i Portugalia.
• S. schoeniclus schoeniclus – potrzos (zwyczajny)^[4] – zachodnia, północna i północno-środkowa Europa do północnej części europejskiej Rosji.
• S. schoeniclus passerina – północno-zachodnia Syberia.
• S. schoeniclus parvirostris – środkowa Syberia.
• S. schoeniclus pyrrhulina – południowo-środkowa Syberia i północno-wschodnia Mongolia do Kamczatki, Wyspy Kurylskie, północna Japonia i północno-wschodnie Chiny.
• S. schoeniclus pallidior – południowo-zachodnia Syberia i północny Kazachstan.
• S. schoeniclus stresemanni – wschodnia Austria, Węgry, północna Serbia i północno-zachodnia Rumunia.
• S. schoeniclus ukrainae –Mołdawia i Ukraina do centralnej części europejskiej Rosji.
• S. schoeniclus incognita – południowo-wschodnia część europejskiej Rosji do północno-zachodniego, środkowego i północno-wschodniego Kazachstanu.
• S. schoeniclus witherbyi – Hiszpania (z wyjątkiem północno-zachodniej), południowa Francja, Sardynia, Baleary i Maroko.
• S. schoeniclus intermedia – Włochy i wybrzeża Adriatyku do Albanii.
• S. schoeniclus tschusii –Bułgaria, Rumunia i północny region Morza Czarnego.
• S. schoeniclus reiseri – południowo-wschodnia Albania, północno-zachodnia Grecja, Macedonia oraz zachodnia i środkowa Turcja.
• S. schoeniclus caspius – potrzos ciemny^[4] – wschodnia Turcja, Kaukaz i północny Iran.
• S. schoeniclus korejewi –południowo-zachodni i wschodni Iran, południowy Turkmenistan.
• S. schoeniclus pyrrhuloides – potrzos grubodzioby^[4] – Kazachstan (zachodnia część do południowo-wschodniej).
• S. schoeniclus harterti –wschodni Kazachstan do środkowej Mongolii i północno-zachodnie Chiny.
• S. schoeniclus centralasiae – zachodnie Chiny.
• S. schoeniclus zaidamensis – zachodnio-środkowe Chiny.

Cechy gatunku

Wielkości wróbla. Samiec w upierzeniu godowym ma głowę czarną, biały wąs i czarne podgardle. Spód ciała biały z szarym paskowaniem po bokach i na piersi. Wierzch ciała rdzawobrązowy z ciemnymi paskami. Kuper szary, boki ogona białe. W szacie spoczynkowej głowa brązowa z pręgowaniem. Samice ubarwione podobnie, ale z pręgowaną jasnobrązową głową i jaśniejszym podgardlem.

Śpiew – złożony z krótkich, jakby jąkających się dźwięków. Często śpiewa, siedząc na źdźble trzciny.

Wymiary średnie

długość ciała ok. 15 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 21–27 cm
masa ciała ok. 20 g

Biotop

Tereny wilgotne i podmokłe – trzcinowiska, turzycowiska, bagna, wilgotne łąki, czasem pola uprawne.

Gniazdo

Zawsze na ziemi w kępie gęstej roślinności, najczęściej turzycy lub u podstawy krzewu, bardzo dobrze ukryte.

Jaja

Lęgi od połowy maja do połowy czerwca. W lęgu 4–6 jaj o bardzo zróżnicowanym tle, o średnich wymiarach 20×15 mm.

Wysiadywanie, pisklęta

Od zniesienia ostatniego jaja trwa 12–14 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 11–13 dniach.

Pożywienie

Przeważnie drobne owady zbierane z roślin, ale również nasiona traw i chwastów.

IUCN uznaje potrzosa za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, zawiera się w przedziale 20–40 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[7]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)^[8]. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja potrzosa na terenie kraju liczyła 437–513 tysięcy par lęgowych^[9].

• ptaki Polski

• Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).