Polana (województwo podkarpackie)

Wieś położona jest w dolinie potoków Głuchego i Czarnej u podnóża pasma Otrytu. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 894.

Wieś została lokowana przez Kmitów między 1436 a 1486 na prawie wołoskim. Wieś prawa wołoskiego, położona była w drugiej połowie XV wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[8]. W 1510 powstał tu jeden z pierwszych rzymskokatolickich kościołów w tych okolicach.

Najazd Rakoczego w 1657 spowodował wyludnienie wsi, a następnie napływ osadników z głębi Polski.

W połowie XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej w Polanie była Katarzyna Laskowska^[9].

W okresie międzywojennym była to jedyna w tej okolicy wieś z przewagą ludności polskiej – na 1350 mieszkańców około 850 stanowili Polacy. Spis z 1921 wykazał 485 osób wyznania greckokatolickiego, 878 wyznania rzymskokatolickiego oraz 118 wyznania mojżeszowego.

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. W 1939 Polana liczyła około 1,5 tys. mieszkańców. Od października 1939 do sierpnia 1944 wieś była siedzibą urzędu gminy w powiecie sanockim. W latach 1944–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 24 Polaków. W 1946 spalili większość gospodarstw po Ukraińcach przesiedlonych do ZSRR^[10].

Po II wojnie światowej wieś należała do ZSRR, a następnie w 1951, w wyniku wymiany terytoriów, znalazła się z powrotem w Polsce. Była wtedy zupełnie wyludniona, ale wkrótce została zasiedlona, głównie przez repatriantów.

Z Polany pochodził Ignacy Zatwarnicki^[11].

W latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Polana. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

W miejscowości znajduje się rzymskokatolicka parafia pw. Przemienienia Pańskiego reaktywowana w roku 1982. Jako świątynia parafialna była wykorzystywana dawna cerkiew pw. św. Mikołaja. Budowę nowego kościoła parafialnego rozpoczęto wiosną 1997^[12].

Nad brzegiem potoku Czarnego znajduje się jaskinia i nieco dalej duży wodospad. We wsi zabytek przyrody – sporej szerokości lipa znajdująca się przy ruinach kościoła rzymskokatolickiego, do środka której może wejść kilku dorosłych ludzi.

• Cerkiew św. Mikołaja w Polanie – zabytek Szlaku Architektury Drewnianej. Najprawdopodobniej jest to najstarsza cerkiew w polskich Bieszczadach.
• Ruiny kościoła rzymskokatolickiego z 1780, który uległ zniszczeniu między rokiem 1944 a 1951. Kościół pozbawiony dachu został rozebrany przez pracowników miejscowego PGR. Blachą z dachu kościoła przykryto budynek mieszczący świetlicę i bibliotekę. Zachowała się murowana dzwonnica z XVIII wieku.

• inne znaczenia nazwy Polana
• s:Umowa o zmianie granic między Polską a ZSRR (1951)

• Polana, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 562 .
• Polana – wieś bieszczadzka: dzieje cywilne i kościelne / Teofil Wojciechowski. Polana ; Kraków, 2009.