Pchełki ziemne

Pchełki ziemne[1][2][3], pchełkowate[1][2], płeszki[2] (Alticinae lub Alticini) – podrodzina[4] lub plemię[5] chrząszczy z podrzędu wielożernych i rodziny stonkowatych. Obejmuje około 8 tysięcy gatunków. Charakteryzują się obecnością w tylnych, zwykle powiększonych udach aparatu Maulika, który umożliwia im skakanie. Większość to fitofagi. Należy tu wiele szkodników roślin uprawnych.

Pchełki ziemne
Alticinae/Alticini
Newman, 1834
Ilustracja
Phyllotreta nemorum
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

Cucujiformia

(bez rangi)Phytophaga
Nadrodzina

stonki

Rodzina

stonkowate

(bez rangi)pchełki ziemne
Crepidodera aurata
Omophoita cyanipennis
Altica lythri
Psylliodes luteola
Podagrica maculata
Disonycha pensylvanica
Mantura mathewsi
Aspicela bourcieri
Dibolia cynoglossi
Samiec z rodzaju Polyclada
Epithrix pubescens
Argopus ahrensi
Psylliodes affinis
Neocrepidodera impressa
Systena blanda
Ochrosis ventralis
Derocrepis rufipes
Batophila aerata
Chaetocnema aridula
Hermaeophaga mercurialis
Aphthona lutescens

Opis

Chrząszcze o ciele przynajmniej nieco przypłaszczonym[6], w faunie Polski do 5 mm długości[3]. Głowa wciągnięta w przedplecze, ale nie zakryta nim całkowicie. Narządy gębowe skierowane pionowo ku dołowi. Czułki osadzone są między oczami, blisko siebie. Przedplecze szerokie, zwykle zbliżone szerokością do pokryw. Małe pygidium skierowane jest skośnie ku tyłowi[6]. Cechą wyróżniającą tę grupę jest obecność aparatu Maulika w udach tylnej pary odnóży. Ma on postać zesklerotyzowanego ścięgna i służy jako zaczep dla naprężonych mięśni. U wszystkich gatunków europejskich ponadto uda są wyraźnie zgrubiałe. Gatunki o zgrubiałych udach zdolne są do skakania[6][3]. W oznaczaniu tych chrząszczy dużą rolę odgrywa budowa aparatów kopulacyjnych samców, a niekiedy także spermatek samic[3].

Ekologia i występowanie

Większość gatunków to fitofagi, głównie mono- i oligofagi, ale znane są też gatunki o szerszym spektrum pokarmowym[7]. Takson kosmopolityczny[8]. W Polsce występują co najmniej 192 gatunki, a kolejnych 59 było notowanych[4].

Znaczenie gospodarcze

Wiele gatunków żeruje na roślinach uprawnych, zarówno zielnych jak i drzewiastych. Niektóre z nich uznawane są za szkodniki. W Polsce do ważniejszych należą: Chaetocnema aridula i C. hortensis, żerujące na zbożach; C. concinna, żerująca na burakach; Phyllotreta atra, P. cruciferae, P. nemorum, P. nigirpes, P. undulata i P. vittata, żerujące na kapustowatych; Aphthona euphorbiae i Longitarsus parvulus, żerujące na lnie oraz Psylliodes attenuata, żerujący na konopiach. Z kolei gatunki żerujące na chwastach uznaje się za pożyteczne, np. Longitarsus pellucidus, żerujący na powoju polnym[6].

Systematyka

Należy tu około 8 tysięcy opisanych gatunków, w związku z czym stanowią największą podrodzinę lub największe plemię stonkowatych. Zalicza się tu około 540 rodzajów[8]:

  • Abrarius
  • Acallepitrix
  • Acanthonycha
  • Acrocrypta
  • Acrocyum
  • Aedmon
  • Aemulaphthona
  • Aeschrocnemis
  • Afroaltica
  • Afrocrepis
  • Afrorestia
  • Agasicles
  • Alagoasa
  • Alasia
  • Alema
  • Allochroma
  • Alocypha
  • Altica – susówka[3]
  • Alytus
  • Amphimela
  • Analema
  • Anaxerta
  • Andersonaltica
  • Andiroba
  • Anelytropleurica
  • Anerapa
  • Angulaphthona
  • Antanemora
  • Anthobiodes
  • Apalotrius
  • Aphanocera
  • Aphthona – zapadka[3]
  • Aphthonaltica
  • Aphthonella
  • Aphthonoides
  • Apleuraltica
  • Apraea
  • Apteraltica
  • Apteropeda
  • Araguaenia
  • Araoua
  • Archilactica
  • Argopistes
  • Argopistoides
  • Argopus – gruboudka[3]
  • Arrhenocoela
  • Arsipoda
  • Asiophrida
  • Asphaera
  • Asphaerina
  • Asutosha
  • Atyphus
  • Aulonodera
  • Axillofebra
  • Ayalaia
  • Babiohaltica
  • Balzanica
  • Bangalaltica
  • Batophila – namalinka[3]
  • Bechuana
  • Bechynella
  • Bellacincta
  • Bellaltica
  • Benedictus
  • Benficana
  • Bezdekaltica
  • Bhamoina
  • Bikasha
  • Bimala
  • Blepharella
  • Blepharida
  • Bonfilsus
  • Borbaita
  • Borinken
  • Borneocycla
  • Brachyscelis
  • Brasilaphthona
  • Bubiscus
  • Buphonella
  • Cacoscelis
  • Caeporis
  • Calipeges
  • Callangaltica
  • Calliphron
  • Caloscelis
  • Cangshanaltica
  • Capraita
  • Carcharodis
  • Carecuruna
  • Carminaltica
  • Celisaltica
  • Centralaphthona
  • Cerichrestus
  • Cerotrus
  • Chabria
  • Chaetocnema – naudka[3]
  • Chaillucola
  • Chalaenaria
  • Chalaenosoma
  • Chalatenanganya
  • Chaloenus
  • Chaparena
  • Chilocoristes
  • Chirodica
  • Chlamophora
  • Chorodecta
  • Chrysogramma
  • Chrysomila
  • Clavicornaltica
  • Cleonica
  • Cleophes
  • Clitea
  • Collartaltica
  • Conococha
  • Cornulactica
  • Coroicona
  • Corynothona
  • Crepichaeta
  • Crepicnema
  • Crepidocnema[9]
  • Crepidodera – podrywka[3]
  • Crepidoderoides
  • Crepidosoma
  • Crimissa
  • Cuyabasa
  • Cyrsylus
  • Decaria
  • Deciplatus
  • Demarchus
  • Dentilabra
  • Derocrepis
  • Deuteraltica
  • Diacacoscelis
  • Diamphidia
  • Dibolia – dwukolcówka[3]
  • Dimonikaea
  • Dinaltica
  • Diosyphraea
  • Diphaltica
  • Diphaulaca
  • Diphaulacosoma
  • Discotarsa
  • Disonycha
  • Disonychodes
  • Distigmoptera
  • Djallonia
  • Docema
  • Docemina
  • Dodericrepa
  • Doloresa
  • Drakensbergianella
  • Dunbrodya
  • Dysphenges
  • Egleraltica
  • Elithia
  • Elytropachys
  • Enneomacra
  • Epitrix – włochatka[3]
  • Eriotica
  • Erystana
  • Erystus
  • Etapocanga
  • Ethiopia
  • Eudolia
  • Eudoliamorpha
  • Eudoliomima
  • Eugoniola
  • Eupeges
  • Euphenges
  • Euphitrea
  • Euplectroscelis
  • Eurylegna
  • Eurylegniella
  • Eutornus
  • Eutrea
  • Exartematopus
  • Exaudita
  • Exoceras
  • Febra
  • Forsterita
  • Furthia
  • Gabonia
  • Genaphthona
  • Gethosynus
  • Gioia
  • Glaucosphaera
  • Glenidion
  • Glyptina
  • Goniosystena
  • Gopala
  • Goweria
  • Grammicopterus
  • Guadeloupena
  • Guilelmia
  • Guinerestia
  • Haemaltica
  • Halticopsis
  • Halticorcus
  • Halticotropis
  • Heikertingerella
  • Heikertingeria
  • Hemiglyptus
  • Hemilactica
  • Hemiphrynus
  • Hemipyxis
  • Hemipyxoides
  • Hermaeophaga – szczyrówka[3]
  • Hermenegilda
  • Hespera
  • Hesperella
  • Heyrovskya
  • Hildenbrandtina
  • Hippuriphila – skrzypówka[3]
  • Hirtasphaera
  • Hirtiaphthona
  • Homelea
  • Homichloda
  • Homoschema
  • Homotyphus
  • Hornaltica
  • Huarinillasa
  • Hydmosyne
  • Hylodromus
  • Hypantherus
  • Hyphaltica
  • Hyphalticoda
  • Hyphasis
  • Hypolampsis
  • Idaltica
  • Iphitrea
  • Iphitroides
  • Iphitromela
  • Iphitroxena
  • Itapiranga
  • Ivalia
  • Jacobyana
  • Jobia
  • Kamala
  • Kanonga
  • Kashmirobia
  • Kenialtica
  • Kimongona
  • Kiskeya
  • Kuschelina
  • Laboissierea
  • Laboissierella
  • Lacpactica
  • Lacpacticoides
  • Lactina
  • Lampedona
  • Lanka
  • Lankanella
  • Lankaphthona
  • Laosia
  • Laotzeus
  • Laselva
  • Lepialtica
  • Leptodibolia
  • Leptophysa
  • Lesagealtica
  • Lesneana
  • Letzuella
  • Licyllus
  • Linaltica
  • Lipromela
  • Lipromima
  • Lipromorpha
  • Liprus
  • Loeblaltica
  • Longitarsus – długostopka[3]
  • Loxoprosopus
  • Luperaltica
  • Luperomorpha
  • Lupraea
  • Lypnea
  • Lypneana
  • Lysathia
  • Lythraria – tojeściarka[3]
  • Maaltica
  • Macrohaltica
  • Malvernia
  • Mandarella
  • Manobia
  • Manobiella
  • Mantura – szczawiówka[3]
  • Marcapatia
  • Margaridisa
  • Maritubana
  • Maturacaita
  • Maulika
  • Megasus
  • Megistops
  • Meishania
  • Mellipora
  • Meraaltica
  • Mesocrepis
  • Mesodera
  • Metroserrapha
  • Micraphthona
  • Micrespera
  • Microcrepis
  • Microdonacia
  • Microsutrea
  • Minota
  • Minotula
  • Miritius
  • Mistika
  • Mniophila
  • Mniophilosoma
  • Monomacra
  • Monotalla
  • Montiaphthona
  • Morylus
  • Moseria
  • Myrcina
  • Myrcinoides
  • Nankus
  • Nasidia
  • Nasigona
  • Neoacanthobioides
  • Neocacoscelis
  • Neoclitena
  • Neocrepidodera
  • Neodera
  • Neodiphaulaca
  • Neopraea
  • Neorthana
  • Neorthella
  • Neosphaeroderma
  • Neothona
  • Nephrica
  • Nesaecrepida
  • Nicaltica
  • Nisotra
  • Nonarthra
  • Normaltica
  • Notomela
  • Notozona
  • Novascuta
  • Novofoudrasia
  • Ntaolaltica
  • Nycteronychis
  • Nzerekorena
  • Ochrosis
  • Ocnoscelis
  • Octogonotes
  • Oedionychis
  • Omeiana
  • Omeisphaera
  • Omophoita
  • Omototus
  • Ophrida
  • Opisthopygme
  • Oreinodera
  • Orestia
  • Orhespera
  • Orisaltata
  • Orodes
  • Orthaltica
  • Pachyonychis
  • Pachyonychus
  • Palaeothona
  • Palmaraltica
  • Palopoda
  • Panchrestus
  • Panilurus
  • Paracacoscelis
  • Paradibolia
  • Paralactica
  • Paralacticoides
  • Paraminota
  • Paraminotella
  • Paranaita
  • Paraphthona
  • Parargopus
  • Parasutra
  • Parasyphraea
  • Parategyrius
  • Parathrylea
  • Paratonfania
  • Parazipangia
  • Parchicola
  • Parecynovia
  • Parhespera
  • Parlina
  • Parophrida
  • Paropsiderma
  • Pedethma
  • Pedilia
  • Peltobothrus
  • Penghou
  • Pentamesa
  • Pepila
  • Perichilona
  • Phaelota
  • Phenrica
  • Philocalis
  • Philogeus
  • Philopona
  • Philostogya
  • Phrynocepha
  • Phydanis
  • Phygasia
  • Phygasoma
  • Phylacticus
  • Phyllotreta – pchełka[3]
  • Physimerus
  • Physodactyla
  • Physoma
  • Physomandroya
  • Physonychis
  • Piobuckia
  • Platiprosopus
  • Platycepha
  • Platysphaerina
  • Plectrotetra
  • Pleuraltica
  • Pleurasphaera
  • Pleurochroma
  • Podagrica – rzutka[3]
  • Podagricella
  • Podagricina
  • Podagricomela
  • Podaltica
  • Podontia
  • Polyclada
  • Prasona
  • Pratima
  • Priobolia
  • Procalus
  • Profebra
  • Propiasus
  • Prosplecestha
  • Protopsilapha
  • Pseudadorium
  • Pseudaphthona
  • Pseudargopus
  • Pseudodera
  • Pseudodibolia
  • Pseudodisonycha
  • Pseudogona
  • Pseudolampsis
  • Pseudoliprus
  • Pseudophygasia
  • Pseudorthygia
  • Pseudostenophyma
  • Psilapha
  • Psylliodes – płeszka[3]
  • Psyllototus[10]
  • Ptocadica
  • Pydaristes
  • Pyxidaltica
  • Resistenciana
  • Rhinotmetus
  • Rhynchasphaera
  • Rhypetra
  • Roicus
  • Rosalactica
  • Sanariana
  • Sanckia
  • Sangariola
  • Scelidopsis
  • Sebaethoides
  • Sericopus
  • Serraphula
  • Sesquiphaera
  • Setsaltica
  • Seychellaltica
  • Sidfaya
  • Simaethea
  • Sinaltica
  • Sinocrepis
  • Sitacella
  • Sjoestedtinia
  • Sophraena
  • Sophraenella
  • Sparnus
  • Sphaerochabria
  • Sphaeroderma – ostówka[3]
  • Sphaerodermella
  • Sphaerometopa
  • Sphaeronychus
  • Sphaerophrida
  • Sphaerophysa
  • Sphaeropleura
  • Stegnaspea
  • Stegnea
  • Stenoluperus
  • Stenophyma
  • Strabala
  • Stuckenbergiana
  • Styrepitrix
  • Suetes
  • Sumatrahaltica
  • Sutrea
  • Syphrea
  • Systena
  • Taiwanohespera
  • Taiwanoliprus
  • Taiwanorestia
  • Tamdaoana
  • Tebalia
  • Tegyrius
  • Temnocrepis
  • Tenosis
  • Teresopolisia
  • Terpnochlorus
  • Tetragonotes
  • Thrasychroma
  • Tonfania
  • Torodera
  • Toxaria
  • Trachytetra
  • Tribolia
  • Trichaltica
  • Trifiniocola
  • Triphaltica
  • Tritonaphthona
  • Ulrica
  • Upembaltica
  • Utingaltica
  • Vilhenaltica
  • Walterianella
  • Wanderbiltiana
  • Warchaltica
  • Wittmeraltica
  • Xanthophysca
  • Xenidea
  • Xuthea
  • Yaminia
  • Yemenaltica
  • Yetialtica
  • Yoshiakia
  • Yumaphthona
  • Yungaltica
  • Yunohespera
  • Yunotrichia
  • Zangaltica
  • Zeteticus
  • Zipanginia
  • Zomba

Przypisy