Paziowate
Paziowate, witezie, motylowce (Papilionidae) – rodzina motyli dziennych z nadrodziny Papilionoidea i infrarzędu Heteroneura. Obejmuje około 570 opisanych gatunków. Takson kosmopolityczny, ale większość gatunków tropikalnych.
Papilionidae | |
Latreille, 1809 | |
Paź królowej | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Infrarząd | |
(bez rangi) | Ditrysia |
(bez rangi) | Obtectomera |
Nadrodzina | Papilionoidea |
Rodzina | paziowate |
Opis
Do rodziny zaliczane są jedne z największych i najpiękniejszych motyli świata. Największe gatunki osiągają ponad 25 cm rozpiętości skrzydeł[1] (O. alexandrae do 28 cm[2]). Głowa o czułkach krótkich, zwieńczonych buławką lub spłaszczonych u wierzchołka, a oczach dużych i nagich. Skrzydła są w stosunku do tułowia duże. Najczęściej przednie są szerokie, w obrysie trójkątne, zaś tylne okrągłe bądź wydłużone z charakterystycznym dla rodziny wklęsłym brzegiem tylnym i często opatrzone ogonkiem. Obie pary skrzydeł z żyłkami analnymi. Przednie o 4-5 żyłkach radialnych, dość szerokiej komórce środkowej i charakterystycznej żyłce aksylarnej[3]. Odnóża przednie dobrze wykształcone[3][2].
Biologia i ekologia
Gąsienice paziowatych żerują pojedynczo. Poczwarki leżące na ziemi w cienkim oprzędzie lub umocowane do roślin za kremaster i nitką w połowie długości[3].
Rozprzestrzenienie
Przedstawiciele tej rodziny występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[1]. Najwięcej gatunków zamieszkuje rejony tropikalne[2]. Z Polski podawano 5 gatunków: paź królowej, paź żeglarz, niepylak apollo, niepylak mnemozyna i zygzakowiec kokornakowiec[3], z których ostatni przed 1960 rokiem[4]. W Polsce oba niepylaki podlegają ścisłej, a paź żeglarz częściowej ochronie gatunkowej[5].
Systematyka
Paziowate stanowią jedną z siedmiu rodzin w nadrodzinie Papilionoidea, tworzącą wraz z 12 innymi nadrodzinami klad Obtectomera. W 2011 roku należało do paziowatych 570 opisanych gatunków z 32 rodzajów[6]. Dzieli się je na trzy podrodziny[7][8]:
- Baroniinae – obejmujące pojedynczy rodzaj[8]:
- Parnassiinae – w skład tej podrodziny wchodzą 3 plemiona[9]:
- Luehdorfiini
- Parnassiini
- Zerynthiini
- Papilioninae – w skład tej podrodziny wchodzą 4 plemiona[8]:
- Leptocircini
- Papilionini
- Teinopalpini
- Troidini