Paszkot
Paszkot[3] (Turdus viscivorus) – gatunek średniej wielkości ptaka śpiewającego z rodziny drozdowatych (Turdidae).
Turdus viscivorus[1] | |||
Linnaeus, 1758 | |||
![]() | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek | paszkot | ||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
![]() | |||
Zasięg występowania | |||
![]() okres lęgowy występuje przez cały rok zimowiska |
Systematyka
Wyróżniono trzy podgatunki T. viscivorus[4][5]:
- Turdus viscivorus deichleri – północno-zachodnia Afryka, Korsyka i Sardynia.
- Turdus viscivorus viscivorus – Europa do zachodniej Syberii i północnego Iranu; zimą także północna Afryka i południowo-zachodnia Azja.
- Turdus viscivorus bonapartei – południowo-środkowa Syberia do Turkmenistanu i zachodniego Nepalu; zimuje w południowej i środkowej Azji.
Występowanie
Zamieszkuje większość Europy, część Azji (zachodnia Syberia, Azja Środkowa, Bliski Wschód i Kaukaz) oraz północno-zachodnią Afrykę. Wschodnia granica sięga Himalajów i Mongolii, a północna Syberii. Wędrowne są zwłaszcza populacje północne i ze wschodniego areału występowania, gdzie północne zimy mają surowy, kontynentalny przebieg. Nie migrują jednak daleko. Południowe paszkoty z łagodniejszych stref klimatycznych zwykle cały rok pozostają na terenach lęgowych lub w ich okolicy. Zimą mogą zstępować w terenach górskich do dolin i wiosną powracać na wyższe partie gór.
W Polsce rozpowszechniony w całym kraju, ale z reguły nieliczny ptak lęgowy (miejscami średnio liczny). Najczęściej widuje się go jednak w górach, a nie na nizinach, więc występuje nierównomiernie. Część ptaków pozostaje na zimę. To największy przedstawiciel drozdowatych w kraju. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja paszkota w Polsce liczyła 109–161 tysięcy par lęgowych[6].
Charakterystyka
Wygląd zewnętrzny
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Tordoveia.jpg/240px-Tordoveia.jpg)
Podobny do śpiewaka, ale większy i o bardziej szarawym upierzeniu. Plamki na brzuchu okrągławe (u śpiewaka w kształcie grotów), z boku piersi mogą się zagęszczać, tworząc ciemną plamę. Białe brzegi ogona. W locie widoczne białe pokrywy podskrzydłowe (podobnie jak u kwiczoła, natomiast u śpiewaka i droździka pokrywy podskrzydłowe są rdzawe). Białe znaczenia na pokrywach skrzydłowych (u śpiewaka rude) i jasne obrzeżenia lotek[7][8].
Płcie nie różnią się między sobą, młode ptaki są jasno kreskowane na wierzchu[9].
Rozmiary
- długość ciała
- ok. 27 cm
- rozpiętość skrzydeł
- ok. 42–47 cm
Masa ciała
ok. 130 g
Głos
Charakterystyczny, suchy, twardy terkot „sznerr sznerr” lub „tr tr” mający funkcję wabiącą. Śpiew głośny, melancholijny, fletowy podobny do kosa, ale z większą liczbą powtarzających się powtórzeń, zwrotek. Frazy śpiewu dłuższe niż u drozda śpiewaka.
Zaczyna śpiewać już w lutym i robi to również przy brzydkiej pogodzie.
Zachowanie
Przemieszcza się długimi skokami. Często stoi w wyprostowanej postawie. Zaniepokojony odlatuje daleko i wysoko, często powyżej wierzchołków drzew. Wędrowny, przyloty od marca do kwietnia i odloty od września do listopada. W czasie przelotów tworzy niekiedy niewielkie stada. Duża płochliwość i dość skryty tryb życia sprawia, że człowiek go nie zauważa, choć w niektórych miejscach nie jest ptakiem rzadkim.
Długość życia
Maksymalnie do 11 lat, jednak przeciętnie 3 lata.
Środowisko
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Turdus_viscivorus_in_Baikonur-town_001.jpg/220px-Turdus_viscivorus_in_Baikonur-town_001.jpg)
Gnieździ się głównie w wysokopiennych starych rozległych lasach lub borach iglastych (świerkowych i sosnowych) i mieszanych w pobliżu polan i zrębów lub na ich obrzeżach (tam znajduje pożywienie), rzadziej zadrzewienia śródpolne, ogrody i parki. Preferuje biotopy wyżej położone lub pagórkowate, np. górskie. Nie występuje licznie i częściej można spotkać go jedynie na stanowiskach, które najbardziej mu odpowiadają. W odróżnieniu od kosa lub drozda śpiewaka nie wykazuje dużej skłonności do przebywania w pobliżu siedzib ludzkich. Tylko w niektórych miastach Europy Zachodniej odnotowano przypadki gnieżdżenia się tego ptaka w parkach podmiejskich lub miejskich.
Las jest dla paszkota miejscem odpoczynku i wychowywania młodych, ale zdecydowanie najwięcej pokarmu zbierają na polach i łąkach.
Pożywienie
Żeruje przeważnie na ziemi, drzewach lub krzewach, szukając tam bezkręgowców, jak owady i ich larwy, dżdżownice, ślimaki itp. Preferuje obszary o krótkiej trawie i miękkim podłożu, gdzie łatwiej jest znaleźć dżdżownice. Jesienią i zimą zjada owoce jarzębiny, nasiona, a jego przysmakiem są jagody jemioły. Jest to jeden z głównych gatunków roznoszących owoce jemioły na inne drzewa. Jej nasiona (bez uszkodzenia przez soki trawienne) przechodzą przez układ pokarmowy paszkota i następnie wraz z kałem trafiają na drzewa, na których pasożytuje jemioła.
Lęgi
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Mistle_trush_male_left_pass_earthworms_to_female.jpg/220px-Mistle_trush_male_left_pass_earthworms_to_female.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Fledgling_mistle_thrush.jpg/220px-Fledgling_mistle_thrush.jpg)
W ciągu roku wyprowadza dwa–trzy lęgi, od kwietnia do maja. Tworzy pary monogamiczne.
Gniazdo
Podobne do gniazda kosa, umieszczone na grubej gałęzi lub w rozwidleniu poziomych gałęzi na drzewie na różnej wysokości, często w koronie przy pniu sosny lub na krzewie. Zbudowane na zewnątrz z łodyg, liści, korzonków, suchych źdźbeł traw, luźnych patyków i cienkich gałązek zmieszanych z mchem. Wnętrze wylepione jest iłem lub gliną i wysłane delikatnym materiałem roślinnym, np. suchą trawą, czasem z domieszką igliwia. Konstrukcja przypomina czarkę.
Jaja
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Turdus_viscivorus_deichleri_MHNT_232_A%C3%AFn-Ch%C3%A9nia%2C_El_Aouinet_Alg%C3%A9rie.jpg/220px-Turdus_viscivorus_deichleri_MHNT_232_A%C3%AFn-Ch%C3%A9nia%2C_El_Aouinet_Alg%C3%A9rie.jpg)
Samica składa 4–5 niebieskich, żółtozielonych lub płowych, usianych czerwonawymi (rdzawymi) lub fioletowoszarymi plamkami jaj o średnich wymiarach 30 x 22 mm.
Wysiadywanie
Samica wysiaduje jaja przez 15–16 dni na zmianę z samcem.
Pisklęta
Pisklęta, rzekome gniazdowniki, klują się nagie i ślepe, ale bardzo szybko rosną. Z czasem mają na sobie coraz więcej jasnoszarego puchu. Gdy mają 2 tygodnie, opiekę nad nimi przejmuje ojciec (wcześniej karmili je oboje rodzice), a matka rozpoczyna wtedy drugi lęg. Po ok. 17 dniach opuszczają gniazdo, choć nie potrafią jeszcze dobrze latać.
Status i ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje paszkota za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 13–30 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[10]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)[11].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Encyklopedia zwierząt od A do Z. Warszawa 1999
- Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-28-X.
- Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).