Parafia św. Wawrzyńca w Zarębach
Parafia pw. świętego Wawrzyńca w Zarębach – parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu Chorzele, diecezji łomżyńskiej, metropolii białostockiej. Erygowana w XVII wieku. Jest prowadzona przez księży diecezjalnych[1].
kościół parafialny | |
Państwo | |
---|---|
Siedziba | |
Adres | Zaręby 49 |
Data powołania | XVII wiek |
Wyznanie | |
Kościół | |
Diecezja | |
Dekanat | |
Kościół | |
Proboszcz | ks. Zbigniew Pruszyński |
Wezwanie | |
Wspomnienie liturgiczne | 10 sierpnia |
Położenie na mapie gminy Chorzele | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
Położenie na mapie powiatu przasnyskiego | |
53°18′23″N 21°01′57″E/53,306389 21,032500 |
Historia
Parafia powstała w XVII wieku. Nie zachował się jednak dokument erekcyjny[2]. W aktach wizytacyjnych z 1817 podano, że akta metrykalne prowadzono od 1686[3]. W 1781 parafia liczyła 881 mieszkańców, w tym 25 Żydów. Do parafii należały wówczas: Zaręby, Binduga, Krukowo, Nowa Wieś, Rzodkiewnica, Rawki, Skuze i Wierzchowizna[2]. W 1912 trzy ostatnie wsie odłączono od parafii i włączono do parafii Brodowe Łąki. W 1992 z czterech wsi dawnej parafii Zaręby stworzono parafię w Krukowie[3].
Papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992 przeniósł parafię Zaręby w dekanacie przasnyskim i diecezji płockiej do dekanatu chorzelskiego w diecezji łomżyńskiej[3][4].
Odpusty są obchodzone w dniu Matki Boskiej Różańcowej 7 października i we wspomnienie św. Wawrzyńca 10 sierpnia[1].
Wydawana jest gazetka parafialna[5].
Zabudowania parafialne
Kościół
Pierwszy kościół powstał w XVII wieku dzięki staroście ciechanowskiemu Janowi Zielińskiemu. W 1705 kościół spalili Szwedzi. W 1730 zbudowano drugi kościół, ale przetrwał tylko około 40 lat[6]. Obecna świątynia powstała w 1775 dzięki fundacji Antoniego Zielińskiego, chorążego zawkrzańskiego[1]. Jest wpisana do rejestru zabytków (nr rej. A-379 z 3 lipca 1956)[7].
Cmentarz przykościelny, na którym stoją kościół i dzwonnica, jest ogrodzony murem. Brama główna znajduje się w zachodnim boku ogrodzenia, a w narożu południowo-zachodnim i południowo-wschodnim znajdują się bramki. Wokół kościoła rosną lipy, m.in. pomniki przyrody[8].
Dzwonnica
Wystawiono ją w 1775 w stylu ludowym. Stoi w południowo-zachodniej części cmentarza przykościelnego, w narożniku ogrodzenia. Jest drewniana, na ceglanej otynkowanej podmurówce. Ściany są w konstrukcji słupowej wzmocnione ryglami i zastrzałami. Dzwonnica jest szalowana zewnątrz za pomocą pionowo ułożonych szerokich desek. Więźba dachowa jest krokwiowo-jętkowa. Dzwonnicę przykrywa namiotowy czteropołaciowy kryty blachą dach. Dach wieńczy drewniana wysoka sterczyna z metalowym krzyżem. Otwory na dzwony są kwadratowe. Drzwi prowadzące do budynku umieszczono na wschodniej ścianie, są drewniane, prostokątne, spągowe, dwuskrzydłowe i oszalowane pionowymi listwami. Dzwonnica jest dwukondygnacyjna, górna kondygnacja jest węższa. Kondygnacje oddziela okapowy daszek kryty blachą. W każdej ścianie w górnej kondygnacji wybito kwadratowy otwór dzwonowy obramiony zdobionymi deskami i dwoma mieczami. Konstrukcja podtrzymująca dzwon wykonana jest z drewnianych bali. Schody na drugą kondygnację są drewniane i drabinowe. Dzwonnica ma wysokość około 8 m. Kubatura budynku to ok. 220 m³, a powierzchnia użytkowa wynosi 26 m²[9]. Dzwonnica stoi na planie kwadratu o boku długości 5 m[10].
Dzwonnica figuruje w rejestrze zabytków (nr rej. A-379 z 3 lipca 1956)[7].
Plebania
Została zbudowana w 1925. Znajduje się na zachód od kościoła. Na zachód od plebanii postawiono zabudowania gospodarcze i nową murowaną plebanię. Stara plebania jest drewniana, konstrukcji zrębowej, oszalowana, bez piwnicy. Podmurówkę wykonano z kamieni polnych, jest otynkowana. Więźba dachowa jest krokwiowo-płatwiowa, dwustolcowa. Drewniane podłogi leżą na legarach. Dach jest pokryty ocynkowaną blachą. Budynek na planie prostokąta, dwutraktowy, od północy z gankiem. Jest jednokondygnacyjny, nakryty dwuspadowym naczółkowym dachem. Do plebanii prowadzą jedno- i dwuskrzydłowe drzwi, a okna są dwuskrzydłowe i trójdzielne. Północna, frontowa elewacja budynku jest siedmioosiowa, symetryczna, z gankiem, do którego prowadzą dwuskrzydłowe przeszklone drzwi. Okna ganku są wielokwaterowe. Nad gankiem w dachu umieszczono jednoosiową lukarnę. Elewacja południowa jest pięcioosiowa, zachodnia dwuosiowa z oknami w parterze i jednym oknem w szczycie. Elewacja wschodnia jest czteroosiowa z przybudówką z dużymi kwadratowymi oknami z podziałami. Przybudówka jest nakryta dachem pulpitowym, nad nią okno w szczycie. Okna w ścianach plebanii są dwuskrzydłowe z nadślemiem. We wnętrzu zachował się pierwotny układ przestrzenny. Kubatura budynku to 500 m³, a powierzchnia użytkowa wynosi 165 m². Od 1996 plebania jest niezamieszkana[11].
Obszar parafii
W granicach parafii znajdują się miejscowości:
Duchowieństwo
Proboszczowie
- ks. Tomasz Rutkowski[12]
- ks. Józef Matusiak (1925–1939)[13]
- ks. Leon Gutkowski (1939–1941)[14]
- ks. Kazimierz Kownacki (1945–1951)
- ks. Kazimierz Rukat (1951–1967)[13]
- ks. Stanisław Marszał (1967–1995)[12]
- ks. Antoni Mierzejewski (1995–2000)[13]
- ks. Walenty Bryc (2000–2012)[13]
- ks. Janusz Malinowski (2012–2019)[15]
- ks. Zbigniew Pruszyński (od 2019)[1][13]