Ostryż

Ostryż
	; Curcuma zedoaria
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	imbirowate
Rodzaj	ostryż
	Nazwa systematyczna
	Curcuma L.; Sp.Pl.2 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ostryż, kurkuma, szafranica, żółcień (Curcuma L.) – rodzaj bylin z rodziny imbirowatych. Zalicza się do niego 93 ^[3]–104^[4] gatunków. Występują one w tropikalnej Azji^[4]. Zawiera kurkuminę, mającą właściwości przeciwzapalne^[5]^[6]^[7]. Liczne gatunki wykorzystywane są jako źródło przypraw (zwłaszcza wysuszone i sproszkowane kłącza ostryżu długiego, wykorzystywane m.in. w curry) i skrobi (np. bulwy C. angustifolia). Ostryż długi i niektóre inne gatunki wykorzystywane są w lecznictwie, poza tym jako źródło barwników. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, także na kwiaty cięte^[4].

Systematyka

Wykaz gatunków^[3]

Curcuma aeruginosa Roxb.
Curcuma albiflora Thwaites
Curcuma alismatifolia Gagnep.
Curcuma amada Roxb.
Curcuma amarissima Roscoe
Curcuma angustifolia Roxb. – ostryż wąskolistny
Curcuma antinaia Chaveer. & Tanee
Curcuma aromatica Salisb. – ostryż wonny
Curcuma attenuata Wall. ex Baker
Curcuma aurantiaca Zijp
Curcuma australasica Hook.f.
Curcuma bakeriana Hemsl.
Curcuma bhatii (R.M.Sm.) Škorničk. & M.Sabu
Curcuma bicolor Mood & K.Larsen
Curcuma caesia Roxb.
Curcuma cannanorensis R.Ansari, V.J.Nair & N.C.Nair
Curcuma caulina J.Graham
Curcuma ceratotheca K.Schum.
Curcuma cochinchinensis Gagnep.
Curcuma codonantha Škorničk., M.Sabu & Prasanthk.
Curcuma coerulea K.Schum.
Curcuma colorata Valeton
Curcuma comosa Roxb.
Curcuma coriacea Mangaly & M.Sabu
Curcuma decipiens Dalzell
Curcuma ecomata Craib
Curcuma elata Roxb.
Curcuma euchroma Valeton
Curcuma exigua N.Liu
Curcuma ferruginea Roxb.
Curcuma flaviflora S.Q.Tong
Curcuma glans K.Larsen & Mood
Curcuma gracillima Gagnep.
Curcuma grandiflora Wall. ex Baker
Curcuma haritha Mangaly & M.Sabu
Curcuma harmandii Gagnep.
Curcuma heyneana Valeton & Zijp
Curcuma inodora Blatt.
Curcuma karnatakensis Amalraj, Velay. & Mural.
Curcuma kudagensis Velay., V.S.Pillai & Amalraj
Curcuma kwangsiensis S.G.Lee & C.F.Liang
Curcuma larsenii Maknoi & Jenjitt.
Curcuma latiflora Valeton
Curcuma latifolia Roscoe
Curcuma leucorrhiza Roxb.
Curcuma loerzingii Valeton
Curcuma longa L. – ostryż długi
Curcuma longispica Valeton
Curcuma mangga Valeton & Zijp
Curcuma meraukensis Valeton
Curcuma montana Roxb.
Curcuma mutabilis Škorničk., M.Sabu & Prasanthk.
Curcuma nankunshanensis N.Liu, X.B.Ye & Juan Chen
Curcuma neilgherrensis Wight
Curcuma oligantha Trimen
Curcuma ornata Wall. ex Baker
Curcuma pambrosima Škorničk. & N.S.Lý
Curcuma parviflora Wall.
Curcuma parvula Gage
Curcuma petiolata Roxb.
Curcuma phaeocaulis Valeton
Curcuma picta Roxb. ex Škorničk.
Curcuma pierreana Gagnep.
Curcuma plicata Wall. ex Baker
Curcuma porphyrotaenia Zipp. ex Span.
Curcuma prakasha S.Tripathi
Curcuma pseudomontana J.Graham
Curcuma purpurascens Blume
Curcuma reclinata Roxb.
Curcuma rhabdota Sirirugsa & M.F.Newman
Curcuma rhomba Mood & K.Larsen
Curcuma roscoeana Wall.
Curcuma rubescens Roxb.
Curcuma rubrobracteata Škorničk., M.Sabu & Prasanthk.
Curcuma sattayasaiorum Chaveer. & Sudmoon
Curcuma scaposa (Nimmo) Škorničk. & M.Sabu
Curcuma sessilis Gage
Curcuma sichuanensis X.X.Chen
Curcuma singularis Gagnep.
Curcuma sparganiifolia Gagnep.
Curcuma stenochila Gagnep.
Curcuma strobilifera Wall. ex Baker
Curcuma sumatrana Miq.
Curcuma sylvatica Valeton
Curcuma thorelii Gagnep.
Curcuma trichosantha Gagnep.
Curcuma vamana M.Sabu & Mangaly
Curcuma viridiflora Roxb.
Curcuma vitellina Škorničk. & H.Ð.Trần
Curcuma yunnanensis N.Liu & S.J.Chen
Curcuma zanthorrhiza Roxb.
Curcuma zedoaria (Christm.) Roscoe – ostryż cytwarowy
Curcuma zedoarioides Chaveer. & Tanee

Kurkuma w lecznictwie i kuchni

Kurkuma (czyli ekstrakt kłączy ostryżu) jest używana jako przyprawa nadająca potrawom złocistożółty kolor. Jest też składnikiem mieszanek przyprawowych, m.in. curry.

Różne gatunki z rodzaju Curcuma znane są w lecznictwie co najmniej 5000 lat^[8]. W medycynie indyjskiej kurkuma jest stosowana jako środek przyspieszający gojenie się ran oraz środek kojący niestrawność żołądka^[9].

Przypisy

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[8]

[9]