Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej

Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (OZ) – cywilne odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej. Order jest nadawany cudzoziemcom i zamieszkałym za granicą obywatelom polskim, którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączącą Rzeczpospolitą Polską z innymi państwami i narodami.

Order Zasługi
Rzeczypospolitej Polskiej
Awers
Awers odznaki I kl. na wielkiej wstędze
Awers
Awers odznaki III kl.
Rewers
Rewers odznaki III kl.
Gwiazda
Gwiazda I i II kl.
Baretka
Baretka Orderu I kl.
Baretka
Baretka Orderu II kl.
Baretka
Baretka Orderu III kl.
Baretka
Baretka Orderu IV kl.
Baretka
Baretka Orderu V kl.
Ustanowiono

16 października 1992

Wielkość

68 × 68 mm (order I klasy)
60 × 60 mm (order II–III kl.)
48 × 48 mm (order IV–V kl.)
80 × 80 mm (gwiazda)

Powyżej

Order Krzyża Niepodległości

Poniżej

Krzyż Walecznych

Powiązane

Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

Historia

Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej zastąpił Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ustanowiony w 1974. Już w rozporządzeniu Prezydenta RP z 16 kwietnia 1991, mimo braku formalnej zmiany ustawy o ustanowieniu Orderu Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ani nazwy Orderu, określono go jako Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej i zmieniono opis jego odznaki na odpowiadający późniejszemu Orderowi Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[1][a].

Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej został formalnie ustanowiony pod tą nazwą ustawą z dnia 16 października 1992 o orderach i odznaczeniach.

Order dzieli się na pięć klas:

  • I klasa – Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej,
  • II klasa – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej,
  • III klasa – Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej,
  • IV klasa – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej,
  • V klasa – Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Nadawanie

Legitymacja Orderu Zasługi RP

Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej jest nadawany cudzoziemcom i zamieszkałym za granicą obywatelom polskim (Polonii), którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączącą Rzeczpospolitą Polską z innymi państwami i narodami.

Order nadaje Prezydent RP, z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa Rady Ministrów, wniosek przedstawia Minister Spraw Zagranicznych.

Opis odznaki Orderu

Odznaka Orderu powtarza z modyfikacjami odznakę Orderu Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Odznaką Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej jest krzyż gwiaździsty pięcioramienny. Ramiona krzyża pokryte są na awersie w środku czerwoną, a po bokach białą emalią w obramowaniu. Między ramionami krzyża jest pięć pęków promieni. W środku krzyża znajduje się srebrzony orzeł w koronie według wzoru dla godła Polski. Krzyż zwieńczony jest tarczą z monogramem: RP na tle poziomych promieni. Na rewersie ramiona krzyża są fakturowane. W klasach I–IV promienie, zwieńczenia i obramowania są złocone, a w klasie V srebrzone. Średnica krzyża gwiaździstego wynosi: w klasie I – 68 mm, w klasach II i III – 60 mm i w klasach IV i V – 48 mm.

Odznaką Orderu I i II klasy jest ponadto gwiazda orderowa o średnicy 80 mm składająca się z dziesięciu pęków promieni, z czego pięć pęków złoconych umieszczonych jest na tle pięciu pęków srebrzonych. W środku na okrągłej, czerwono emaliowanej tarczy w złoconym obramowaniu umieszczony jest srebrzony orzeł według wzoru dla godła Polski. Zamiast odznaki na wielkiej wstędze lub wstędze można nosić samą gwiazdę orderową.

Współczesną wersję odznaczenia opracował rzeźbiarz i medalier Edward Gorol.

Sposób noszenia

Sposób noszenia Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej:

  • I klasa: krzyż zawieszony jest na wielkiej wstędze szerokości 100 mm, koloru ciemnego kobaltu, założonej przez prawe ramię do lewego boku, a gwiazdę orderową nosi się pośrodku lewej strony piersi, poniżej innych orderów i odznaczeń.
  • II klasy: krzyż zawieszony jest na wstędze szerokości 45 mm, koloru ciemnego kobaltu, założonej na szyi, a gwiazdę orderową nosi się pośrodku prawej strony piersi.
  • III klasy: krzyż zawieszony jest na wstędze szerokości 45 mm, koloru ciemnego kobaltu, założonej na szyi.
  • IV i V klasy: odznakę noszono na wstążce szerokości 36 mm, koloru ciemnego kobaltu, po lewej stronie piersi. Na wstążce Orderu IV klasy upięta jest z tej wstążki rozetka o średnicy 30 mm.

Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej w kolejności starszeństwa polskich odznaczeń następuje po Orderze Krzyża Niepodległości.

Statystyki

W latach 1992–2009 przyznano 5779 Orderów Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[2].

Andrzej Duda (od 6 sierpnia 2015 – do nadal)

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2022)[3]:

Rok 2022I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń001001
luty101013
marzec001124
kwiecień001146
maj01241118
czerwiec012159
lipiec001113
sierpień011024
wrzesień1123310
październik1136415
listopad002248
grudzień200024
Razem4517194085

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2021)[3]:

Rok 2021I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń001001
luty002068
marzec103048
kwiecień002068
maj010315
czerwiec000044
lipiec00101920
sierpień001214
wrzesień1044918
październik3443216
listopad002259
grudzień1123512
Razem66221762113

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2020)[3]:

Rok 2020I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń0123612
luty001113
marzec001236
kwiecień000000
maj000527
czerwiec004127
lipiec101226
sierpień010012
wrzesień000325
październik0009716
listopad000268
grudzień102069
Razem2211283881

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2019)[3]:

Rok 2019I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń01041318
luty0366217
marzec000011
kwiecień00331622
maj202318
czerwiec1133917
lipiec011013
sierpień000101
wrzesień12551528
październik0154818
listopad00131014
grudzień000011
Razem49263277148

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2018)[3]:

Rok 2018I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń012025
luty0135817
marzec013138
kwiecień001449
maj0133310
czerwiec00011314
lipiec001012
sierpień0225918
wrzesień001236
październik1141815
listopad00101011
grudzień01321925
Razem18242483140

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2017)[3]:

Rok 2017I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń003137
luty010337
marzec1144515
kwiecień001168
maj002136
czerwiec003159
lipiec000000
sierpień0060410
wrzesień0012912
październik06911834
listopad0223613
grudzień013228
Razem111342954129

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2016)[3]:

Rok 2016I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń001001
luty011002
marzec14741329
kwiecień000314
maj3214191452
czerwiec110428
lipiec000101
sierpień0027211
wrzesień00141015
październik012216
listopad013121531
grudzień0063312
Razem510375961172

Prezydentura Andrzeja Dudy (rok 2015)[3]:

Rok 2015I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
sierpień000000
wrzesień001012
październik15891235
listopad0312511
grudzień001102
Razem1811121850

Bronisław Komorowski (2010–2015)

Prezydentura Bronisława Komorowskiego (rok 2015)[4]:

Rok 2015I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń002248
luty0143311
marzec3567930
kwiecień00481830
maj00211619
czerwiec0233715
lipiec017154164
sierpień007131131
Razem393552109208

Prezydentura Bronisława Komorowskiego (rok 2014)[4]:

Rok 2014I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń00441725
luty0354113
marzec161011432
kwiecień03551124
maj062161135
czerwiec566101138
lipiec0064818
sierpień003249
wrzesień000145
październik6413162665
listopad003122035
grudzień0124815
Razem12295989125314

Prezydentura Bronisława Komorowskiego (rok 2013)[4]:

Rok 2013I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń1262029
luty19717
marzec111618
kwiecień1174922
maj1241825
czerwiec11248
lipiec133815
sierpień22913
wrzesień11158
październik133151537
listopad244818
grudzień
Razem5112451119210

Prezydentura Bronisława Komorowskiego (rok 2012)

Rok 2012I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń1381527
luty693045
marzec11451021
kwiecień412171144
maj419193880
czerwiec145919
lipiec221115
sierpień117716
wrzesień1492034
październik218121134
listopad121071636
grudzień1141319
Razem51674104191390

Prezydentura Bronisława Komorowskiego (rok 2011)

Rok 2011I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
styczeń2681733
luty11439
marzec171119
kwiecień3414141348
maj111214
czerwiec1872036
lipiec151016
sierpień244313
wrzesień29101435
październik1449
listopad132511
grudzień3102235
Razem5135175134278

Prezydentura Bronisława Komorowskiego (sierpień – grudzień 2010 r.)

Rok 2010I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
sierpień153918
wrzesień1258
październik38152551
listopad112217
grudzień127717
Razem17172947101

Marszałek Bronisław Komorowski w czasie, gdy pełnił obowiązki Prezydenta (kwiecień-lipiec 2010)[5]:

Rok 2010I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
kwiecień0
maj22
czerwiec1113
lipiec358
Razem0113813

Lech Kaczyński (2006–2010)

Prezydentura Lecha Kaczyńskiego[6]:

RokI klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
200634183869132
20074124550111222
200810154165142273
200973587119170418
20104813101752
Razem28742042825091097

Aleksander Kwaśniewski – II kadencja (2001–2005)

Prezydentura Aleksandra Kwaśniewskiego – II kadencja[7]:

RokI klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
20012135546114230
200210419093169403
20037146381155320
200415*****
20054*****
Razem38*****

(*) brak danych w cytowanym źródle

Aleksander Kwaśniewski – I kadencja (1996–2000)

Prezydentura Aleksandra Kwaśniewskiego – I kadencja[7]:

RokI klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
199612458119174376
19979435496180382
19984185976210367
199932669117235450
20006247891225424
Razem2313531849910241999

Lech Wałęsa (1991–1995)

Prezydentura Lecha Wałęsy[8]:

RokI klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
Razem
1991913426930163
19928539866225
199361256119153346
1994444782147284
19955454100198352
Razem24412434685941370

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP (lista pełna)

Przez Lecha Wałęsę (1990–1995)[9]

Rok 1991[b]

Rok 1993

Rok 1994

Rok 1995

Przez Aleksandra Kwaśniewskiego – I kadencja (1995–2000)[9]

Rok 1996

Rok 1997

Rok 1998

Rok 1999

Rok 2000

Przez Aleksandra Kwaśniewskiego – II kadencja (2000–2005)[9]

Rok 2001

Rok 2002

Rok 2003

Rok 2004

Rok 2005

Przez Lecha Kaczyńskiego (2005–2010)[68]

Rok 2006

Rok 2007

Rok 2008

Rok 2009

Rok 2010

Przez Bronisława Komorowskiego (2010–2015)[90]

Rok 2010

Rok 2011

Rok 2012

Rok 2013

Rok 2014

Przez Andrzeja Dudę (od 6 sierpnia 2015)

Rok 2016

  • Alexander Vershbow (7 lipca 2016)

Rok 2019

Rok 2020

Rok 2021

Rok 2022

Rok 2023

Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi RP (lista niepełna)

Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP (lista niepełna)

Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP (lista niepełna)

Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP (lista niepełna)

w układzie chronologicznym:

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne