Niezapominajka skąpokwiatowa

Zasięg gatunku obejmuje środkową i wschodnią Europę oraz zachodnią Azję. Zachodnia granica zasięgu biegnie przez Niemcy, Austrię i Słowenię, obejmuje kraje Europy Środkowej, wschodniej i południowo-wschodniej^[5][3]. W Azji sięga po zachodnią Syberię, Sinciang w Chinach, Kazachstan, Kirgistan i Tadżykistan. Rośnie też w Azji Mniejszej i rejonie Kaukazu po Irak i Iran na południu^[3]. Jako gatunek introdukowany obecna jest na Półwyspie Skandynawskim^[3].

W Polsce gatunek jest rozproszony na całym niżu i bardzo rzadki w górach^[6]. Stosunkowo liczne stanowiska ma w województwie dolnośląskim, w środkowej części wielkopolskiego i w dolinie dolnej Wisły, z kolei na północnym zachodzie i północnym wschodzie ma tylko pojedyncze stanowiska^[7].

Pokrój

Roślina zielna z łodygami osiągającymi 10–50 cm wysokości, wątłymi, wzniesionymi, pokładającymi się lub podnoszącymi się łukowato. Pędy pokryte są niezbyt gęstymi, ale dość długimi prostymi włoskami, mniej lub bardziej odstającymi^[6].

Liście

Skrętoległe, dość luźno rozmieszczone wzdłuż pędów, cienkie i rzadko owłosione. Osiągają 2–6 cm długości i 0,5–1,5 cm szerokości. Dolne liście są ogonkowe, łopatkowato-podługowate i zaokrąglone na szczycie. Środkowe i górne liście są siedzące, lancetowato podługowate i zaostrzone^[6].

Kwiaty

Zebrane po kilka w bardzo luźną wierzchotkę, w której dolnej części kwiaty wsparte są podobnymi do liści przysadkami^[8]. Szypułka kwiatowa przylegająco owłosiona, w czasie owocowania znacznie wydłużająca się i w efekcie kilkukrotnie dłuższa od kielicha. Szypułki odstają od łodygi, dolne są zwykle odgięte w dół. Działki kielicha osiągają 1,5–2,5 mm długości, ale w czasie owocowania wydłużają się nawet do 7 mm. Porozcinane są głęboko na ząbki i pokryte są mniej więcej przylegającymi włoskami. Korona kwiatu jest niebieska, z rurką krótszą od kielicha. Rąbek korony jest wklęsły, osiąga do 4 mm średnicy^[6][8].

Owoce

W trwałym i powiększającym się w czasie owocowania kielichu rozwijają się cztery jajowate, oliwkowe i błyszczące rozłupki, z jednym kantem ostrym i z białym elajosomem^[6].

Gatunki podobne

Spośród innych gatunków środkowoeuropejskich gatunek mocno wyróżnia się długimi w czasie owocowania szypułkami (ponad 2–3 × dłuższymi od kielicha), mocno odchylonymi lub odgiętymi w dół (zwłaszcza dolnymi), wspartymi przysadkami podobnymi do liści^[8].

Roślina jednoroczna i dwuletnia. Rośnie w cienistych i zwykle wilgotnych lasach i zaroślach^[6] oraz na ich skrajach^[8]. Preferuje lasy łęgowe, lasy w wąwozach i zaburzone – z gatunkami introdukowanymi, w tym zwłaszcza z robinią akacjową. Poza lasami spotykany jest w zbiorowiskach mezofilnych bylin w miejscach wilgotnych i rzadko na siedliskach ruderalnych^[9]. Kwitnie od kwietnia do czerwca^[8]. Kwiaty zapylane są przez owady i są też samopylne. Nasiona rozsiewane są autochorycznie i z pomocą mrówek (myrmekochoria)^[9].

Liczba chromosomów 2n = 48^[8].