Naniwa (1885)

Projekt „Naniwy”, autorstwa Williama H. White’a, wywodził się ze sławnego krążownika „Esmeralda”, budowanego w stoczni Armstronga w latach 1881−1884^[4]. W chwili wodowania, japoński okręt był jednym z najsilniejszych krążowników świata^[5]. Od „Esmeraldy” różnił się silniejszym pancerzem, wykorzystaniem bunkrów węglowych jako dodatkowej osłony, podwójnym dnem dzielonym na wiele przedziałów wodoszczelnych i wyższą wolną burtą, co dawało lepszą dzielność morską^[6]. Napęd stanowiły dwie dwucylindrowe poziome maszyny parowe podwójnego rozprężania o łącznej mocy obliczeniowej 7000 ihp, faktycznej na próbach 7120 (7604^[2]) ihp. Parę do maszyn dostarczało sześć cylindrycznych kotłów o ciśnieniu roboczym 6,3 at. Projektowana prędkość maksymalna wynosiła 18 węzłów, na próbach osiągnięto 18,72 węzła^[4]. Standardowy zapas węgla wynosił 350 ton, a maksymalny – 800^[3], co zapewniało zasięg 9000 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 13 węzłów^[7].

Pierwotne uzbrojenie okrętu stanowiły dwa 260-milimetrowe działa Kruppa o masie 25 ton, zainstalowane na obrotowych podstawach na dziobie i rufie, z zapasem 200 pocisków na działo, oraz 6 odtylcowych armat Kruppa kalibru 150 mm, o długości lufy 35 kalibrów (L/35), na pojedynczych stanowiskach na sponsonach, po trzy na burcie, z zapasem amunicji 450 pocisków na działo. Kąt ostrzału dział artylerii głównej wynosił 240°, a dział burtowych 130°. W 1895 działa artylerii średniej przekonstruowano na szybkostrzelne, a w 1900 wymieniono na działa sześciocalowe (152 mm) produkcji zakładów Armstronga w Elswick. Trzy lata później, na takie same działa wymieniono też dotychczasową artylerię główną^[6]. Inne źródła podają lata 1900–1901 jako okres wymiany całej artylerii głównej i średniej, przy równoczesnym zmniejszeniu ilości dział małokalibrowych z 6 x 47 mm do 2 x 57 mm i 2 karabinów maszynowych^[5].

Dla poprawy stabilności marsy bojowe z masztów zastąpiono po wojnie chińsko-japońskiej lekkimi platformami^[3] (w 1898^[6]).

„Naniwa” przypłynęła do Shinagawy, Tokio 26 czerwca 1886. Była pierwszym okrętem zakupionym przez Japonię, który przebył drogę do kraju obsadzony w pełni przez japońską załogę^[7]. Pół roku później, w styczniu 1887, podczas przeglądu floty, cesarz Mutsuhito odbył na okręcie rejs z Tokio do Jokohamy.

14 grudnia 1891 dowództwo krążownika objął kapitan Heihachirō Tōgō^[8] (późniejszy zwycięzca spod Cuszimy). Następny rok krążownik spędził na rejsach szkoleniowych po wodach Archipelagu Japońskiego, a w listopadzie przeszedł przegląd w Tokio. Załoga osiągnęła bardzo wysoki poziom wyszkolenia, i w styczniu 1893 sprawnie przeprowadziła misję ratunkową wśród wysp koło Kiusiu^[9]. 8 lutego krążownik został wysłany na Hawaje, dokąd dopłynął 23 tego samego miesiąca^[10]. Celem była ochrona japońskich obywateli i zaznaczenie japońskiej obecności podczas obalenia Królestwa Hawajów, przez amerykańskich kolonistów i marines^[4]. Podczas drugiego rejsu doszło do incydentu zwanego czarnym tygodniem, na skutek którego o mało nie doszło do wojny między USA a nowo powstałą Republiką Hawajów.

W 1894, tuż przed oficjalnym wypowiedzeniem I wojny chińsko-japońskiej krążownik najpierw brał udział w uszkodzeniu chińskiego krążownika „Jiyuan” i zniszczeniu kanonierki „Guangyi”, a następnie zatrzymał i zatopił brytyjski parowiec „Kowshing” podczas bitwy pod Pungdo. Statek, wynajęty przez chińską armię Beiyang, przewoził żołnierzy do Korei^[11]. Jego zatopienie wywołało poważny incydent dyplomatyczny między Japonią i Wielką Brytanią, zakończony ostatecznie, gdy brytyjscy prawnicy uznali japońskie działania za zgodne z ówczesnym prawem wojennym^[12].

Okręt, jako część Szybkiej Eskadry, wziął udział w bitwie u ujścia Jalu, gdzie konstrukcja pancerza udowodniła swą skuteczność: okręt trafiony 210 mm pociskiem chińskim nie odniósł praktycznie żadnych uszkodzeń^[13]. Tylko jeden marynarz na pokładzie został ranny^[14]. Następnie uczestniczył w operacjach przeciw Lüshun (Portowi Artura) i Weihaiwei, gdzie bombardował chińskie pozycje i został ponownie trafiony^[15]. W 1895 „Naniwa” weszła w skład eskadry wysłanej przeciw Tajwanowi: uczestniczyła w zdobyciu Peskadorów^[16], ataku na Keelung^[17] i bombardowaniu fortów nadbrzeżnych w Kaohsiungu^[18].

Dwa lata później, między 20 kwietnia a 26 września 1897, okręt ponownie odwiedził Hawaje, w związku z zakazem imigracji z Japonii i antyjapońskimi nastrojami w Republice Hawajów, które zagrażały tamtejszej społeczności japońskiej.

21 marca 1898 „Naniwę” przeklasyfikowano jako krążownik drugiej klasy i wysłano na Tajwan, co miało związek z wzmacnianiem przez Amerykanów ich sił w Azji podczas wojny amerykańsko-hiszpańskiej; w latach 1898–1900 okręt patrolował linie komunikacyjne między Manilą i Tajpej. Następnie popłynął na północ, by osłaniać japońskie desanty podczas tłumienia powstania bokserów pod koniec 1900 roku.

Podczas wojny rosyjsko-japońskiej w latach 1904–1905, „Naniwa” stacjonowała na Cuszimie; wzięła udział w bitwie pod Czemulpo^[19] jako okręt flagowy dowódcy japońskiego zespołu kontradmirała Sotokichi Uryū. W starciu pod Ulsan wraz z bliźniaczym „Takachiho” dobiła uszkodzony rosyjski krążownik pancerny „Ruryk”^[4]. Przydzielona następnie do Czwartej Flotylli Połączonej Floty, służyła jako okręt flagowy kontradmirała Uryū i wzięła udział w większości ważnych operacji wojennych, w tym w decydującej bitwie pod Cuszimą^[2], gdzie została ponownie uszkodzona, podczas pierwszego i drugiego dnia bitwy^[4].

Po 1907 przydzielono jej zadanie patrolowania północnych szlaków wokół Hokkaido. 26 czerwca 1912, podczas misji kartograficznej, weszła na mieliznę na wybrzeżu wyspy Urup w archipelagu Kuryli, doszczętnie zniszczona do 18 lipca, została porzucona jako wrak 5 sierpnia na pozycji 46°30′N 150°10′E/46,500000 150,166667^[5]. Krążownik został oficjalnie skreślony z listy floty 5 sierpnia 1912^[7].

• 
  „Naniwa” w 1887
• 
  Rzuty okrętu z 1888
• 
  „Naniwa” po przebudowie: widać brak marsów bojowych i lżejsze działo barbety dziobowej

• Edwin A. Falk: Togo and the Rise of Japanese Sea Power. New York: Longmans, 1936. (ang.).
• James W. Davidson: The Island of Formosa, Past and Present. London: Macmillian & Co, 1903, s. 291. (ang.).
• Fred. T. Jane: The Imperial Japanese Navy. Londyn: W. Thacker & Co., 1904. (ang.).
• Brassey's Naval Annual. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1895. (ang.).

• Naniwa. homepage2.nifty.com. [dostęp 2011-03-21]. (jap.).