Monica Seles

Monica Seles rozpoczęła treningi tenisowe w wieku pięciu lat. Jej pierwszym trenerem był jej ojciec, Károly Szeles. To za jego namową dziewczyna zaczęła grać zarówno oburęczny backhand, jak i forehand. W 1985 wygrała prestiżowy juniorski turniej Orange Bowl, rozgrywany w Miami i zwróciła uwagę Nicka Bollettieriego. Rok później wraz z całą rodziną przeprowadziła się z Jugosławii do Stanów Zjednoczonych i rozpoczęła treningi w słynnej Akademii Tenisowej na Florydzie, gdzie ćwiczyła przez dwa lata.

W marcu 1988 zadebiutowała w turnieju WTA w grze pojedynczej w imprezie w Boca Raton. W swoim pierwszym meczu, jako nieklasyfikowana zawodniczka, pokonała Helen Kelesi 7:6(3), 6:3. W kolejnej rundzie uległa Chris Evert (3 WTA). 13 lutego 1989 otrzymała status profesjonalnej tenisistki i w tym samym tygodniu doszła do półfinału w Waszyngtonie. W kwietniu odniosła pierwsze zawodowe zwycięstwo, a dokonała tego w Houston. W maju wystąpiła w wielkoszlemowym French Open, dochodząc do półfinału – wówczas miał miejsce jej pierwszy mecz ze Steffi Graf. Znalazła się w czołowej dziesiątce rankingu WTA (głównie za sprawą dobrych występów w całym Wielkim Szlemie) i zadebiutowała w Mistrzostwach WTA, kończąc udział w nich na ćwierćfinale po porażce 3:6, 7:5, 5:7 z Martiną Navrátilovą.

Pierwsze ważniejsze zawody wygrała w marcu 1990 roku w Miami. Wkrótce odniosła pasjonującą serię triumfów na kortach ziemnych, co przypieczętowała zdobyciem mistrzostwa French Open, w finale którego ograła Steffi Graf. Wcześniej nie dała szans Manueli Maleewej. Miesiąc później po raz pierwszy w karierze zagrała w ćwierćfinale Wimbledonu, tym razem pokonana przez Zinę Garrison. Na koniec sezonu wygrała Mistrzostwa WTA w Stanach Zjednoczonych, zostając najmłodszą w dziejach triumfatorką tego turnieju (miała 16 lat i 11 miesięcy). Jej finałowe starcie z Gabrielą Sabatini było pierwszym pięciosetowym meczem kobiecym od 1901 roku, a ostateczny wynik to 4;6, 5:7, 6:3, 6:4, 6:2 na korzyść Jugosłowianki. Sezon zakończyła na pozycji wiceliderki światowej klasyfikacji.

Wraz z rokiem 1991 zaczęły się miesiące dominacji Seles w kobiecym tenisie. Wygrała trzy turnieje wielkoszlemowe (w czwartym, Wimbledonie, nie wystartowała); w finałach odprawiła kolejno: w Melbourne Janę Novotną, w Paryżu Arantxę Sánchez Vicario, a w Nowym Jorku Martinę Navrátilovą. 11 marca zastąpiła Steffi Graf na pierwszym miejscu listy WTA. W listopadzie po raz drugi w karierze triumfowała w Mistrzostwach WTA. W tym sezonie kolekcja jej pucharów wzrosła do dwudziestu, w tym dziesięć wywalczonych było tylko w 1991.

W 1992 ponownie wygrała trzy turnieje Wielkiego Szlema, w czwartym (Wimbledon) dochodząc do finału. Londyńska lewa Wielkiego Szlema już zawsze pozostała jedyną, której Seles nie udało się wygrać. W jedynym jej finale musiała uznać wyższość Graf. Monica została trzecią kobietą w erze open, która w jednym roku zagrała w finałach wszystkich turniejów wielkoszlemowych (po Navrátilovej w latach 1985 i 1987 oraz po Graf w latach 1988 i 1989); jej wynik powtórzyła Niemka w 1993, a potem dopiero Martina Hingis w 1997 i Justine Henin-Hardenne w 2006. Ponadto została pierwszą tenisistką w erze open, która wygrała Roland Garros trzy razy z rzędu (jej wynik wyrównała Justine Henin w latach 2005–2007). Jesienią 1992 Jugosłowianka po raz trzeci (i ostatni w karierze) wygrała Mistrzostwa WTA, w finale ogrywając Navrátilovą. Od stycznia 1991 do lutego 1993 osiągnęła finały 33 spośród 34 turniejów, w których brała udział. Przegrała dwanaście spotkań i tylko jeden w Wielkim Szlemie (finał Wimbledonu 1992).

W styczniu 1993 zdobyła trzecie z rzędu mistrzostwo Australian Open (finał z Graf), cały czas utrzymując się na pozycji liderki światowej klasyfikacji. 30 kwietnia rozgrywała ćwierćfinałowy mecz w Hamburgu z Magdaleną Maleewą. Prowadziła 6:4, 4:3, kiedy na kort wbiegł Gunter Parche i zaatakował ją. Niemiec okazał się być obsesyjnym fanem Steffi Graf. Seles została raniona nożem na głębokość 1,5 centymetra i została przewieziona do szpitala. W momencie zdarzenia miała dziewiętnaście lat. Parche nie został skazany na karę więzienia, gdyż uznano, że ma problemy psychiczne. Tenisistka zakomunikowała, że nigdy więcej nie zagra na terenie Niemiec.

Doznany szok sprawił, że Seles zdecydowała się zawiesić swoje turniejowe występy. Przewodnictwo w klasyfikacji WTA straciła, po 91. tygodniach przebywania na tym miejscu, 7 czerwca 1993 na rzecz swojej największej rywalki; odzyskała je trzy lata później. W 1994 otrzymała obywatelstwo amerykańskie i zdecydowała się reprezentować Stany Zjednoczone na światowych arenach tenisowych.

Powróciła w sierpniu 1995 w Toronto, od razu wygrywając turniej. Miesiąc później dostała się do finału US Open, gdzie została pokonana przez Graf w ich pierwszej konfrontacji po feralnym zamachu. Jej wyborna forma utrzymywała się również w sezonie 1996, kiedy to wygrała swój dziewiąty (ostatni w karierze) turniej wielkoszlemowy, ale pierwszy w barwach Stanów Zjednoczonych. Miało to miejsce w styczniu w Melbourne, a w finale zwyciężyła Anke Huber. W swoim pierwszym występie we French Open od 1992 roku (wtedy wygrała tę imprezę po raz trzeci z rzędu) uległa w ćwierćfinale Janie Novotnej. W finale w Nowym Jorku musiała jednak uznać wyższość Graf. 24 listopada był jej ostatnim w karierze dniem na pierwszym miejscu listy światowej.

Rok 1997 rozpoczęła dopiero w marcu występami w dwóch amerykańskich turniejach (Miami, Hilton Head), w finałach obydwu przegrała ze wschodzącą gwiazdą, Martiną Hingis. Przez następne miesiące utrzymywała się w czołowej dziesiątce rankingu WTA, jednak występ w Mistrzostwach WTA zakończyła po konfrontacji pierwszej rundy z Arantxą Sánchez Vicario. W maju 1998 zagrała w finale French Open, w którym ponownie uległa Hiszpance; rundę wcześniej ograła jednak ówczesny światowy numer jeden, Hingis. W Wimbledonie doszła do ćwierćfinału, pokonana przez Natallę Zwierawą. W US Open również weszła do najlepszej ósemki zawodów, ale ponownie napotkała tam Hingis. W Mistrzostwach WTA ograła najpierw Annę Kurnikową, ale potem przegrała z Graf.

Hingis i Graf były największymi rywalkami Moniki Seles. W styczniu 1999 powróciła do Melbourne i o ile z Niemką uporała się w ćwierćfinale, o tyle Szwajcarka w półfinale nie dała jej żadnych szans. Porażką z Graf zakończył się też mecz półfinałowy French Open (dla niemieckiej tenisistki był to ostatni tytuł w całej karierze). Na światowych arenach coraz więcej miały też do powiedzenia amerykańskie siostry Serena i Venus Williams, które kilkakrotnie rywalizowały z Seles. W 2000 Amerykanka doszła do ćwierćfinałów wszystkich imprez wielkoszlemowych (poza Melbourne, tam nie wystartowała) i zdobyła brązowy medal letnich igrzysk olimpijskich w Sydney. Po kilku latach przerwy znów dostała się do finału Mistrzostw WTA, ale pokonała ją tam Martina Hingis.

Nie grała w wielu ważnych zawodach w roku 2001; osiągnęła ćwierćfinał Australian Open i czwartą rundę US Open. Dwa razy ograła Hingis. W sezonie 2002 była w trzech ćwierćfinałach wielkoszlemowych (Paryż, porażka z Venus Williams, Londyn, porażka z Justine Henin i Nowy Jork, kolejna porażka z Williams); w Melbourne odpadła po półfinale z Hingis. W lutym wygrała też swój ostatni profesjonalny turniej (pięćdziesiąty trzeci), eliminując w finale w Madrycie Chandę Rubin.

W marcu 2003 po raz ostatni wystąpiła w finale imprezy WTA; miało to miejsce w Dubaju, przegrała z późniejszą mistrzynią, Justine Henin-Hardenne. Jej ostatni turniejowy start miał miejsce podczas French Open; w pierwszej rundzie uległa Nadii Pietrowej 4:6, 0:6.

Monica Seles wygrała w swojej karierze sześć zawodów w grze podwójnej: trzykrotnie uczyniła to w Rzymie (1990, 1991, 1992 z Helen Kelesi, Jennifer Capriati i Heleną Sukovą), raz w San Antonio (1991, z Patty Fendick) i dwukrotnie w Tokio (1997, 1998 z Ai Sugiyamą i Anną Kurnikową). W 1991 roku w parze z Anne Smith awansowała do półfinału Australian Open; wynik ten powtórzyła w Melbourne dziesięć lat później w duecie z Martiną Hingis.

Od 1996 roku reprezentowała Stany Zjednoczone w rozgrywkach o Puchar Federacji. Uczestniczyła w zwycięskich dla swojego państwa finałach w latach 1996 i 2000. W obydwu Amerykanki zwyciężyły Hiszpanki 5-0. Seles ma bilans meczów singlowych w tym turnieju równy 15-2, natomiast deblowych 2-0.

Monica Seles reprezentowała obydwa swoje państwa w turnieju o Puchar Hopmana. W barwach Jugosławii w parze z Goranem Prpiciem wygrała edycję 1991. W finale wygrali z Amerykanami, Ziną Garrison i Davidem Wheatonem. W 2001, już jako tenisistka Stanów Zjednoczonych, z Janem-Michaelem Gambill awansowali do decydującego spotkania, ale przegrali z odwieczną rywalką Moniki, Martiną Hingis i przyszłym wybitnym tenisistą, Rogerem Federerem. W 2002 ponownie zaproszeni do Perth Seles i Gambill ulegli w finale Hiszpanom, Tommy’emu Robredo i Arantxy Sánchez Vicario.

W letnich igrzyskach olimpijskich reprezentowała wyłącznie Stany Zjednoczone. W 1996 w Atlancie poległa w ćwierćfinale z Janą Novotną, ale cztery lata później w Sydney zdobyła brązowy medal. Walkę o miejsce w finale przegrała z późniejszą mistrzynią, Venus Williams.

Do historii przeszła rywalizacja Moniki Seles ze Steffi Graf, szczególnie nasilona w latach 1991–1993. Ich pierwsze spotkanie miało miejsce podczas French Open 1989, ostatnie również na paryskiej mączce, dziesięć lat później. Rozegrały piętnaście meczów, z czego dziesięć padło łupem Niemki. Dwanaście spośród tych pojedynków rozegrały w sytuacji, gdy jedna z nich była liderką rankingu WTA. Pokonała Graf pięciokrotnie: w 1990 w Berlinie i Paryżu, w 1992 we French Open i potem dwukrotnie w Melbourne, w 1993 i 1999.

Monica Seles oficjalnie zakończyła swoją karierę tenisową 14 lutego 2008 roku. Tenisistka ma w dorobku 53 wygrane turnieje singlowe (w tym 9 wielkoszlemowych i 3 Mistrzostwa WTA) oraz 6 deblowych. Zajmowała pierwsze miejsce w rankingu WTA przez 178 tygodni. W styczniu 2009 została włączona do Międzynarodowej Tenisowej Galerii Sław.

Monica Seles jest Ambasadorem Dobrej Woli firmy IIMSAM, zajmującej się walką z niedożywieniem oraz Ambasadorem fundacji Laureus for Good Fundation, charytatywnej inicjatywy politycznej, która zajmuje się szerzeniem sportu na całym globie, widząc pozytywny wpływ sportu na człowieka. W czerwcu 1996 wydała książkę zatytułowaną From Fear to Victory.

Brała udział w rozgrywkach amerykańskiej ligi tenisowej World Team Tennis, broniąc barw drużyny New York Sportimes.

W marcu 2008 wzięła udział w amerykańskiej wersji Tańca z gwiazdami (sezon szósty). Jej partnerem był Jonathan Roberts. Para została wyeliminowana w drugim odcinku po zatańczeniu fokstrota i mambo (za każdy z tych tańców otrzymali 15 punktów na 30 możliwych). W sierpniu wystąpiła w pokazowym meczu podczas turnieju Rogers Cup w Kanadzie razem z Martiną Navrátilovą, Aleksandrą Wozniak i Sereną Williams. W 2009 wydała autobiografię pod tytułem Getting a Grip: On My Game, My Body, My Mind, gdzie szczegółowo opisuje dzień, w którym została zaatakowana przez nożownika.

W marcu 2011 w Dosze brała udział w spotkaniu mającym na celu poprawienie warunków bezpieczeństwa na wszystkich arenach sportowych. W maju podczas turnieju w Rzymie otrzymała nagrodę nazywaną Złotą Rakietą za całokształt tenisowych osiągnięć.

Monica Seles jest córką Karola Selesa (zmarł w maju 1998 roku) i jego żony Estery. Jej rodzice mają pochodzenie węgierskie. Monica urodziła się w Nowym Sadzie w Wojwodinie, wówczas na terenie Jugosławii, obecnie Serbii. Po wyjeździe do Stanów Zjednoczonych zamieszkała w Sarasocie. 16 marca 1994 otrzymała obywatelstwo amerykańskie, a wiosną 2007 również węgierskie.

Od 2009 roku spotyka się z Tomem Golisano, starszym od niej o 32 lata, współwłaścicielem drużyny Buffalo Sabres.

Legenda

     W, wygrany turniej

     F, przegrana w finale

     SF, przegrana w półfinale

     QF, przegrana w ćwierćfinale

     xR, przegrana w x rundzie

     A, brak startu

Monica Seles nigdy nie startowała w rozgrywkach gry mieszanej podczas turniejów wielkoszlemowych.

• Profil na stronie WTA [online], Women’s Tennis Association [dostęp 2017-02-15]  (ang.).
• Profil na stronie ITF [online], International Tennis Federation [dostęp 2017-02-15]  (ang.).
• Profil na stronie Pucharu Billie Jean King [online], Billie Jean King Cup [dostęp 2017-02-15]  (ang.).

• Karol Stopa: Nóż na korcie