Modraczek

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Peter Simon Pallas w 1773 roku. Autor nadał mu nazwę Motacilla cyanurus, a jako miejsce typowe wskazał rejon rzeki Jenisej^[4][5]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Tarsiger^[3][4][6].

Jest to gatunek monotypowy^[6]. Do niedawna za podgatunek modraczka uznawano modraczka himalajskiego (Tarsiger rufilatus) występującego od Himalajów po południowe i środkowe Chiny^[4], uzyskał on jednak status odrębnego gatunku^[3][6]. Taksony te różnią się od siebie upierzeniem i wokalizacją^[4], a ich odrębność potwierdziły badania genetyczne^[7].

Długość ciała wynosi 13–15 cm^[4], rozpiętość skrzydeł: 22–24 cm^[8], masa ciała 10–18 g^[4]. Sylwetka podobna do rudzika. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U ptaków obu płci widoczne są rdzawe boki ciała, szaroniebieskie z wierzchu sterówki i białe gardło. U samca w sezonie lęgowym głowa, wierzch ciała i kuper są szaroniebieskie; u samicy te obszary ciała są szarobrązowe. W szacie spoczynkowej samiec płowieje i przypomina samicę^[9].

Modraczki w sezonie lęgowym zamieszkują obszar od Finlandii, północno-zachodniej Rosji i Uralu po Kamczatkę i dalej na południe po Mongolię, Japonię i północno-wschodnie Chiny. Zimują w południowej i południowo-wschodniej Azji^[4].

W Polsce stwierdzony 18 razy (stan na koniec 2020)^[10], z czego większość stwierdzeń dotyczy ptaków schwytanych podczas akcji obrączkowania, jedno – martwego ptaka znalezionego w Jastarni w październiku 2010^[9]. W 2020 roku miało miejsce aż 5 stwierdzeń^[10], m.in. stwierdzono pojedynczego samca zimującego w Sieradzu^[10][11].

Modraczki gniazdują w lasach iglastych, preferują naturalne, stare i wilgotne lasy świerkowe z obecnymi porostami, często na obszarze górzystym. Zimują w gęstych zaroślach złożonych z liściastych krzewów, preferują wzgórza i okolice górskich szczytów; obserwowane są także przy drogach. Pożywieniem modraczków są bezkręgowce, głównie owady, a poza sezonem lęgowym także i owoce. Biologia gatunku słabo poznana^[9]. W Rosji okres lęgowy trwa od maja do sierpnia^[12]. Swoje gniazda modraczki budują nisko nad ziemią lub na ziemi, w półotwartej dziupli, między korzeniami drzew^[9], pod zwalonym konarem albo w dziurze w skarpie. Mają one formę kubeczka z trawy, mchu, paproci, gałązek i korzeni; wyściółkę stanowią włosy, pióra, delikatne trawy, a niekiedy i igły sosnowe. Zniesienie liczy od 3 do 7 jaj^[12].

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje modraczka za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana. W 2015 roku organizacja BirdLife International szacowała liczebność populacji europejskiej na 20 200 – 56 500 par lęgowych, a jej trend oceniała jako wzrostowy. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje globalny trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny^[2].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[13].

• ptaki Polski

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).