Mleczaj lepki

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Gatunek ten został zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Eliasa Friesa w drugim tomie "Observationes mycologicae" z 1815 r. (jako Agaricus uvidus). Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez tego samego autora w "Epicrisis systematis mycologici" z 1838 r.

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus uvidus Fr. 1818
• Galorrheus uvidus (Fr.) P. Kumm. 1871

Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1898 r.^[3]

Kapelusz

Średnicy 2–8 cm, zabarwiony cielistobrązowawo lub szarobrązowawo, niestrefowany, po ugnieceniu fioletowiejący, u dojrzałych owocników blaknący. Pokryty śluzowatą podczas deszczu skórką^[4]. Za młodu jest wypukły, później płaski, na koniec wklęsły. Zawsze występują liliowe odcienie^[5].

Blaszki

Cienkie, nieco zbiegające lub przyrośnięte przy trzonie. Kolor białawy, po skaleczeniu wybarwiają się fioletowo^[5].

Trzon

Wysokość 5–8 cm, grubość 0,5–1,5 cm, w środku gąbczasty, a u starszych okazów pusty^[5]. Białawy, częściowo ochrowo-plamisty, przy dużej wilgotności powietrza nieco lepki^[4].

Miąższ

Zbudowany jest z kulistawych komórek powodujących ich specyficzną kruchość i nieregularny przełam. Smak łagodny, po chwili gorzki. Wydziela białe mleczko, szybko wybarwiające się ametystowo na powietrzu^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–11 × 7,5–9 μm, bez pory rostkowej, pokryte drobnymi brodawkami połączonymi listewkami tworzącymi siateczkowaty wzór, amyloidalne^[4].

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Ameryce Północnej^[6]. W Polsce nie jest rzadki; w piśmiennictwie mykologicznym opisano liczne jego stanowiska^[3].

Rozwija się w glebie w lasach iglastych i liściastych, często pod brzozami, bukami, dębami, lipami. Wytwarza owocniki od sierpnia do października^[3]. Zazwyczaj występuje gromadnie. Preferuje miejsca wilgotne^[7].

Organizm mikoryzowy^[3]. Grzyb niejadalny^[5][8]. W Rosji i na Ukrainie uważany jest jednak za grzyb jadalny^[9].

Charakterystycznymi cechami mleczaja lepkiego są: występowanie w wilgotnych miejscach, lepki i mięsistoliliowy kapelusz z brązowawym odcieniem, niemal zupełny brak prążków na kapeluszu oraz przebarwiające się na ametystowo mleczko blaszek^[7]. Podobne są:

• mleczaj lśniący (Lactarius albocarneus). Jego mleczko żółknie, a skórka podczas wilgotnej pogody jest pokryta grubą warstwą śluzu^[8]
• mleczaj niebieskawy (Lactarius trivialis). Jego mleczko na powietrzu żółknie^[8]
• mleczaj żółtawy (Lactarius aspideus). Jest cieńszy i rośnie tylko pod wierzbami^[8].