Lewin Kłodzki
Lewin Kłodzki (niem. Lewin, cz. Levín) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lewin Kłodzki.
wieś | |
![]() Widok na centrum miejscowości | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość | 440–470 m n.p.m. |
Liczba ludności (III 2011) | 880[2] |
Strefa numeracyjna | 74 |
Kod pocztowy | 57-343[3] |
Tablice rejestracyjne | DKL |
SIMC | 0853352 |
Położenie na mapie gminy Lewin Kłodzki ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/2018_Wiadukt_w_Lewinie_K%C5%82odzkim_3.jpg/240px-2018_Wiadukt_w_Lewinie_K%C5%82odzkim_3.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/2018_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Micha%C5%82a_Archanio%C5%82a_w_Lewinie_K%C5%82odzkim_2.jpg/240px-2018_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Micha%C5%82a_Archanio%C5%82a_w_Lewinie_K%C5%82odzkim_2.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/2018_Remiza_OSP_w_Lewinie_K%C5%82odzkim.jpg/240px-2018_Remiza_OSP_w_Lewinie_K%C5%82odzkim.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/2018_Plebania_w_Lewinie_K%C5%82odzkim_1.jpg/240px-2018_Plebania_w_Lewinie_K%C5%82odzkim_1.jpg)
Siedziba gminy Lewin Kłodzki. Lewin uzyskał lokację miejską przed 1345 rokiem, zdegradowany w 1945 roku[4]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lewin Kłodzki. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.
Położenie
Lewin Kłodzki jest wsią o miejskim układzie urbanistycznym. Znajduje się pomiędzy Wzgórzami Lewińskimi a Górami Orlickimi, na wysokości 440–470 m n.p.m.[5]
Demografia
Według Narodowego Spisu Powszechnego, w marcu 2011 r., liczyła 880 mieszkańców[2]. Jest to największa miejscowość gminy Lewin Kłodzki.
Toponimia
Nazwa pochodzi od nazwy drapieżnego kota lwa[6]. Ksiądz Konstanty Damrot wymienia wczesne nazwy zanotowane w średniowiecznych łacińskich dokumentach: 1211 Levinici, villa Lewin oraz Lewinice podając słowo źródłowe pochodzenia nazwy miejscowości – „Lew – Leo”[6].
W 1750 roku nazwa Lewin wymieniona została w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska[7]. Z powodu słowiańskiego pochodzenia historycznej nazwy niemieckiej, administracja nazistowska przemianowała Lewin w grudniu 1938 r.[8] lub w 1939 r. na Hummelstadt[5].
Historia
Lewin Kłodzki został założony przez Czechów jako osada handlowa. Pierwsza dobrze udokumentowana wzmianka o Lewinie pochodzi z 1213, jednakże według Josepha Köglera to Lewina Kłodzkiego dotyczy wzmianka o wsi Levinice z 1197. Według tegoż historyka, miejscowość posiadała prawa miejskie w 1345 roku, gdy czeski kronikarz Hájek opisał historię czarownicy Bródki „w mieście Lewinice”. Bezsporne jest, że Lewin Kłodzki prawa miejskie uzyskał przed 1401. Podczas wojen husyckich, w 1428 miasto zostało zniszczone, odbudowane zostało w II poł. XV wieku[9]. Do 1595 razem z Dusznikami-Zdrojem wchodziło w skład państwa Homole. W XVIII w. Lewin był znany, podobnie jak cały region ziemi kłodzkiej, z tkactwa lnianego, na rynku miasteczka organizowano targi płóciennicze[5], epokę tą zakończył wielki pożar w 1772[9]. W II poł. XIX w. nastąpiło ożywienie gospodarcze. W Lewinie Kłodzkim produkowano wtedy czekoladę, pończochy i szlifowano kryształy[5]. Na początku XX w. przez miasteczko przeprowadzono linię kolejową z Kłodzka do Kudowy-Zdroju ze stacją Lewin Kłodzki[5].
W 1945 r. miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec i zastąpiono polskimi osadnikami[5]. Ze względu na niewielkie rozmiary miejscowości w 1946 r. administracja polska odebrała Lewinowi Kłodzkiemu prawa miejskie, w maju tego samego roku oficjalnie zatwierdzono nazwę Lewin[10].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[11]:
- ośrodek historyczny miasta
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, zbudowany w stylu renesansowym z 1576 roku a przebudowany w stylu barokowym w 1679 r., w latach 1969–1970 odrestaurowany,
- kaplica św. Jana Nepomucena, w Lasku Miejskim, wybudowana w 1727 r., z rzeźbami Ignacego Klahra, znajduje się około 1,5 km na południe od Lewina w Lasku Miejskim,
- ruiny zamku Homole z XIII w.,
- willa, ul. Chopina 4, z l. 1891–1892,
- plebania, ul. Kościelna 6, z 1701 r., lata 1882–1883,
- barokowe kamieniczki:
- dwa domy, pl. Kościuszki 18 i 20 (dec. Rynek 27 i 29), z XVIII w.,
- dom, pl. Kościuszki 20 (dec. Rynek 29), z XVIII w.,
- wiadukt kolejowy z 1905 r. mierzący 27 m wysokości i 102 m długości nad drogą krajową nr 8 / drogą międzynarodową E67 Wrocław–Praga droga krajowa nr 8[5]
- figury św. Jana Nepomucena z 1717 roku w Rynku[5]
- kolumna maryjna z 1687 roku w Rynku[5]
- Kalwaria z końca XIX w. na wzgórzu za kościołem św. Jana Nepomucena[5]
Sport i rekreacja
- Basen miejski i pole namiotowe przy ul. Nad Potokiem[5],
- Zalew rzeki Klikawa (Bystra).
Szlaki turystyczne
Przez Lewin Kłodzki prowadzą dwa szlaki turystyczne:
Przełęcz Lewińska – Lewin Kłodzki – Witów – Przełęcz Polskie Wrota – Zielone Ludowe – Bukowy Stawek – Zamek Homole,
Ptak (Fort Karola) – Lisia Przełęcz – Kulin Kłodzki – Przełęcz pod Grodczynem – Leśna – Lewin Kłodzki – Taszów – Kocioł – Lasek Miejski – Jawornica – Zimne Wody – Kozia Hala – Sołtysia Kopa – Orlica – Zieleniec – Torfowisko pod Zieleńcem – Kamienna Góra – Przełęcz Sokołowska – Polanica-Zdrój[5].
Osoby związane z Lewinem Kłodzkim
- Joseph Kögler (1765–1817) – ksiądz katolicki, historyk hrabstwa kłodzkiego
- Georg Hartmann (1887–1954) – niemiecki dyrygent, kompozytor, poeta
- Violetta Villas (1938–2011) – polska artystka estradowa i osobowość sceniczna.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-301-7.
Linki zewnętrzne
- Historia Lewina Kłodzkiego w serwisie Gminy Lewin Kłodzki. lewin-klodzki.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-29)].
- Historyczne i współczesne widoki miejscowości ze strony Wratislaviae Amiki (Dolny Śląsk na fotografii)
- Niemiecka mapa topograficzna z 1919 roku na stronach Archiwum Map Zachodniej Polski
- Miesteczek al. Lewin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 360 .