Leon Rodal
Leon Rodal, również Arie lub Lejb Rodal (ur. 1913 w Kielcach[1], zm. 6 maja 1943 w Warszawie) – polski dziennikarz, działacz syjonizmu rewizjonistycznego, współzałożyciel i jeden z dowódców Żydowskiego Związku Wojskowego. Uczestniczył i zginął w powstaniu w getcie warszawskim.
 Leon Rodal | |
| Data i miejsce urodzenia | 1913 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 6 maja 1943 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska | członek dowództwa Żydowskiego Związku Wojskowego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 | |
Życiorys
Leon Rodal, znany również pod imionami Lejb (w języku jidysz) i Arie (w hebrajskim), był przed wojną znanym dziennikarzem pism Moment i Di Tat, piszącym w jidysz[2]. Był też działaczem prawicowo-syjonistycznej partii Syjonistów-Rewizjonistów[3].
Po wybuchu wojny znalazł się w warszawskim getcie, i w 1942 został jednym ze współzałożycieli i dowódców Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW). W Związku był odpowiedzialny za departament informacji, który przygotowywał, drukował i kolportował gazetki, biuletyny, plakaty oraz prowadził nasłuch radiowy. W pierwszych dniach powstania w getcie warszawskim walczył na placu Muranowskim, broniąc kwatery głównej ŻZW, znajdującej się w budynku na ul. Muranowskiej 7/9. W czasie bitwy na placu Muranowskim, wraz z dowódcą wojskowym ŻZW Pawłem Frenklem przełamał okrążenie pozycji powstańczych, podchodząc do pozycji kolaboracyjnych formacji ukraińskich i atakując je z zaskoczenia[4].
25 kwietnia 1943, po załamaniu się obrony pl. Muranowskiego, Rodal wraz z oddziałem dowodzonym przez Frenkla wydostał się z getta podkopem. Oddział zatrzymał się w przygotowanym wcześniej konspiracyjnym mieszkaniu na ul. Grzybowskiej 11/13[5]. Stamtąd pododdziały ŻZW wyruszały na nocne akcje do płonącego getta, próbując ratować uwięzioną tam ludność cywilną. Pierwszą taką akcją dowodził Leon Rodal, który 5 maja 1943 wyprowadził z getta grupę cywilów. Następnego dnia oddział Rodala wyruszył, aby wyprowadzić pozostałą część napotkanej grupy. W drodze powrotnej oddział ŻZW wpadł w zasadzkę i został zaatakowany przez SS i polską policję granatową[6]. Rodal zginął w walce razem z wieloma członkami swojego oddziału[7].
W 2023 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[8].
Upamiętnienie
9 listopada 2017 ulica nazwana wcześniej imieniem Edwarda Fondamińskiego w dzielnicy Śródmieście (Nowe Miasto) w Warszawie zyskała nazwę ulicy Leona Rodala[9], jednak w 2018 zarządzenie zastępcze wojewody zostało uchylone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny i tym samym ulica wróciła do poprzedniej nazwy[10].