Lebiedziewo

Dawniej miasteczko. Lebiedziewo założone zostało w średniowieczu. W 1476 wzniesiono tu drewniany kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia NMP. Istniała tu również cerkiew prawosławna oraz w czasach przedrozbiorowych zbór kalwiński.

Pierwszymi właścicielami byli kniaziowie Holszańscy. W latach 1519–1557 królewszczyzna, następnie do 1588 majątek należał do Radziwiłłowów, a później do innych rodów (m.in. Radziszewskich i Cywińskich)^[2].

Od 1476 siedziba parafii rzymskokatolickiej Najświętszego Serca Pana Jezusa w Lebiedziewie. Działa tu również parafia prawosławna pw. Świętej Trójcy; współcześnie istniejąca cerkiew została zbudowana w 1869 r.^[3]

W czasach carskich oraz w II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy Lebiedziewo.

W czasach zaborów miasteczko w gminie Lebiedziewo, w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1865 roku liczyło 1099 mieszkańców w 182 domach^[4].

W latach 1921–1945 wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim^[a], w powiecie wilejskim, od 1927 roku w powiecie mołodeczańskim, w gminie Lebiedziewo.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 1828 osób, 446 było wyznania rzymskokatolickiego, 636 prawosławnego, 2 ewangelickiego, 740 mojżeszowego, 4 mahometańskiego. Jednocześnie 220 mieszkańców zadeklarowało polską, 942 białoruską, 657 żydowską, 4 tatarską a 5 rosyjską przynależność narodową. Było tu 305 budynków mieszkalnych^[5]. W 1931 w 357 domach zamieszkiwały 2092 osoby^[6].

Wierni należeli do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Mołodecznie i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy obsługujący znaczną część gminy^[7].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR^[8][9]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR^[10].

Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1000 osób. 24 czerwca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano. Sprawcami zbrodni byli Niemcy z SD w Wilejce oraz pluton Waffen-SS^[11].

• ?–1569 Wielkie Księstwo Litewskie, województwo wileńskie
• 1569–1793  I Rzeczpospolita, Wielkie Księstwo Litewskie, województwo wileńskie
• 1793–1917  Imperium Rosyjskie, gubernia wileńska, powiat wilejski
• 1917–1919  Rosyjska FSRR
• 1919–1920  Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (II RP), okręg wileński
• 1920  Rosyjska FSRR
• 1920–1945^[b]  Polska
  • województwo:
    • nowogródzkie (1921–1922)
    • Ziemia Wileńska (1922–1926)
    • wileńskie (od 1926)
  • powiat:
    • wilejski (1920–1927)
    • mołodeczański (od 1927)
• 1945–1991  ZSRR, Białoruska SRR
• od 1991  Białoruś

• 
  Cerkiew Świętej Trójcy z 1869
• 
  Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa

• Lebiedziów, pow. wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 111 .
• Lebiedziew na mapie WIG
• Witold Sienkiewicz, Elżbieta Olczak: Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. Warszawa: Demart SA, 2007. ISBN 978-83-7427-363-3. Brak numerów stron w książce