Lachenalia

Wszystkie gatunki lachenalii są endemitami południowej Afryki. Większość z nich występuje miejscowo, ale niekiedy w pojedynczych, izolowanych lokalizacjach. Jedynie L. bulbifera i L. obscura mają szerszy zasięg występowania. Rodzaj zasiedla obszar od południowo-zachodniego wybrzeża Namibii przez Północną, Zachodnią i Wschodnią Prowincję Przylądkową do północno-zachodniego Wolnego Państwa w Republice Południowej Afryki. Centrum różnorodności tego rodzaju ograniczone jest do Namaqualand i Zachodniej Prowincji Przylądkowej^[6].

Pokrój

Wieloletnie rośliny zielne^[7], występujące pojedynczo lub w grupach^[8].

Pęd

Podziemna cebula zbudowana z łuskowatych katafili i pochwiastych nasad liści właściwych z 1–2 sezonów wegetacyjnych^[9].

Liście

Liście odziomkowe, sezonowe, pstrokate lub cętkowate^[9], wzniesione lub rozpostarte poziomo^[8]. W sezonie wegetacyjnym rośliny wytwarzają najczęściej dwa liście^[10].

Kwiaty

Zebrane w grono lub kłos, wyrastające na głąbiku. Szypułki bądź bardzo skrócone, bądź wydatne i zgięte w dół^[9]. Kwiaty wzniesione lub zwisłe, na szczycie kwiatostanu szczątkowe^[7]. Okwiat zwykle nieco grzbiecisty, sześciolistkowy^[7], biały, zielony, żółty, fioletowy lub różowy^[9]. Listki okwiatu w dolnej części zrośnięte krótko w rurkę^[9], powyżej przyległe lub rozchylone^[7]. Listki zewnętrznego okółka zwykle dużo krótsze od tych z okółka wewnętrznego^[9]. Sześć pręcików o nitkowatych nitkach przyrośniętych do listków okwiatu i obrotnych, dołączonych grzbietowo i skierowanych do wewnątrz pylnikach, pękających przez szczeliny^[7]. Zalążnia górna, trójkomorowa, z licznymi zalążkami w każdej komorze, położonymi kątowo. Szyjka słupka długa lub krótka, zakończona główkowatym znamieniem^[7].

Owoce

Kulistawe do elipsoidalnych, zielone lub żółte torebki, zawierające kulistawe, czarne, gładkie nasiona, często z elajosomem^[9].

Rozwój

Geofity cebulowe. Większość gatunków występuje na obszarach zimowych opadów deszczu i ich okres wegetacyjny rozpoczyna się późną jesienią, a kwitnienie następuje zimą. Nawet te gatunki, które występują na obszarach opadów letnich, jak L. campanulata i L. karooica, zachowują taki cykl wegetacyjny. Jedynym gatunkiem, który nie przechodzi okresu spoczynku w miesiącach letnich jest L. pearsonii, występująca w południowej Namibii^[6]. Gatunki występujące na szczególnych suchych obszarach (np. L. xerophila) w przypadku braku opadów deszczu nie rozpoczynają wegetacji^[6]. Kwitnienie dwóch gatunków (L. montana i L. sargeantii) jest zależne od wystąpienia sezonowych pożarów^[6]. Wiele gatunków jest zapylanych przez pszczoły. Gatunki z grupy L. aloides zapylane są przez nektarniki. Prawdopodobnie rośliny te zapylane są też przez gryzonie^[8].

Siedlisko

Poszczególne gatunki zasiedlają różne środowiska. Najbardziej skrajne siedliska zajmują L. punctata, która występuje w głębokich, przybrzeżnych piaskach, bardzo kwaśnych lub bardzo zasadowych, oraz L. campanulata, która zasiedla ciężkie gleby na wysokości powyżej 2000 m n.p.m. Pozostałe gatunki występują na przykład na glebach próchnicznych na wychodniach granitowych (np. L. aloides), na wapiennych formacjach skalnych (np. L. undulata) lub sezonowo zalewanych ciężkich glebach gliniastych (np. L. bachmannii). Jedynie trzy gatunki nie występują na stanowiskach nasłonecznionych: L. margaretae, L. orchioides i L. fistulosa^[6].

Genetyka

Liczba chromosomów 2n = 10, 14, 15, 16, 18, 20, 21, 22, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 40, 42, 44, 56^[9].

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Massoniinae, plemienia Hyacintheae, podrodziny Scilloideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae^[11].

Wykaz gatunków^[3]

Rośliny ozdobne

Lachenalie są uprawiane jako rośliny ogrodowe. W Polsce do gruntu cebule należy sadzić wiosną, z końcem kwietnia. Można je również uprawiać jako rośliny pokojowe, wysadzając cebule od listopada do lutego, niemniej dla zachowania wysokiej jakości kwiatów rośliny wymagają w tym okresie doświetlania. Zakwitają po około 2 miesiącach od posadzenia cebul^[10]. Rośliny wymagają podłoża przepuszczalnego, porowatego, szybko wysychającego. Dobrze radzą sobie w podłożu pumeksowym lub mieszance pumeksu albo grubego perlitu z ziemią ogrodową. W okresie letnim wymagają przesuszenia^[12]. W Polsce cebule wymagają wykopania na zimę (strefy mrozoodporności: 9–11)^[13].

W uprawie znajdują się również kultywary lachenalii, na przykład 'Nelsonii' o wysokości 20 cm i brzoskwiniowych kwiatach, 'Rupert' o wysokości 30 cm i jasnoniebieskoliliowych kwiatach lub 'Namakwa' o wysokości 30 cm i kwiatach żółtych z purpurowymi wierzchołkami. Zarówno gatunki botaniczne jak i kultywary były nagradzane Award of Garden Merit przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze w Londynie^[14].

Rośliny lecznicze

W liściach L. unifolia obecne są flawonoidy: diosmetyna, tricetyna i luteolina^[15].