Ksawerów (gmina)

W XIX wieku Ksawerów wchodził w skład gminy Pabianice, a począwszy od roku 1866 stanowił część gminy Widzew, która swoim zasięgiem obejmowała znaczną część obecnej gminy Ksawerów oraz terenów dziś położonych w obrębie Łodzi i Pabianic. W 1945 roku siedzibę gminy Widzew przeniesiono do Ksawerowa.

Gmina zbiorowa Ksawerów powstała 21 września 1953 roku w powiecie łaskim w województwie łódzkim, w związku z przemianowaniem gminy Widzew z siedzibą w Ksawerowie na Ksawerów z siedzibą w Ksawerowie^[2], objemując 9 gromad: Bychlew, Dąbrowa, Ksawerów, Lublinek, Łaskowice, Nowa Wola Zaradzyńska, Rydzyny, Rypułtowice, Wola Zaradzyńska i Wola Zaradzyńska Kolonia^[4].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[5], a jej obszar podzielono między nowe gromady^[6]:

• Ksawerów (Dąbrowa, Ksawerów, Nowa Wola Zaradzyńska, Kolonia Wola Zaradzyńska i Wola Zaradzyńska-Wieś oraz parcelacja Widzew z dotychczasowej gromady Rypułtowice),
• Łaskowice (Łaskowice, Lublinek i Rypułtowice bez parcelacji Widzew),
• Pawlikowice (Bychlew i Rydzyny).

1 stycznia 1959 do gromady Ksawerów przyłączono Łaskowice, Lublinek i Rypułtowice ze zniesionej gromady Łaskowice (powiat łaski)^[7], po czym gromadę Ksawerów włączono do powiatu łódzkiego w tymże województwie^[8].

Gminę Ksawerów reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie łódzkim, w województwie łódzkim^[9], a w jej skład weszły obszary zniesionej gromady Ksawerów, łącznie 9 sołectw: Dąbrowa, Ksawerów, Lublinek, Łaskowice, Nowa Gadka, Nowa Wola, Rypułtowice, Wola Zaradzyńska i Wola Zaradzyńska-Kolonia (Bychlew i Rydzyny weszły w skład gminy Pabianice w powiecie łaskim)^[10]. 1 czerwca 1975 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego woj. łódzkiego^[11].

2 lipca 1976 roku gminę Ksawerów zniesiono przez połączenie z dotychczasową gminą Pabianice w nową gminę Pabianice^[12]. 1 stycznia 1988 z gminy Pabianice wyłączono: a) Lublinek i Łaskowice, włączając je do Łodzi^[13], oraz b) Dąbrowę, Rypułtowice i Nową Wolę Zaradzyńską, włączając je do Pabianic^[14].

Gminę Ksawerów reaktywowano w trzeciej, najmniejszej dotąd odsłonie 1 stycznia 1997 roku. W jej skład weszły trzy sołectwa: Ksawerów (z: Kolonią Wolą Zaradzyńską, Teklinem, Widzewem i Żdżarami), Nowa Gadka i Wola Zaradzyńska^[15].

Ciąg istnienia gminy Ksawerów:

• 21 września 1953 – 28 września 1954
• 1 stycznia 1973 – 1 lipca 1976
• od 1 stycznia 1997

Według danych z roku 2007^[16] gmina Ksawerów ma obszar 13,64 km², w tym:

• użytki rolne: 74%
• użytki leśne: 14%

Gmina stanowi 2,77% powierzchni powiatu pabianickiego.

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[17].

• Piramida wieku mieszkańców gminy Ksawerów w 2014 roku^[1].

Łódź, Pabianice (miasto), Rzgów

Ksawerów (sołectwa: Ksawerów-Południe, Ksawerów-Północ, Ksawerów-Wschód, Ksawerów-Zachód), Wola Zaradzyńska, Nowa Gadka.

Kolonia Wola Zaradzyńska, Teklin, Żdżary, Widzew.