Krogulec czarnogrzbiety

Krogulec czarnogrzbiety występuje w zależności od podgatunku^[5][6]:

• A. melanochlamys melanochlamys – półwysep Doberai (północno-zachodnia Nowa Gwinea)
• A. melanochlamys schistacinus – górskie regiony środkowej i wschodniej Nowej Gwinei

Gatunek po raz pierwszy opisany naukowo przez włoskiego ornitologa Tommaso Salvadoriego w 1875 roku pod nazwą Urospizias melanochlamys^[7]. Jako miejsce typowe autor wskazał Arfak Mountains na Nowej Gwinei^[7]. Tradycyjnie uważa się, że tworzy grupę siostrzaną z krogulcem białobrzuchym (A. albogularis), krogulcem czarnogardłym (A. haplochromis) oraz krogulcem rdzawoszyim (A. rufitorques)^[5]. Wyróżniono dwa podgatunki krogulca czarnogrzbietego^[b][5], lecz podgatunek schistaceus jest słabo zróżnicowany, różniąc się od nominatywnego nieco bledszym upierzeniem na grzbiecie^[5], jednak różnice te równie dobrze mogą zachodzić z powodu indywidualnej lub płciowej zmienności poszczególnych ptaków^[8]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) obecnie (2020) uznaje A. melanochlamys za gatunek monotypowy^[6].

Nazwa rodzajowa: łacińskie accipiter, accipitris – „jastrząb” < accipere – „chwytać, łapać”^[9].
Epitet gatunkowy: greckie μελας melas, μελανος melanos – „czarny”; χλαμυς khlamus, χλαμυδος khlamudos – „płaszcz”^[10].

Długość ciała 32–43 cm, pozostałe dane przedstawia tabelka (n = liczba badanych ptaków)^[8].

Średniej wielkości krogulec. Dorosły ptak charakterystyczny, upierzenie głowy i górnych części ciała lśniąco czarne, spód oraz kołnierz kasztanowate; na podbrzuszu i gardle mogą występować słabo zaznaczone białawe paski. Ogon dość krótki, nogi wydłużone z krótkimi palcami u stóp. U młodych ptaków górne części ciemne, brązowo nakrapiane; dolne części ciała kremowe z brązowymi smugami i plamami. Młode podobne do młodych innych sympatrycznych gatunków z rodzaju Accipiter, ale głowa i spód ciała są bledsze, słabiej zaznaczone^[5]. Tęczówki, woskówka i nogi u dorosłych ptaków koloru pomarańczowo-żółtego do żółtego, u osobników młodocianych koloru żółtego. Płci podobne w upierzeniu, lecz samica jest o 9–22% większa i prawdopodobnie 15-25% cięższa od samca^[5][11].

Zarejestrowano głośne i piskliwe „kia...kia...kia...” oraz serię szybkich dźwięków o intensywnym tonie „di di di”^[5].

Krogulec czarnogrzbiety jest gatunkiem osiadłym i zamieszkuje górskie lasy deszczowe, lasy mgliste, czasami widywany też na skraju lasów i przyległych do lasów ogrodach, na wysokościach od 1090 do 3500 m n.p.m.^[12][5][11]. Spotykany samotnie lub w parach, często unosi się wysoko ponad lasem^[11].

Żywi się głównie małymi i średnimi ptakami, zwłaszcza górskim gatunkiem gołębia, krasnookiem ciemnogłowym (Gymnophaps albertisii); poluje także na małe ssaki, żaby i owady^[13][5][8]. Poluje głównie wewnątrz lasu, choć czasami również na bardziej otwartym terenie^[8]. Lata wzdłuż drzew, chwytając gołębie siedzące na gałęziach, a także ściga je podczas lotu^[5][8]. Obserwowano jak ukradkiem przelatuje przez ogrody oraz lasy wtórne i chwyta ptaki złapane w siatki ornitologiczne^[5][8].

Gniazda (prawdopodobnie typowe dla rodzaju) zbudowane na wysokich drzewach, w tym na pandanach (Pandanus)^[5][8]. Prawdopodobnie gniazduje w drugiej połowie roku, jak sugeruje samiec będący w kondycji rozrodczej w październiku^[8]. Brak dalszych informacji na temat rozrodu, liczby zniesionych jaj i wychowu młodych.

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern, najmniejszej troski)^[3][14]. Ptak powszechny we wszystkich górskich obszarach kontynentalnej Nowej Gwinei, ale zamieszkuje trudne, odległe i gęsto zalesione tereny i z tego powodu jest rzadko obserwowany przez ornitologów^[5]. Stan populacji ocenia się na 1000–10 000 osobników, co mniej więcej równa się 670–6700 dorosłych ptaków^[14]. Ponieważ lasy w wielu częściach zasięgu krogulca czarnogrzbietego są nadal w stanie nienaruszonym, populacja tego ptaka uznawana jest za stabilną^[8].

• J. Ferguson-Lees, D.A. Christie: Raptors of the World. Londyn: Christopher Helm, 2001, s. 546-547. ISBN 0-618-12762-3. (ang.).

• Zdjęcia krogulca czarnogrzbietego. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).