Koalicja Polska

Po raz pierwszy o pomyśle powołania Koalicji Polskiej wspomniano na konferencji prasowej 4 lutego 2019, w której wzięli udział przedstawiciele PSL, Nowoczesnej, Unii Europejskich Demokratów i środowiska samorządowego skupionego wokół Rafała Dutkiewicza^[1]. W eurowyborach w maju tego samego roku PSL, Nowoczesna i UED wystartowały jednak w ramach Koalicji Europejskiej, której trzon stanowiła Platforma Obywatelska (znalazły się w niej też środowiska lewicowe). Po przegranych z PiS wyborach PO i Nowoczesna postanowiły kontynuować współpracę w ramach Koalicji Obywatelskiej, natomiast 1 czerwca 2019 rada naczelna PSL opowiedziała się za budową wokół tej partii chrześcijańsko-demokratycznej Koalicji Polskiej, która miałaby wystartować w wyborach parlamentarnych w tym samym roku^[2] (jako komitet wyborczy PSL, bądź w sojuszu z PO bez udziału środowisk lewicowych^[3]). Chęć współtworzenia koalicji jako pierwsze zadeklarowały Liga Polskich Rodzin^[4][5] i UED^[6].

4 lipca ogłoszono powołanie klubu parlamentarnego PSL – Koalicja Polska, powstałego z przekształcenia klubu PSL-UED, w związku z przystąpieniem do niego dwóch posłów wykluczonych wcześniej z PO – konserwatystów Marka Biernackiego i Jacka Tomczaka (którzy przeszli z klubu PO-KO) – oraz posła Nowoczesnej Radosława Lubczyka (dotychczas niezrzeszonego, do końca kadencji pozostającego członkiem Nowoczesnej)^[7].

6 lipca rada naczelna PSL potwierdziła stanowisko, w którym opowiedziała się za podjęciem rozmów z PO o wspólnym starcie w jesiennych wyborach parlamentarnych przy odrzuceniu możliwości wspólnych list z SLD i Wiosną^[8]. 13 lipca rada krajowa UED oficjalnie potwierdziła udział w budowaniu koalicji, a 15 lipca prezes PSL Władysław Kosiniak-Kamysz oświadczył, że rozmowy z PO zostały już zakończone i partie nie wystartują w ramach wspólnego komitetu^[9]. 23 lipca sekretarz PSL Piotr Zgorzelski oznajmił, że do Koalicji Polskiej dołączyło Stronnictwo Demokratyczne^[10]. 5 sierpnia PSL zawarło porozumienie o wspólnym starcie w wyborach z partią Ślonzoki Razem i Jurajsko-Śląskim Stowarzyszeniem Dom Europejski^[11], a 8 sierpnia z ruchem Kukiz’15 (z którym PSL przyjęło wspólne postulaty m.in. mieszanej ordynacji wyborczej, powszechnych wyborów Prokuratora Generalnego, e-votingu, możliwości odwołania posła, emerytury bez podatku, deregulacji gospodarki, ulgi podatkowej na OZE, czy też pakietu antykorupcyjnego)^[12], posiadającym osobny klub poselski. 22 sierpnia do Koalicji Polskiej dołączyły lubuskie struktury Bezpartyjnych Samorządowców, pomimo samodzielnego startu tego ruchu w skali kraju^[13].

Na listach KW PSL do Sejmu, oprócz przedstawicieli tej partii (i m.in. innych posłów PSL-KP), a także K’15, UED, ŚR i SD, znaleźli się również m.in. przedstawiciele partii Polska Nas Potrzebuje (w tym jej lider Dariusz Grabowski), szef partii Jeden-PL, członek rady politycznej LPR, czy też członek PO^[14]. Do Senatu KW PSL wystawił 16 kandydatów – członków tej partii oraz Michała Kamińskiego z UED^[15]. Ponadto z własnego komitetu (konkurując jedynie z kandydatem PiS) wystartował działacz PSL Artur Bagieński^[16]. Ruch Kukiz’15 powołał KWW Kukiz15 do Senatu, z ramienia którego wystartowało dwoje kandydatów (w tym jeden w konkurencji do kandydata PSL)^[17]. Do Senatu wystartował również (konkurując jedynie z kandydatem PiS) poseł K’15 Maciej Masłowski (z ramienia KWW Rozwój Podkarpacia)^[18]. KW Ślonzoki Razem wystawił dwóch kandydatów do Senatu (w tym przewodniczącego partii Leona Swaczynę)^[19].

W wyborach parlamentarnych komitet PSL uzyskał 8,55% głosów, zdobywając 30 mandatów w Sejmie^[20] i 3 w Senacie^[21]. Mandaty poselskie uzyskało 20 przedstawicieli PSL, 6 ruchu Kukiz’15 oraz jeden UED, a także trzy osoby niezależne w ramach koalicji (które uzyskały reelekcję, m.in. wykluczeni wcześniej z PO konserwatyści). Mandaty senatorskie zdobyło dwóch członków PSL i jeden UED. Parlamentarzyści wybrani z list KW PSL zasiedli w klubie Koalicja Polska – PSL-Kukiz15, którego przewodniczącym został Władysław Kosiniak-Kamysz. Wicemarszałkiem Sejmu z ramienia klubu został Piotr Zgorzelski, a wicemarszałkiem Senatu Michał Kamiński. W dniu rozpoczęcia nowej kadencji parlamentu powołano również krajową radę programową Koalicji Polskiej, na której czele stanął lider Kukiz’15 Paweł Kukiz (który w lipcu 2020 zarejestrował partię K’15). Jej wiceprzewodniczącymi zostali Władysław Kosiniak-Kamysz, przewodnicząca UED Elżbieta Bińczycka i Marek Biernacki^[22]. W lutym 2020 do rady dołączyła Jolanta Milas (liderka stowarzyszenia zwykłego Państwo Fair Play, nawiązującego do ruchu Polska Fair Play)^[23].

W wyborach prezydenckich w 2020 PSL wystawiło kandydaturę Władysława Kosiniaka-Kamysza. Szefową jego sztabu została Magdalena Sobkowiak-Czarnecka. Oprócz przedstawicieli PSL, w sztabie wyborczym zasiedli m.in. przedstawiciele ruchu Kukiz’15 oraz UED^[24]. Poparcia kandydaturze prezesa PSL udzieliły także ŚR i PFP^[25][26]. W czerwcowych wyborach kandydat Koalicji Polskiej w pierwszej turze otrzymał 459 365 głosów (2,36%), zajmując 5. miejsce spośród 11 kandydatów^[27]. W II turze UED udzieliła oficjalnego poparcia Rafałowi Trzaskowskiemu z PO^[28]. Pozostałe ugrupowania nie wsparły formalnie żadnego z kandydatów (stanowisko w tej sprawie wyraziła partia ŚR^[29]), przy czym osoby pełniące najwyższe funkcje w PSL (w tym Władysław Kosiniak-Kamysz^[30]) opowiedziały się za kandydaturą Rafała Trzaskowskiego (oficjalnie poparli go m.in. eurodeputowani tej partii^[31]).

26 listopada 2020, decyzją rady naczelnej PSL, partia ta zdecydowała o zakończeniu współpracy z Kukiz’15 w ramach Koalicji Polskiej, z powodu różnic wewnątrzkoalicyjnych m.in. w związku z głosowaniem nad uchwałą w sprawie weta budżetu Unii Europejskiej^[32]. Dwa dni później klub parlamentarny przyjął nazwę Koalicja Polska – PSL, UED, Konserwatyści (uwzględniając zarówno obie mające parlamentarzystów partie pozostające w koalicji, jak i opcję związaną z Markiem Biernackim). Tego samego dnia odejście z klubu ogłosiła Agnieszka Ścigaj (czyniąc to formalnie przed posłami ruchu Kukiz’15, który tym samym opuściła)^[33]. W miejsce Pawła Kukiza przewodniczącym rady Koalicji Polskiej został Władysław Kosiniak-Kamysz^[34]. Formalne wydalenie posłów Kukiz’15 z klubu Koalicji Polskiej nastąpiło 9 grudnia^[35].

1 grudnia do koalicji dołączyła Ogólnopolska Federacja Przedsiębiorców i Pracodawców^[36], tydzień później porozumienie organizacji osób pokrzywdzonych przez organy państwa (m.in. Stowarzyszenie Przeciw Bezprawiu, Stowarzyszenie Niepokonani 2012 i Stowarzyszenie Sprawiedliwości Społecznej) na czele z byłym posłem Jerzym Jachnikiem^[37]. 15 grudnia ponownie potwierdzono udział ŚR w KP, podpisując formalne porozumienie^[38]. Dzień później zaprezentowano logo KP z biało-czerwonym kodem kreskowym^[39].

Po śmierci w grudniu 2020 Jolanty Fedak z PSL mandat po niej objął w marcu 2021 Łukasz Mejza z lubuskich BS, jednak nie przystąpił do klubu Koalicji Polskiej. W czerwcu 2021 do klubu dołączyli parlamentarzyści zasilający środowisko „Konserwatystów”: poseł Ireneusz Raś (wykluczony w poprzednim miesiącu z PO i klubu KO) i senator Kazimierz Michał Ujazdowski (bezpartyjny dotychczasowy senator PO, który przeszedł z klubu KO, wcześniej współtworząc z Markiem Biernackim i osobami spoza polityki think tank Centrum Dobrego Państwa^[40])^[41]. 29 czerwca 2021 w ramach Koalicji Polskiej powstało konserwatywno-chadeckie stowarzyszenie Tak, Polska!, którego przewodniczącym został Ireneusz Raś, wiceprzewodniczącymi Marek Biernacki i należący do PO były poseł Stanisław Żmijan^[42], a szefem rady programowej poseł Marek Sawicki z PSL; stowarzyszenie zarejestrowano 23 sierpnia tego samego roku. 14 lipca 2021 współpracę z KP podjęło stowarzyszenie zwykłe Pomorski Ruch Obywatelski^[43]. 31 sierpnia 2021 KP ogłosiła wspólną deklarację dotyczącą kwestii samorządów wraz z partią Porozumienie i kołem poselskim Polskie Sprawy^[44]. 2 maja 2022 ogłoszono powołanie przez środowisko Konserwatystów (CDP i TP) wewnątrz KP partii Centrum dla Polski^[45] (została ona zarejestrowana 11 października tego samego roku, pięć miesięcy później na kongresie na jej prezesa został wybrany Ireneusz Raś).

7 lutego 2023 Koalicja Polska nawiązała współpracę z Polską 2050 Szymona Hołowni, ogłaszając powołanie wspólnego eksperckiego zespołu programowego^[46]. W zespole z ramienia KP znaleźli się Krzysztof Kosiński, Anna Ojer i Czesław Siekierski związani z PSL, Kazimierz Michał Ujazdowski z CdP oraz Elżbieta Bińczycka z UED^[47]. 1 marca zaprezentowano wspólne postulaty programowe KP i Polski 2050^[48]. 27 kwietnia tego samego roku zawarto umowę pomiędzy PSL (reprezentującym całą KP) a Polską 2050 w sprawie wspólnego startu w wyborach parlamentarnych w 2023^[49][50]. Koalicja wyborcza przyjęła nazwę Trzecia Droga.

19 lipca 2023 do Koalicji Polskiej dołączyło stowarzyszenie Młoda Polska (środowisko do lutego 2023 działające pod szyldem Młodej Prawicy jako młodzieżówka Porozumienia)^[51]. Następnego dnia przystąpienie do klubu poselskiego KP ogłosili, dołączając do grupy Konserwatystów, posłowie Porozumienia (z wyjątkiem Jarosława Gowina) – Magdalena Sroka (prezes partii), Stanisław Bukowiec i Iwona Michałek^[52]. Kilka tygodni później wystąpili oni z Porozumienia^[53]. We wrześniu tego samego roku z Koalicją Polską związali się prezes partii Wolnościowcy i poseł niezrzeszony Artur Dziambor^[54] oraz posłanka KO Joanna Fabisiak, która odeszła z PO^[55] (nie przystąpili oni do klubu parlamentarnego, jednak ogłoszono ubieganie się ich jako kandydatów KP o poselską reelekcję).

W wyborach parlamentarnych KP stanowiła pulę kandydatów PSL w ramach Trzeciej Drogi, która zdobyła 14,4% głosów i uzyskała 65 mandatów w Sejmie oraz 11 w Senacie^[56]. KP przypadły 32 mandaty w Sejmie i 6 w Senacie, z czego politycy PSL otrzymali 27 mandatów w Sejmie i 4 w Senacie, Konserwatyści 5 mandatów w Sejmie (3 z nich zdobyli działacze CdP, a pozostałe Marek Biernacki i Magdalena Sroka, która jednak po rozpoczęciu nowej kadencji wstąpiła do PSL) i 1 (Kazimierza Michała Ujazdowskiego z CdP) w Senacie, a UED 1 mandat (Michała Kamińskiego) w Senacie. W Sejmie KP powołała własny klub pod nazwą PSL-TD, a w Senacie współtworzyła wspólny z Polską 2050 klub TD (do którego przystąpił działający dotychczas w Porozumieniu, wybrany jako kandydat niezależny, bezpartyjny już Józef Zając, zasilając grupę Konserwatystów). Przewodniczącym klubu PSL-TD został Krzysztof Paszyk z PSL, a senackiego klubu TD również polityk PSL Waldemar Pawlak. Piotr Zgorzelski z PSL i Michał Kamiński z UED utrzymali stanowiska wicemarszałków odpowiednio Sejmu i Senatu. W nowo powołanej Radzie Ministrów premiera Donalda Tuska z PO znalazło się czterech przedstawicieli PSL – Władysław Kosiniak-Kamysz jako wicepremier, a także Krzysztof Hetman, Dariusz Klimczak i Czesław Siekierski. Stanowiska wiceministrów, oprócz działaczy PSL, objęli też dwaj posłowie CdP. UED uzyskała w administracji rządowej przedstawiciela na stanowisku wicewojewody.

W wyborach samorządowych w 2024 Koalicja Polska wystartowała do sejmików województw oraz częściowo na niższych szczeblach ponownie jako pula PSL w ramach TD. Poza KP znalazła się partia Ślonzoki Razem, wystawiając własne listy w wyborach do sejmiku śląskiego. W wyborach do tego sejmiku w ramach KP z list TD wystartowali natomiast kandydaci nieprawomocnie wyrejestrowanej Śląskiej Partii Regionalnej. TD uzyskała w skali kraju w wyborach do sejmików 14,25% głosów, uzyskując 80 mandatów^[57], z czego Koalicji Polskiej przypadło 58 – zdobyły je osoby ściśle związane z PSL bądź niezwiązane ściśle z żadną partią. Adam Struzik z PSL utrzymał funkcję marszałka mazowieckiego, a Paweł Gancarz z PSL został marszałkiem dolnośląskim. W wyborach na prezydentów miast reelekcję w Ciechanowie uzyskał Krzysztof Kosiński z PSL. Jedynym kandydatem na prezydenta związanym z KP spoza PSL był startujący z lokalnego komitetu w Koninie Jakub Eltman z Młodej Polski.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku na listach TD, oprócz członków PSL i osób bezpartyjnych, startowało po jednym przedstawicielu UED (otwierający listę lubusko-zachodniopomorską Michał Kamiński), CdP (prezes partii Ireneusz Raś), ŚPR (przewodnicząca ugrupowania Ilona Kanclerz) i PFP (liderka organizacji Jolanta Milas), a także prezes partii Wolnościowcy (która zdecydowała wcześniej o samorozwiązaniu) Artur Dziambor. TD uzyskała w wyborach 6,91% głosów, co dało 3 mandaty, z czego przedstawiciele KP (z PSL) otrzymali 2^[58].

Przewodniczący:

• Władysław Kosiniak-Kamysz (prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego)

Wiceprzewodniczący:

• Marek Biernacki (inicjator środowiska Konserwatystów, reprezentowanego m.in. przez Centrum dla Polski)
• Elżbieta Bińczycka (przewodnicząca Unii Europejskich Demokratów)

Przewodniczący:

• Krzysztof Paszyk (PSL)

Wiceprzewodniczący:

• Marek Sawicki (PSL)
• Magdalena Sroka (PSL)
• Jacek Tomczak (CdP)
• Bożena Żelazowska (PSL)

Sekretarz:

• Agnieszka Kłopotek (PSL)

Rzecznik dyscypliny:

• Urszula Nowogórska (PSL)

Były poseł:

• Krzysztof Hetman (PSL) – do 10 czerwca 2024, wybrany do Parlamentu Europejskiego

• Ryszard Bober (PSL)
• Gustaw Marek Brzezin (PSL)
• Michał Kamiński (UED, wicemarszałek Senatu)
• Jan Filip Libicki (PSL)
• Waldemar Pawlak (PSL, przewodniczący klubu)
• Kazimierz Michał Ujazdowski (CdP – Konserwatyści)
• Józef Zając (Konserwatyści), wybrany jako kandydat niezależny

• Adam Jarubas
• Jarosław Kalinowski

Były eurodeputowany:

• Krzysztof Hetman – do 15 października 2023, wybrany do Sejmu

Wszyscy posłowie PSL zostali wybrani z list Koalicji Europejskiej i przystąpili w Parlamencie Europejskim do Europejskiej Partii Ludowej (PSL współtworzy delegację z Platformą Obywatelską).

Wcześniejsi posłowie:

• Jolanta Fedak (PSL) – do 31 grudnia 2020, zmarła
• Paweł Kukiz (Kukiz’15) – do 9 grudnia 2020, został posłem niezrzeszonym (potem koło Kukiz’15-DB)
• Jarosław Sachajko (Kukiz’15) – do 9 grudnia 2020, został posłem niezrzeszonym (potem koło Kukiz’15-DB)
• Paweł Szramka (Kukiz’15) – do 9 grudnia 2020, został posłem niezrzeszonym (potem koła Kukiz’15-DB, koła Polskie Sprawy, ponownie niezrzeszony oraz i klubu KO, ponadto partia Dobry Ruch)
• Agnieszka Ścigaj (Kukiz’15) – do 30 listopada 2020, została posłanką niezrzeszoną i niezależną (potem koło Polskie Sprawy)
• Stanisław Tyszka (Kukiz’15) – do 9 grudnia 2020, został posłem niezrzeszonym (potem koła Kukiz’15-DB i Konfederacja, ponadto w ramach Konfederacji partia Nowa Nadzieja)
• Stanisław Żuk (Kukiz’15) – do 9 grudnia 2020, został posłem niezrzeszonym (potem koło Kukiz’15-DB)

Z listy PSL, jako przedstawiciel lubuskich Bezpartyjnych Samorządowców w ramach KP, kandydował także Łukasz Mejza, który zastąpił Jolantę Fedak 16 marca 2021, zostając posłem niezrzeszonym (wstąpił potem ponadto do Partii Republikańskiej).

• Ryszard Bober (PSL, przewodniczący koła)
• Michał Kamiński (UED, wicemarszałek Senatu)
• Jan Filip Libicki (PSL)
• Kazimierz Michał Ujazdowski (CdP – Konserwatyści) – od 22 czerwca 2021, wybrany z ramienia KO jako kandydat PO

Koło funkcjonowało od 10 grudnia 2019 w ramach klubu parlamentarnego KP^[60].

• Jan Filip Libicki (PSL), wybrany z ramienia PO

Partia polityczna		Ideologia polityczna	Lider	Posłowie	Senatorowie	Posłowie do PE	Radni sejmików województw
	Polskie Stronnictwo Ludowe	chrześcijańska demokracja, centryzm	Władysław Kosiniak-Kamysz	28/460	4/100	2/52	54/552
	Centrum dla Polski	liberalny konserwatyzm, chrześcijańska demokracja	Ireneusz Raś	3/460	1/100	0/52	0/552
	Unia Europejskich Demokratów	liberalizm, centryzm, proeuropeizm	Elżbieta Bińczycka	0/460	1/100	0/52	0/552

KP reprezentują również niezależni przedstawiciele środowiska Konserwatystów (skupiającego m.in. CdP i Młodą Polskę) – 1 poseł, 1 senator i 4 radnych sejmików.

Ponadto z Koalicją Polską związane są środowiska niepartyjne:

• stowarzyszenie Młoda Polska – lider Jan Strzeżek
• stowarzyszenie zwykłe Państwo Fair Play – lider Jolanta Milas
• organizacja pracodawców Ogólnopolska Federacja Przedsiębiorców i Pracodawców – lider Robert Składowski
• organizacje osób pokrzywdzonych przez organy państwa (m.in. Stowarzyszenie Przeciw Bezprawiu, Stowarzyszenie Niepokonani 2012 i Stowarzyszenie Sprawiedliwości Społecznej) – lider Jerzy Jachnik
• stowarzyszenie zwykłe Pomorski Ruch Obywatelski „PRO OBYWATEL” – lider Tomasz Kajzer