Kawia
Kawia[17] (Cavia) – rodzaj ssaków z podrodziny kawii (Caviinae) w obrębie rodziny kawiowatych (Caviidae).
Cavia | |||||
Pallas, 1766[1] | |||||
Przedstawiciel rodzaju – kawia brazylijska (C. aperea) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Infrarząd | |||||
Nadrodzina | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | |||||
Rodzaj | kawia | ||||
Typ nomenklatoryczny | |||||
Cavia cobaya Pallas, 1766 (= Mus porcellus Linnaeus, 1758) | |||||
| |||||
Gatunki | |||||
|
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej (Ekwador, Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Surinam, Brazylia, Peru, Boliwia, Chile, Argentyna, Paragwaj i Urugwaj)[18][19][20]. Są rozproszone na niemal całym kontynencie z wyjątkiem dalekiego południa i dorzeczy Amazonki[21].
Morfologia
Długość ciała 215–395 mm, długość tylnej stopy 24–57 mm, długość ucha 19–50 mm; masa ciała 295–840 g[19][22].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1766 roku niemiecki botanik i zoolog Peter Simon Pallas w książce swojego autorstwa o tytule Miscellanea zoologica[1]. Pallas wymienił pięć gatunków – Cavia capensis Pallas, 1766, Cavia cobaya Pallas, 1766 (= Mus porcellus Linnaeus, 1758), Cavia capybara Pallas, 1766 (= Sus Hydrochaeris Linnaeus, 1766), Cavia Acuti Pallas, 1766 (= Mus leporinus Linnaeus, 1758) i Cavia Aperea Pallas, 1766 (= Cavia aperea Erxleben, 1777) – z kótrych gatunkiem typowym była kawia domowa (C. porcellus).
Etymologia
- Cavia (Cauia, Scavia, Savia, Calva): nazwa cabiai oznaczająca w języku Indian Kalina ‘kawię’, być może od port. çavia ‘kolczasty szczur’, od tupi saujá ‘szczur’[23].
- Anoema (Anoemas, Anaema): fr. anoème ‘bez siły’, być może od gr. α a ‘bez’; νοημα noēma ‘myśl, pojęcie’ (por. ανοημων anoēmōn ‘nierozumny’)[24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cavia cobaya Pallas, 1766 (= Mus porcellus Linnaeus, 1758).
- Cobaya (Cobaia): nazwa çabuia lub sabuia z niezidentyfikowanego języka Indian amerykańskich (być może tupi) oznaczająca ‘kawię domową’[25]. Gatunek typowy: w oryginalnym opisie Cuvier nie wymineił żadnago gatunku, na typ nomenklatoryczny wyznaczono Cavia cobaya Pallas, 1766 (= Mus porcellus Linnaeus, 1758).
- Coiza: gr. κοιζω koizō ‘chrząkać’[26].
- Moco: rodzima, południowoamerykańska nazwa moco dla kawii[27]. Gatunek typowy: Lund podał samą nazwę nie wskazując typu nomenklatorycznego.
- Perea: etymologia nieznana[28]. Gatunek typowy: Lund podał samą nazwę nie wskazując typu nomenklatorycznego.
- Prea: rodzima, południowoamerykańska nazwa prea dla kawii[13]. Gatunek typowy: Liais wymienił pięć gatunków – Cavia rufescens Lund, 1841 (= Cavia fulgida Wagler, 1831), Cavia cobaya Pallas, 1766 (= Mus porcellus Linnaeus, 1758), Cavia rupestris Wied-Neuwied, 1820, Cavia obscura Lichtenstein, 1823 (= Cavia fulgida Wagler, 1831) i Cavia saxatilis Lund, 1839 (= Cavia spixii Wagler, 1831) – nie wskazując typu nomenklatorycznego.
- Mamcaviaus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[29].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występując współcześnie gatunki[30][22][18][17]:
- Cavia aperea Erxleben, 1777 – kawia brazylijska
- Cavia tschudii Fitzinger, 1857 – kawia górska
- Cavia porcellus (Linnaeus, 1758) – kawia domowa – gatunek udomowiony
- Cavia fulgida Wagler, 1831 – kawia lśniąca
- Cavia patzelti Schliemann, 1982
- Cavia magna Ximinez, 1980 – kawia większa
- Cavia intermedia Cherem, Olimpio & Ximenez, 1999 – kawia pośrednia
Opisano również gatunki wymarłe[31]:
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- A. Cabrera. Los roedores Argentinos de la familia Caviidae.. „Facultad de Agronomı´a y Veterinaria, Universidad de Buenos Aires, Escuela de Veterinaria Publicacio´n”. 6, s. 1–93, 1953 [1954]. (hiszp.).