Karen Carpenter

Karen Anne Carpenter urodziła się 2 marca 1950 r. w New Haven w stanie Connecticut jako córka Agnes Reuwer (ur. 5 marca 1915, zm. 10 listopada 1996) oraz Harolda Bertrama Carpentera (ur. 8 listopada 1908, zm. 15 października 1988)^[1]. Jej jedynym rodzeństwem był 3 lata starszy brat, Richard, który był cudownym dzieckiem grającym na fortepianie. Lubiła tańczyć, w wieku czterech lat zapisano ją na zajęcia stepowania i balet^[2].

Rodzina przeprowadziła się w czerwcu 1963 r. do Downey na przedmieścia Los Angeles^[3]. Karen rozpoczęła naukę w Downey High School w 1964 roku o rok młodsza od kolegów z klasy^[2]. Dołączyła do orkiestry szkolnej, aby uniknąć zajęć sportowych. Początkowo grała na dzwonkach, namówiła kolegę z klasy Frankie Chaveza aby nauczył ją grać na perkusji. Ten namówił rodzinę, by kupiła jej zestaw perkusyjny za 300 $. Jej entuzjazm doprowadził ją do nauczenia się gry skomplikowanych metrum i chwytów w krótkim czasie^[2][3].

Karen ukończyła Downey High School wiosną 1967 roku, otrzymując nagrodę John Philip Sousa Band Award i zapisała się na specjalizację muzyczną w stanie Long Beach, gdzie występowała w chórze studenckim z Richardem. Dyrektor chóru, Frank Pooler odkrył, że Karen ma dobry głos, który szczególnie nadaje się do popu i zaczął udzielać lekcji, rozwijając jej głos do zakresu trzech oktaw^[2][3].

Pierwszym zespołem Karen było Two Plus Two, dziewczęce trio utworzone z przyjaciółmi z Downey High School. W 1965 r. Karen, Richard i jego kolega ze studiów, Wes Jacobs (basista i trębacz) utworzyli Richard Carpenter Trio^[2]. Zespół grał jazz w klubach nocnych, pojawił się w telewizyjnym programie talentów Your All-American College Show^[3]. W tym okresie Karen jeszcze nie śpiewała, okazyjną wokalistką była Margaret Shanor^[2]. Trio podpisało kontrakt z RCA Records i nagrało dwa single, które nie zostały wydane^[3].

W kwietniu 1966 roku rodzeństwo Carpenters zostało zaproszone na przesłuchanie z basistą Joe Osbornem, członkiem zespołu The Studio Wrecking Crew. Chociaż początkowo oczekiwano, że będzie tylko perkusistką, Karen próbowała śpiewać i zrobiła na zespole wrażenie swoim nietypowym głosem. Osborn podpisał z nią umowę nagraniową dla swojej wytwórni Magic Lamp Records, natomiast nie był szczególnie zainteresowany zaangażowaniem jej brata^[2].

Gdy w 1967 roku Jacobs opuścił trio (by studiować w Juilliard School) Karen wraz z pozostałymi muzykami utworzyła grupę Spectrum – eksperymentując z wielościeżkowymi harmoniami wokalnymi nagrali wiele taśm demonstracyjnych w garażowym studio Osborna. Taśmy te zostały odrzucone przez wytwórnie. Grupa miała trudności z przyciągnięciem fanów na żywo, ponieważ ich brzmienie było zbyt odmienne od hard rocka i psychodelicznego rocka, popularnego wówczas w klubach^[2][3].

A&M Records ostatecznie podpisało kontrakt z Carpenters na kontrakt nagraniowy w 1969 roku^[3]. Karen rozpoczęła swoją karierę jako perkusista i wokalistka grupy, początkowo śpiewała spoza zestawu perkusyjnego^[2]. Zaśpiewała większość piosenek na pierwszym albumie zespołu, Offering (w reedycjach zatytułowanyTicket to Ride), brat napisał dziesięć z trzynastu piosenek z albumu i zaśpiewał pięć z nich. Utwory początkowe i końcowe zostały wspólnie zaśpiewane przez oboje. Oprócz perkusji Karen grała na gitarze basowej w dwóch utworach^[2]. „Ticket to Ride”, cover Beatlesów, który później stał się utworem tytułowym albumu, wydany jako pierwszy singiel osiągnął 54 pozycję na liście Billboard Hot 100^[2]. Na ich następnym albumie Close to You z 1970 znalazły się już dwa hity: (Long Long to Be) Close to You i We Have Only Just Begun, które dotarły na 1 i 2 miejsce Hot 100^[2].

Ponieważ Karen mierzyła 1,63 m widzom trudno było dostrzec ją zza zestawu perkusyjnego^[2]. Z recenzji wynikało, że zespołowi w występach na żywo brakuje lidera. Richard i menedżer Sherwin Bash namówili Karen, aby stanęła przy mikrofonie, a inny muzyk (Cubby O’Brien) zastąpił ją na perkusji^[2][4]. Początkowo czuła się niekomfortowo śpiewając solo, ponieważ czuła się pewniej za perkusją^[2]. Po nagraniu kolejnych płyt (Now & Then w 1973) Karen coraz więcej śpiewała i rzadziej grała stając się centralnym punktem występów na żywo. Niemniej zawsze uważała się za „śpiewającą perkusistkę”^[4] elementem koncertów były prawie zawsze jej długie solówki perkusyjne^[2]. Chociaż miała zakres wokalny trzech oktaw, większość przebojów duetu opierało się na dolnych rejestrach jej kontraltu, co sama komentowała żartobliwie „Pieniądze są w piwnicy” („The money’s in the basement”)^[4].

W połowie lat 70. Richard Carpenter cierpiący na bezsenność uzależnił się od metakwalonu. Zespół zaczął odwoływać trasy koncertowe, ostatni występ na żywo miał miejsce 4 września 1978 roku w MGM Grand w Las Vegas. W 1980 roku Karen wykonała składankę standardów w duecie z Ella Fitzgerald w programie telewizyjnym Carpenters Muzyka, muzyka, muzyka^[5]. W 1981 roku, po wydaniu albumu Made in America (który okazał się ich ostatnim), Carpenters powrócili na scenę i odbyli trasy promocyjne, w tym występ w programie BBC Nationwide^[2][6]. Ostatnia piosenka nagrana przez Karen w kwietniu 1982 roku nosi tytuł Now^[7].

Karen wydała swoją pierwszą solową płytę Looking for Love/I’ll Be Yours w 1967 roku w wytwórni Osborn’s Magic Lamp, wytłoczono tylko 500 kopii^[2]. W 1979 r. (gdy Richard leczył swoje uzależnienie) Karen nagrała solowy album współpracując z producentem Philem Ramone^[1]. Nagrano muzykę w odmiennym stylu niż typowy repertuar Carpenters – w stylu disco, wykorzystując w pełni górny rejestr wokalny Karen. Nagrania spotkały się z chłodną reakcją brata oraz kierownictwa wytwórni. Na początku 1980 roku, został odłożony na półkę przez współwłaściciela A&M Records Herba Alperta a wytwórnia obciążyła Karen kwotą 400 000 $ na pokrycie kosztów nagrania niewydanego albumu^[1]. Część tego albumu została komercyjnie wydana w 1989 r. – niektóre z jego utworów (zremiksowane przez Richarda) znalazły się na albumie Lovelines – ostatnim niekompilacyjnym albumie z utworami Carpenters. Dopiero w 1996 roku ukazał się pełny album solowy z tej sesji zatytułowany Karen Carpenter^[2][8].

Karen miała skomplikowane relacje z rodzicami, którzy byli zawsze pewni, że talent muzyczny Richarda zostanie doceniony, natomiast nie byli przygotowani na sukces Karen^[2]. Mieszkała z nimi do roku 1974^[9]. We wczesnych wywiadach nie wykazywała zainteresowania romansami ani małżeństwem, uważając, że taki związek nie przetrwa ciągłych tras koncertowych^[10]. Później spotykała się z kilkoma mężczyznami, m.in. z Tony Danza, Markiem Harmonem, Stevem Martinem^[1].

Po kolejnym romansie wyszła za mąż za dewelopera Thomasa Jamesa Burrisa 31 sierpnia 1980 r. Burris, rozwodnik z 18-letnim synem, był o dziewięć lat starszy od niej. Para zamieszkała w Newport Beach^[2]. Karen desperacko pragnęła dzieci, lecz mąż przeszedł wazektomię i odmówił wykonania operacji jej odwrócenia. Ich związek nie przetrwał tego konfliktu i zakończył się po 14 miesiącach. Karen złożyła pozew o rozwód w październiku 1982 gdy przebywała w szpitalu^[2][11].

Karen, będąc puszystą nastolatką (ponad 70 kg) zaczęła się odchudzać w szkole średniej. Pod kierunkiem lekarza rozpoczęła dietę Stillmana, pijąc osiem szklanek wody dziennie i unikając tłustych potraw zmniejszyła swoją wagę do 54 kg^[2]. W 1973 roku uznała, że wygląda grubo, początkowo zatrudniła osobistego trenera, który doradził jej zmianę diety, następnie zwolniła go i rozpoczęła własny program odchudzania, używając sprzętu do ćwiczeń. Zrzuciła kolejne 9 kg, we wrześniu 1975 r. Jej waga wynosiła 41 kg^[12] co było widoczne podczas występów na żywo^[7]. Brat później stwierdził, że on i jego rodzice nie wiedzieli, jak pomóc Karen. W 1981 roku rozpoczęła leczenie w Nowym Jorku u psychoterapeuty Stevena Levenkrona^[2][7].

Pod koniec 1981 r. Karen zaczęła stosować lek na tarczycę (lewotyroksynę) w celu przyśpieszenia metabolizmu. Stosowała go w połączeniu z codziennym spożywaniem dużej ilości środków przeczyszczających. Stan jej nadal się pogarszał, Karen zaczęła mieć zawroty głowy i jej serce biło nieregularnie. Wreszcie we wrześniu 1982 r. została przyjęta do szpitala Lennox Hill w Nowym Jorku, gdzie została poddana dożylnemu żywieniu pozajelitowemu. Kuracja się powiodła i przybierała na wadze w stosunkowo krótkim czasie^[12] do końca życia utrzymywała względnie stabilną wagę. Karen wróciła ze szpitala do Kalifornii w listopadzie 1982 r. zdecydowana kontynuować karierę i sfinalizować rozwód. 11 stycznia 1983 r. Karen po raz ostatni wystąpiła publicznie na zebraniu byłych laureatów nagrody Grammy^[13] , wydawała się nieco wyczerpana, ale według Dionne Warwick była żywa i towarzyska.

1 lutego 1983 r. Karen po raz ostatni spotkała się z bratem omawiając dalsze plany wznowienia tras koncertowych. Na 4 lutego zaplanowała podpisać dokumenty oficjalnie potwierdzające rozwód. Noc z 3 na 4 lutego spędziła w domu rodziców w Downey. Krótko po przebudzeniu upadła w sypialni. Ratownicy stwierdzili, że jej serce bije 6 razy na minutę^[14]. Zawieziona do szpitala Downey Community została uznana za martwą o 9:51 rano^[2][15].

Pogrzeb Karen Carpenter miał miejsce 8 lutego 1983 r. w Downey United Methodist Church. Wzięło w nim udział około tysiąca żałobników, w tym m.in. Dorothy Hamill, Olivia Newton-John, Petula Clark i Dionne Warwick^[16]. Jej mąż również brał udział w uroczystości wrzucając obrączkę ślubną do trumny^[1]. Została pochowana w Forest Lawn Memorial Park w Cypress w Kalifornii^[17]. W 2003 r. jej ciało zostało przeniesione i Karen pochowano obok rodziców (którzy odeszli w latach dziewięćdziesiątych) w mauzoleum w Pierce Brothers Valley Oaks Memorial Park w Westlake Village w Kalifornii^[2].

Autopsja wykluczyła przedawkowanie narkotyków^[18], przypisując śmierć „kardiotoksyczności emetyny z powodu lub w wyniku jadłowstrętu psychicznego^[12]”, poziom cukru we krwi wynoszący 1110 miligramów na decylitr – ponaddziesięciokrotność maksymalnej^[2]. (raport z autopsji Karen) Dwa lata później koroner powiedział, że niewydolność serca była spowodowana nadużywaniem syropu Ipecac (dostępnym bez recepty) stosowanym do wywoływania wymiotów w przypadkach przedawkowania lub zatrucia^[12].

12 października 1983 r. the Carpenters otrzymali gwiazdę na Hollywood Walk of Fame^[19]. W 1999 r. VH1 umieścił Karen na 29 miejscu na liście 100 największych kobiet rock and rolla^[20]. W 2010 roku Rolling Stone umieściła ją na 94 pozycji na liście 100 największych piosenkarzy wszech czasów^[21].

Śmierć Karen Carpenter zwróciła uwagę mediów na jadłowstręt psychiczny^[22][23], choroba ta nie była wcześniej powszechnie znana. Jej rodzina założyła Karen A. Carpenter Memorial Foundation, która zbiera pieniądze na badania nad jadłowstrętem psychicznym i innymi zaburzeniami odżywiania^[24].

W 1987 powstał 43-minutowy animowany film lalkowy zatytułowany Superstar: The Karen Carpenter Story, wyreżyserowany przez Todda Haynesa. Został wycofany z obiegu w 1990 roku, po tym, jak Haynes przegrał pozew o naruszenie praw autorskich złożony przez brata Karen^[2][25]. Jest traktowany jako kultowy.

W 1989 r. ukazał się film telewizyjny The Karen Carpenter Story (został wyemitowany w CBS) z Cynthią Gibb w roli tytułowej. Użyto podkładów muzycznych z głosem Karen (z wyjątkiem utworu The End of the World)^[2][26]. Film pomógł przywrócić popularność muzyki duetu^[27]. Richard początkowo entuzjastyczny wobec projektu o latach uznał współpracę przy filmie za błąd. Richard współpracował przy realizacji filmów dokumentalnych Close to You: Remembering The Carpenters (1997)^[28] oraz Only Yesterday: The Carpenters Story (2007)^[2].

Randy Schmidt napisał opublikowaną w 2010 biografię Karen Carpenter, Little Girl Blue z przedmową Dionne Warwick opartą na wywiadach z innymi przyjaciółmi i współpracownikami^[2].

• Offering (później jako Ticket to Ride) (1969)^[29]
• Close to You (1970)
• Carpenters (1971)
• A Song for You (1972)
• Now & Then (1973)
• Horizon (1975)
• A Kind of Hush (1976)
• Passage (1977)
• Christmas Portrait (1978)
• Made in America (1981)

• Voice of the Heart (1983)
• An Old-Fashioned Christmas (1984)
• Lovelines (1989)
• As Time Goes By (2001/2004)

• Karen Carpenter (1996)

• Ray Coleman: The Carpenters: The Untold Story. An Authorized Biography.. HarperCollins, 1994. ISBN 978-0-060-92586-4. Brak numerów stron w książce
• Scott Stanton: The Tombstone Tourist: Musicians. Simon and Schuster, 2003. ISBN 978-0-743-46330-0. Brak numerów stron w książce
• Hilderbrand, Lucas. „Grainy Days and Mondays:Superstar and Bootleg Aesthetics”. Camera Obscura, 2004 ISSN 0270-5346.
• Alan Petrucelli: Morbid Curiosity: The Disturbing Demises of the Famous and Infamous. Penguin, 2009. ISBN 978-1-1011-4049-9. Brak numerów stron w książce
• Randy Schmidt: Little girl blue. The life of Karen Carpenter. Chicago Review Press, 2010. ISBN 978-1-556-52976-4. Brak numerów stron w książce
• Randy Schmidt: Yesterday Once More: The Carpenters Reader. Chicago Review Press, 2012. ISBN 978-1-613-74417-8. Brak numerów stron w książce

• Richard and Karen Carpenter – Oficjalna strona
• Lead Sister – strona fanów
• Karen Carpenter w bazie IMDb (ang.)