Kakadu palmowa
Kakadu palmowa[4], żałobnica palmowa[10], kakadu wielka[11] (Probosciger aterrimus) – gatunek dużego ptaka z rodziny kakaduowatych (Cacatuidae). Zamieszkuje niziny Nowej Gwinei, do wysokości 1300 m n.p.m., występuje także na pobliskich wyspach. W Australii zamieszkuje tylko półwysep Jork. Jest jedynym przedstawicielem plemienia Proboscigerini[4] i rodzaju Probosciger[4][12].
Probosciger aterrimus[1] | |||
(J.F. Gmelin, 1788) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | Proboscigerini | ||
Rodzaj | |||
Gatunek | kakadu palmowa | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9] | |||
Zasięg występowania | |||
Podgatunki i zasięg występowania
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia cztery podgatunki P. aterrimus[12]:
- P. a. stenolophus – wyspa Yapen, północna i wschodnia Nowa Gwinea
- P. a. goliath – wyspy u zachodnich wybrzeży Nowej Gwinei, zachodnia, środkowa i południowo-wschodnia Nowa Gwinea. Proponowano wydzielenie z niego podgatunków alecto i intermedius, lecz nie są one obecnie uznawane.
- P. a. aterrimus – Wyspy Aru i Misool
- P. a. macgillivrayi – południowa Nowa Gwinea, półwysep Jork (północno-wschodnia Australia)
Etymologia
- Probosciger: łac. proboscis, proboskidis „pysk, trąba”, od gr. προβοσκις proboskis, προβοσκιδος proboskidos „pysk, trąba”; -ger „noszący”, od gerere „nosić”[13].
- aterrimus: nieudokumentowane łac. aterrimus „bardzo czarny, najczarniejszy”, forma wyższa od ater „czarny”[14].
- stenolophus: gr. στηνος stēnos cienki, smukły; λοφος lophos „grzebień, czub”[15].
- goliath: Goliat z Gat, biblijny gigant filistyński, zabity przez chłopca o imieniu Dawid[16].
- macgillivrayi: dr William David Kerr MacGillivray (1867–1933), australijski lekarz, przyrodnik, owolog[17].
Charakterystyka
- Wygląd zewnętrzny
- Duża kakadu o ostrym, potężnym, ciemnoszarym dziobie, jest jednolicie czarno umaszczona, z czubem na głowie składającym się z piór w kształcie sierpa, który może stroszyć. Jedyna kolorowa plama w czarnym upierzeniu to pomarańczowa skóra na nieopierzonych policzkach (u samic dziób i plamy są mniejsze). U zdenerwowanego ptaka przybiera kolor szkarłatny. Skrzydła i długi ogon są zaokrąglone.
- Rozmiary
- długość ciała: 50–63 cm, rozpiętość skrzydeł: 70–100 cm
- Masa ciała
- samiec 545–1092 g, samica 503–950 g
- Zachowanie
- Chętnie przebywają na bezlistnych drzewach, które wystają ponad kopułę lasu deszczowego lub eukaliptusowego. Żyją w parach lub w grupach składających się z pięciu lub sześciu ptaków. Śpią osobno. Samce są terytorialne i przepędzają rywali ze swojego terytorium. Samiec zajmując jakieś terytorium, bierze w palce kawałek gałęzi i uderza nią w suchy, pusty pień[18]. Wydają różne dźwięki (gwizdy, niski skrzek lub zawodzące wołanie), które niosą się daleko. Wysokość tonu tych dźwięków jest różna, czasami bardzo wysoka.
- Długość życia
- W niewoli do 56 lat (samica w London Zoo); według niepotwierdzonych informacji samiec w australijskim zoo dożył do 80–90 lat[19]. Brak informacji o długości życia osobników na wolności[19].
Środowisko
Tropikalne lasy deszczowe i galeriowe oraz obrzeża lasów; w Australii także w drzewostanach eukaliptusowych.
Pożywienie
Żywią się dużymi nasionami o twardych łupinach, a także owocami, jagodami i pąkami.
Lęgi
- Zachowania godowe
- Sezon rozrodczy rozpoczyna się w sierpniu. Podczas toków samiec i samica z nastroszonymi czubami kłaniają się, tupiąc nogami.
- Gniazdo
- Budowane jest w dużych dziuplach drzew, w których tworzą platformę z gałęzi.
- Jaja i wysiadywanie
- Samica składa tylko jedno białe jajo, które wysiaduje sama przez 33–35 dni. W tym czasie jest karmiona przez samca.
- Pisklęta
- Młode po wykluciu jest nagie, pozbawione puchu. W gnieździe pozostaje około 100–110 dni, gdzie jest dokarmiane przez obydwoje rodziców. Po opuszczeniu gniazda jest jeszcze karmione przez około 6 tygodni. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 7–8 lat.
Status zagrożenia i ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kakadu palmową za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Całkowita wielkość populacji jest szacowana na 260000-640000 dorosłych odobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk i odłów przez ludzi. Populacja podgatunku macgillivrayi jest stabilna i liczy około 3000 osobników[9][20].
Gatunek ten jest ujęty w I załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[21].
Przypisy
Bibliografia
- H. Kuhl. Conspectus psittacorum. Cum specierum definitionibus, novarum descriptionibus, synonymis et circa patriam singularum naturalem adversariis, adjecto indice museorum, ubi earum artificiosae exuviae servantur. „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum”. 10 (1), s. 1–104, 1820. (łac.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Palm Cockatoo (Probosciger aterrimus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- Justine Zingsheim: Probosciger aterrimus. Animal Diversity Web. [dostęp 2011-02-10]. (ang.).
- H.-J. Pfeffer: Der Palmkakadu. Arbeitsgemeinschaft Papageien-Netzwork. [dostęp 2007-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-01)]. (niem.).