Jerzy Cegielski
Jerzy Wojciech Faustyn Cegielski (ur. 15 lutego 1887 w Poznaniu, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – podpułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
 | |
 podpułkownik artylerii | |
| Pełne imię i nazwisko | Jerzy Wojciech Faustyn Cegielski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1910–1911, 1914–1932 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    | |
Życiorys
Jerzy Cegielski urodził się w Poznaniu, w rodzinie Stefana (1852–1921) i Albertyny z Nieżychowskich (1857–1894)[1][2][3][4]. Był wnukiem Hipolita Cegielskiego[4].
Uczył się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, w którym 13 lutego 1908 zdał maturę[5]. Następnie uczył się praktycznie rolnictwa w wielu majątkach w Wielkopolsce[6]. 1 października 1910 wstąpił jako jednoroczny ochotnik do niemieckiego 20 pułku artylerii polowej w Poznaniu[7]. 1 października 1911 zakończył służbę w stopniu kaprala rezerwy[7]. W 1912 rozpoczął studia agronomiczne na Uniwersytecie Wrocławskim, które następnie kontynuował w Berlinie i Lipsku[6].
4 sierpnia 1914 został zmobilizowany do armii niemieckiej[8]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 32 pułku artylerii polowej ciężkiej, a następnie 19 pułku artylerii polowej Obrony Krajowej[6]. 15 czerwca 1915 pod Lille został ranny[9]. 27 grudnia 1918 zakończył służbę w armii niemieckiej[8].
5 lutego 1919 wstąpił do Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim[10]. Został przydzielony do 1 pułku artylerii polowej wielkopolskiej, późniejszego 15 pułku artylerii polowej na stanowisko dowódcy 7. baterii[6][11]. W czasie wojny z bolszewikami dowodził I dywizjonem[6]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w artylerii, w grupie oficerów byłej armii niemieckiej[12]. Wyróżnił się 21 sierpnia 1920 w bitwie warszawskiej[13]. 8 września 1920 dowódca 15 pap, podpułkownik Rudolf Niemira we wniosku na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał:
dnia 21 sierpnia 1920 został I dywizjon, maszerując na drodze z Ostrowi Mazowieckiej do Zambrowa, otoczony przez 86 Brygadę piechoty bolszewickiej, która się przebijała ze wschodu i (...) do wyżej wymienionej (...), i to w ten sposób, że udało się nieprzyjacielowi odciąć 3. baterię od 1. i 2. baterii. Wobec wielkiej liczebnej przewagi nieprzyjaciela – I dywizjon maszerował z jednym batalionem 59 pułku piechoty – zaczynała sytuacja być bardzo krytyczna mimo, że 1, i 2. bateria prażyła ciągle tyraliery bolszewickie. Wtenczas mjr Cegielski, zebrawszy wszystkich zbytecznych artylerzystów 1. i 2. baterii, (...) także kulomioty tych baterii, uderzył na czele tej garstki ludzi na nieprzyjaciela. Po ciężkiej walce udało się rozbić piechotę bolszewicką, która się w lesie (...), pozostawiając wielu rannych i zabitych, i przez to (...) uratować odciętą zupełnie 3. baterię[13].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w Wojsku Polskim jako oficer zawodowy i kontynuował służbę w 15 pap w Bydgoszczy[14]. W 1921 został przydzielony do Obozu Szkolnego Artylerii w Toruniu na stanowisko instruktora Szkoły Podoficerów Zawodowych Artylerii[15][16]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 124. lokatą w korpusie oficerów artylerii[17][18][19]. W styczniu 1926 został przydzielony do dywizjonu szkolnego artylerii Okręgu Korpusu Nr VII w Śremie na stanowisko dowódcy[6]. W lipcu 1927 został przeniesiony do 1 pułku artylerii polowej Legionów w Wilnie na stanowisko dowódcy III dywizjonu[20]. 23 stycznia 1928 prezydent RP Ignacy Mościcki nadał mu stopień podpułkownika z dniem 1 stycznia 1928 w korpusie oficerów artylerii i 6. lokatą[21][22]. W lipcu tego roku został zatwierdzony na stanowisku zastępcy dowódcy pułku[23][24]. 21 stycznia 1930 otrzymał przeniesienie do 3 pułku artylerii polowej Legionów w Zamościu na stanowisko dowódcy pułku[25]. W grudniu 1931 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr II, z dniem 30 kwietnia 1932 przeniesiony w stan spoczynku[26][27].
Od 1 grudnia 1933 mieszkał w Bielsku przy ul. Blichowej 68 m. 4[28]. Pracował w banku[2]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Bielsko. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[29].
Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach dostał się do sowieckiej niewoli i przebywał w obozie w Starobielsku[2]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach[2]. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[30]. Jego grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu (pole 9-5-A-26)[31].
Był żonaty z Aliną z Ponińskich (1900–1964), z którą miał córkę Zofię (1926–2022) i syna Stefana (1928–1983)[9][32][33][34][31].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1434[1] – 13 maja 1921[35][36]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie[37] (po raz drugi w 1921[38])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[8]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[8]
W „Rocznikach Oficerskich” 1923, 1924 i 1928 figuruje jako odznaczony francuskim Krzyżem Wojennym[15][16][24], lecz sam zainteresowany, wypełniając 14 czerwca 1933 kwestionariusz kawalera Orderu Virtuti Militari, nie wspomniał o tym odznaczeniu[8].
Upamiętnienie
- Dekretem z 11 listopada 1976 Prezydenta RP na Uchodźstwie w Londynie Stanisław Ostrowski nadał zbiorowo Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384)[39] żołnierzom polskim zgładzonym w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, dla upamiętnienia ofiary ich życia w imię Niepodległości Polski. Krzyż ten symbolicznie został zawieszony na Pomniku Katyńskim w Londynie[39].
- 5 października 2007 minister obrony narodowej awansował go pośmiertnie na stopień pułkownika[40]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[41].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Cegielski Jerzy. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.54-4593 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-01-19].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ładysław Panufnik: Zarys historji wojennej 15-go pułku artylerii polowej wielkopolskiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.