Jarosław Stećko
Jarosław Stećko (ukr. Ярослав Стецько, ur. 19 stycznia 1912 w Tarnopolu, zm. 5 lipca 1986 w Monachium) – ukraiński polityk niepodległościowy, działacz nacjonalistyczny, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Premier rządu ukraińskiego | |
Okres | od 30 czerwca 1941 |
Życiorys
W latach 1929–1934 studiował filozofię i prawo na uniwersytetach we Lwowie i Krakowie, wstąpił do Ukraińskiej Organizacji Wojskowej, od 1932 członek krajowej egzekutywy i referent ideologiczny OUN. Aresztowany w 1934, skazany w 1936 na 5 lat więzienia za działalność w OUN, karę zmniejszoną w wyniku amnestii odbywał do 1937, po uwolnieniu w wyniku kolejnej amnestii wyjechał za granicę[1].
Po wkroczeniu Wehrmachtu, w tym Batalionu Nachtigall, do Lwowa 30 czerwca 1941 i ogłoszeniu przez działaczy OUN-B deklaracji niepodległości Ukrainy, przystąpił do formowania rządu ukraińskiego, który przetrwał tylko dwanaście dni.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Stetzko.jpg/240px-Stetzko.jpg)
Cały skład rządu został aresztowany przez Niemców. Adolf Hitler był bowiem zdecydowanie przeciwny koncepcji powstania państwa ukraińskiego, planując wszystkich Słowian przekształcić w niewolniczą siłę roboczą imperialnej III Rzeszy. Podczas ostatecznych rozmów, prowadzonych we wrześniu 1941 w Berlinie w gmachu byłej ambasady polskiej pomiędzy przedstawicielami Abwehry i OUN (B), zarówno Stepan Bandera, jak i Jarosław Stećko kategorycznie odmówili odwołania deklaracji niepodległości Ukrainy. W konsekwencji po pobycie w więzieniu Moabit Stećko został w początku 1942 roku osadzony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen (oddział dla więźniów specjalnych tzw. Zellenbau, gdzie przebywali m.in. Stefan Rowecki, kanclerz Austrii Kurt Schuschnigg i premier Francji Edouard Daladier). 80% aktywu Organizacji Ukrainskich Nacjonalistów zostało aresztowanych przez Gestapo[2][3].
Uwolniony we wrześniu 1944, w związku z decyzją Niemców o formowaniu Ukraińskiej Armii Narodowej. Pod koniec wojny ranny w nalocie USAAF na terenie Czech, podał się w szpitalu za premiera Ukrainy i został zatrzymany przez przejmujących władzę partyzantów, którzy uznali go za kolaboranta. Przed ewentualnym wydaniem w ręce sowieckie uchroniło go uwolnienie przez członków OUN-B.
Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Monachium – ośrodku uchodźstwa ukraińskiego, gdzie poznał swoją żonę Sławę.
Po zlikwidowaniu Stepana Bandery przez zawodowego zabójcę KGB Bohdana Staszynskiego w 1959 został prowydnykiem (przewodniczącym) OUN na emigracji. Według zeznań Staszynskiego złożonych na procesie, Stećko miał być jego następną ofiarą.
W 1966 roku przyznano mu honorowe obywatelstwo miasta Winnipeg[4].
Po śmierci Jarosława Stećki, jego dzieło kontynuowała żona, Sława Stećko, stając na czele OUN.
Przypisy
Bibliografia, literatura
- Grzegorz Motyka: Ukraińska partyzantka 1942–1960. Rytm: Oficyna Wydawnicza, 2006.
- Ryszard Torzecki: Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy, 1933–1945. Warszawa: KiW, 1972.
- Ryszard Torzecki: Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923–1929. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1989.
- Ryszard Torzecki: Polacy i Ukraińcy: Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej. Warszawa: PWN, 1993.
- Стецько Ярослав Семенович. W: Енциклопедія історії України / Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. Т. 9 : Прил–С. Київ: Wyd. «Наукова думка», 2012. ISBN 966-00-0632-2. (ukr.)